Жеке кәсіпкерлік.
Азаматтардың кәсіпкерлік қызмет ұғымы және формалары. Азаматтардың жеке кәсіпкерлік қызметіне құқықтық мінездеме. Бірлескен кәсіпкерлік формаларына құқықтық мінездеме. Заңды тұлғаның құрмай азаматтардың кәсіпкерлік қызметінің кейбір мәселелері.
Азаматтың кәсіпкерлік қызмет саласындағы заңды тұлға құрмайтын құқық субъекгілііі — бүл азаматтың құқық субъектілігшің ерекшелігін және маңызын ескере отырып, АК-ның «Кәсіпкерлік құқықтардың субъектілері» деген 2-тарауыңца арнайы бап арналған бірден-бір саласы.
ҚР Конституциясы 26-бабының 4-тармағындағы әркімнің көсіпкерлік қызмет еркшдігіне қүқығы бар деген нормасына сәйкес, АК азаматтар заңды тұлғалар құрып қана қоймастан, сонымен бірге занды тұлға құрмай-ақ кәсіпкерлік қызметпен айналысуға қүқылы деп белгілейді. Бүл ережеден өзгешелікті заң актілері ғана белгілей алады жөне ол кәсіпкерлікіің белгілі бір саласына ғана қатысты болады. Мысалы, банк саласы қызметімен арнайы заңды тұлғалар ғана — банкгер айналыса алады.
Азаматтардың заңды тұлға құрмай-ақ көсіпкерлік қызметпен айналысуын АК нормаларымен қатар, Жеке кәсшкерлік туралы заң жөне басқа да бірқатар норматашік құқықтық актілер реттеп отырады. Егер зандарда немесе құқықтық қатынастарда өзгеше көзделмесе, онда азаматтардың көсіпкерлік қызметіне занды тұлғалардың қызметін реттейтін нормалар қолданынады.
Азаматтардың кәсіпкерлік қызмет саласындағы занды тұлға құрмайтын құқық субъектілііі, азаматтардьщ жалпы құқық субъектілііі секілді, тең болып табылады. Азаматтар өздерінің қалауы бойынша жеке көсііжерлікпен өздері немесе бірлесіп айналысуға қүқылы. Азамат жеке кәсіпкерлікті өзіне меншік қүқығы ретідце тиесілі мүліктің, совдайақ мүлікті пайдалануға және (немесе) оған билік етуге рүқсат беретін өзге де құқықтардың негізінде дербес жүргізеді. Бірлескен көсіпкерлікті азаматтар (жеке көсішсерлер) тобы занды тұлға құрмай-ақ, азаматтардың меншік қүқығы реіінде тиесілі мүліктерінің негізіңце, сондай-ақ осы мүлікті бірлесіп пайдалануға және (немесе) оған билік етуге рүқсат беретін өзге де құқықтардың негізінде жүзеге асырады. Шаруа қожалықтарындағы көсіпкерлік, сондай-ақ қарапайым серікгестік түріндегі бірлескен кесілкерлік бірлескен көсілкерлікке мысал бола алады.
Жеке кәсіпкер өз қызметін өзінің атынан жүргізеді. Бірлескен жеке көсіпкерлікге көсіпкерлік қызмеже байланысты барлық мемілелер заң актілерінде көзделген жағдайлардан басқа реттерде бірлескен көсіпкерліктщ барлық қатысушыларының атынан жасалады, сондай-ақ құқықтар мен міндеттер алынады.
Заң актілері азаматтардың жеке кәсіпкерлік қызмет саласындағы құқық субъектілігін жүзеге асыру шараларын да көздейді. Мәселен, жеке көсіпкерлер екі жағдайда міндетті мемлекеттік тіркеуден өтуге тиіс. Бірішпіден, егер олар үдайы жалданушы қызметкерлердің еңбегін пайдаланатын болса. Екіншіден, салық зандарына сәйкес есептеліп шығарылған жиынтық жылдық табыс жеке тұлғаларға заң актілерімен белгіленген жьщцық жиынтық табыстың салық салынбайтын көлемінен артатын болса. Барлық өзге жаідайларда жеке кәсіпкер, өз қызметін тіркелусіз-ақ жүргізе алады, бірақ өзінің қалауы бойынша оны тіркеуге қүқылы.
Лицензияланатын қызмет түрлеріне лицензия алу жеке кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырудың қажетті шарттарының қатарына жатады.
Жеке көсіпкер дәрменсіз болып қалатын жағдайлар үшін заң акгілері оның банкрот болуын да көздейді. Банкроттық рөсімін жөне несие берушілердің талаптарың қанағаттандыру кезектілігін ҚР АК мен басқа да заң актілері белгілейді.