ОҚУ МЕН ОҚЫТУДАҒЫ КОММУНИКАТИВТІ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ
Оқушылар қазіргі кезде техниканы пайдалануға қызығушылықтарының өте жоғары екенін мойындау керек. Өз кезегінде бұл мектептер мен мұғалімдерге сыныптағы технологиялардың кейбір нысандарын оқыту мен оқытуды тиімдірек ету үшін көптеген керемет мүмкіндіктер тудырады. Бұл мақалада сыныпта технологияны қолданудың оқушы біліміне және мұғалім құзіреттілігіне беретін бірнеше пайдалары жайлы айтылады.
Кілт сөздер: Айналдырылған сынып бөлмесі, компьютер мен интернет, E-learning, электронды оқыту, ғаламдық әлемде белсенділік, жасанды интеллект, дербес білім беру
КІРІСПЕ
ХХІ ғасыр ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық қажет. Білім берудің негізгі мақсаты – білім мазмұнын жаңартумен қатар, оқытудың әдіс-тәсілдері мен әр түрлі құралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді. Осы мақсатты жүзеге асыруда ақпараттық технологияны пйдалану әдісі зор рөл атқарады. Осы орайда ел Президенті Н.Ә.Назарбаев 2020 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында – «Оқу үдерісінде ақпараттық технологияларды білім беру саласын жақсартуда қолданыс аясын кеңейту керек» деген сөзін басшылыққа ала отырып, сабақта жаңа ақпараттық технологияларды пайдалануға жаппай көшуіміз керек. Ақпараттық технологияларды сабақта пайдалаудың негізгі мақсаты: Қазақстан Республикасында біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру, жаңа ақпараттық технологияны пайдалану, Қазақстан Республикасындағы ақпараттық кеңістікті әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыру болып табылады. Демек, білімді дамытуға арналған стратегиялық міндеттердің бірі ауылдағы білім беру жүйесінің мазмұнын жаңа міндеттермен толықтырып, өмір талабына сай жаңаша саналы тәрбие, сапалы білім беруді талап етеді [1].
Қазіргі таңда сапалы білімді меңгерту үшін оқушылардың қызығушылығы мен шығармашылық белсенділігін арттыру қажет. Бұл жағдайда оқыту барысында арнайы интерактивті әдістер мен заманауи ақпараттық техникалық құралдарды қолдануға ерекше көңіл бөлінуде. Мұғалім мен оқушы арасындағы психологиялық байланыс сабақтың нәтижелі өтуіне ықпалын тигізеді. Игеретін білім мен ғылымды одан әрі терең меңгере түсуіне ақпараттық технологияны қолдану және оны әрі терең меңгере түсуде интерактивті тақтаны қолдану және оны оқу процесінде жүзеге асырудың маңызы зор.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Мектептер ақпаратты тарату, тарату, сақтау және басқару үшін АКТ құралдарының көптеген жиынтығын пайдаланады. Бір мағынасында АКТ көмегімен оқыту – оқытудың өзара әрекеттесуіне, қарпайым қара тақтаны интерактивті цифрлы тақтамен не оқушылардың өздерінің смартфондарымен алмастыру арқылы таптырмас құрал. Немесе оқушылардың компьютер арқылы үйде лекцияларды оқып, сынып уақытын интерактивті жаттығулар үшін пайдаланатын «Айналдырылған сынып бөлмесін» (flipped classroom) мысал ретінде айтуға болады.
Мұғалімдер цифрлық сауаттылыққа ие және АКТ-ны қолдануды үйренген кезде бұл тәсілдер оқушыда жоғары деңгейлі ойлау қабілеттерін тудырады. Оларға өз түсініктерін білдіруде шығармашылық және дараланған нұсқаларды ұсына отырып, қоғамдағы және жұмыс орнындағы тұрақты технологиялық өзгерістермен айналысуға студенттерді жақсы дайындауға мүмкіндік береді.
ХХ ғасырдың соңында компьютер мен интернетті енгізумен электрондық оқыту құралдары мен жеткізу әдістері кеңейе түсті. 1980 жылы алғашқы дербес компьютерлер, MAC-тар жеке тұлғаларға үйде компьютерлермен жұмыс істеуге мүмкіндік берді, бұл оларға белгілі бір пәндер туралы білуді жеңілдету және белгілі бір дағдыларды қалыптастыруды жеңілдетті. Келесі онжылдықта виртуалды білім беру ортасы адамдарға онлайн-ақпараттар мен электрондық оқыту мүмкіндіктеріне қол жеткізе отырып, шынымен дами бастады.
90-шы жылдардың басында интернеттегі курстар тек қана онлайн-курстарды өткізіп, географиялық немесе уақыттық шектеулерге байланысты бұрынғы колледжге бара алмайтын адамдарға білім беру арқылы бірнеше мектеп құрды. Технологиялық жетістіктер білім беру мекемелеріне қашықтықтан оқыту шығындарын азайтуға, оқушыларға берілетін үнемдеуге, білім беруді кеңірек аудиторияға жеткізуге көмектесуде.
2000 жылы кәсіпорындар өз қызметкерлерін оқыту үшін электронды оқытуды пайдалана бастады. Жаңа және тәжірибелі жұмысшылар қазірдің өзінде салалық білім базасын жақсартуға және өз шеберліктерін кеңейтуге мүмкіндік алды. Үйде жеке тұлғаларға кеңейтілген білімдер арқылы онлайн режимінде білім алу және өмірін байыту мүмкіндігі ұсынылған бағдарламаларға қол жеткізілді.
E-learning-дегі тез өзгеріс жаһандық іскерлік орта талаптарына жауап ретінде, байланыс деңгейі, интерактивтілік, жылдамдық және жылдамдық деңгейін көтеруде. Бүгінгі таңда, elearning оқушыларға кез келген жерге жету үшін мүмкіндік, оларды ақпаратпен және бірбірімен байланыстырады, және сайып келгенде берілген ақпаратты қабылдауды жылдамдатады. Кезінде электронды оқытудың басы болған PDF, слайдшоу және онлайнтестілеулер пішінді бейнелер, вебинарлар және пікірталас форумдарына айналып, анағұрлым динамикалы күйге енген.
Бұдан басқа, икемді, пайдаланушыға бағдарланған және қол жетімді цифрлық өнімдер ескі, төменгі жылдамдықты бағдарламалардың орнын басып, бұрынғы электрондық оқыту жүйесін ақшаға айналдыратын микроайналым сияқты тәжірибе ұсынады. Электронды оқытуды жеткізу нұсқалары арқылы олардың болашақтың қажеттілігіне қаншалықты сай келетінін анықтау үшін білім беру көшбасшылары бар күштерін салуда, ал олардың қазіргі бас көмекшілері – е-learning.[2]
Көптеген елдерде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) мектептерге енгізу есебінен саналы сауаттылық қалыптасады. АКТ-нің кейбір білім беру бағдарламалары:
Оқытуда АКТ қолданудың негізгі пайдалары
Оқушылар қазіргі кезде техниканы пайдалануға қызығушылықтарының өте жоғары екенін мойындау керек. Өз кезегінде бұл мектептер мен мұғалімдерге сыныптағы технологиялардың кейбір нысандарын оқыту мен оқытуды тиімдірек ету үшін көптеген керемет мүмкіндіктер тудырады.[3] Міне, сыныпта технологияны қолданудың бірнеше негізгі артықшылықтары:
• Оқушылардың өзара келісімін жақсартады
Технологиялар сабаққа енгізілген кезде оқушылар өздері оқып жатқан пәндерге қызығушылық танытуы мүмкін. Технология жаңа тәсілдермен бірдей нәрселерді үйрету тұрғысынан оқытуды қызықты әрі жағымды ету үшін әртүрлі мүмкіндіктер береді. Мысалы, оқытуды ойын арқылы жеткізу, студенттерді виртуалды сапарларға тарту және басқа да онлайн оқыту ресурстарын пайдалану. Оның үстіне, технология оқыту процесіне белсенді қатысуға шақырады, бұл нәтижеге дәстүрлі лекциялық орта арқылы жету қиын. • Білімді сақтауды жақсартады
Оқып жатқан нәрселерге қызығушылық танытатын және қызығатын студенттердің білімді сақтауы, яғни болашақта іске асырып, оқығанын пайдалануы жақсы болады. Жоғарыда айтылғандай, технология аудиторияға белсене қатысуда ынталандыруға көмектеседі, бұл да білімнің жоғарылауы үшін өте маңызды фактор болып табылады. Технологияның әртүрлі формаларын эксперимент жасап, студенттерге өз білімдерін сақтау тұрғысынан не жақсы жұмыс істейтінін шешу үшін пайдаланылуға болады. • Жеке оқуда қайрат береді
Әр түрлі қабілеттер мен оқу стильдеріне байланысты барлық адамға бір оқыту тәсілін қолдану мүмкін емес. Технологиялар әртүрлі қажеттіліктері бар адамдар үшін оқытуды тиімдірек етуде керемет мүмкіндіктер береді. Мысалы, студенттер өздерінің жылдамдықтарына сай, қиын тұжырымдамаларды қайталап оқуы немесе қажет болған жағдайда өткізіп жіберуі мүмкін. Одан басқа, технологиялар мүмкіндіктері шектеулі студенттерге көбірек жағдай жасай алады. Интернетке қол жеткізу студенттерге әртүрлі тәсілдермен зерттеу жүргізу үшін кең ауқымды ресурстарға қол жеткізуге мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде қызығушылықты арттыра алады.
• Ынтымақтастыққа шақырады
Студенттер түрлі онлайн-шараларға қатысу арқылы өзара әрекеттесу дағдыларын игере алады. Мысалға, форумдарда басқалармен ынтымақтастық жасау арқылы немесе олардың виртуалды оқу орталарында құжаттарды ортақ пайдалану арқылы түрлі жобаларда жұмыс істеу. Технология сол сыныпта, сол мектепте, тіпті бүкіл әлемдегі басқа сыныптарда, өзге оқушылармен бірге білім алуға мүмкіндік береді.
• Студенттер технология көмегімен пайдалы өмірлік дағдыларды үйренеді
Сыныпта технологияны пайдалана отырып, мұғалімдер мен оқушылар ХХІ ғасырға қажетті дағдыларды дамыта алады. Студенттер болашақта табысқа жету үшін қажетті қасиеттерді игере алады. Заманауи оқыту дегеніміз — негізінен басқалармен ынтымақтастық, күрделі мәселелерді шешу, сын тұрғысынан ойлау, қарым-қатынастың түрлі түрлерін дамыту және көшбасшылық қасиеттерін дамыту, ынталандыру мен өнімділікті арттыру. Сонымен қатар, технология көптеген практикалық дағдыларды дамытуға, соның ішінде түрлі презентацияларды жасауға, интернеттегі сенімді емес көздерден сенімді материалдарды айыра білуге, онлайн-этикетті сақтауға және электрондық хаттарды жазуға үйретеді. Адам өмірінде қажет болатын бұл дағдыларды оқушы сынып ішінде отырып, АКТ көмегімен үйрене алады.
• Мұғалімдерге арналған артықшылықтар
Көптеген онлайн-ресурстары бар технологиялар оқытуды жақсартуға көмектеседі. Мұғалімдер оқытудың дәстүрлі әдістерін жетілдіру және оқушыларды қызықтыруға көмектесу үшін әртүрлі қолданбаларды немесе сенімді онлайн қорларды пайдалана алады. Виртуалды сабақ жоспарлары, бағдарламалық жасақтамалар арқылы бағалау және онлайн журналдар мұғалімдерге көп уақытты үнемдеуге көмектеседі. Бұл құнды уақытты сабақтан қиналатын студенттермен жұмыс істеу үшін пайдалануға болады. Сонымен қатар, мектептердегі виртуалды оқу ортасы мұғалімдер арасында ынтымақтастық пен білім алмасуды күшейтеді.
• Қол жетімді ақпараттық ресурстар
АКТ-ны пайдалану оқушыларға бірнеше батырманың басуымен ақпаратты оңай алуға мүмкіндік береді. Google, Уикипедия және Yahoo секілді сайттар оқушыларға сұранымдарын теруге және бірнеше секундтарда сәйкес нәтижелер алуға мүмкіндік береді.Сонымен қатар, оқушылар тәуелсіз оқушыларға айналуды үйренеді, бұл фактор оларды болашаққа дайындайды деуге болады.
• Оқушылар АКТ қолдануды жақсы көреді
Оқушылар компьютерлерді немесе планшеттерді пайдаланады ұнатады. Осы орайда оқытушылар мен оқушылар серіктесе отырып (Pearson Education және Microsoft) әзірлеген инновациялық бағдарламалар пайдаланылады.Мұғалімдер осындай платформаларда викториналар, жазбалар немесе кері байланыс формаларын жүктей алады (мысалы, ASKnLearn). Ал оқушыларға компьютерде жұмыс істеу өте ыңғайлы, өйткені үйде оқитын студенттердің көпшілігі интернетті пайдаланады. • Ғаламдық әлемде белсенді болу мүмкіндігі
Мектептердегі АКТ-ны пайдалану студенттерге өздерінің болашағына баса назар аударуға мүмкіндік береді. Компьютерді тиімді зерттеуге қалай қолдануға болатынын үйрену арқылы студенттер бәсекеге қабілетті жұмыс саласына қадам жасайды. Көптеген компаниялар қызметтер мен өндірістерді жетілдіру үшін заманауи технологияны қолданатындықтан, жастардың технологияны меңгерген болуы болашақтары үшін өте маңызды. Айта кету керек, тез өсіп келе жатқан әлемдік көрсеткіш бойынша компьютерді қолданатын студенттердің таралуы өте жоғары, олардың 91%-ы компьютер қолданса, ал интернетті пайдаланушылардың үлесі 59%-ды құрайды екен.[4] • Қоршаған ортаны сақтау
Компьютерді пайдалану арқылы тапсырмалар онлайн желілер арқылы жіберіледі. Бұл қағазды пайдалануды азайта отырып, ағаштарды қорғайды. Қағазды азырақ пайдалану = аз ағаштардың кесілуі! АҚШ-та тек 2012 жылы құртылған отын мен қағаздың қалдықтары 20 миллион жыл ішінде 50 миллион үйді жылытуға жеткілікті екен. Бұл тек Америка Құрама Штаттарында — әлемнің басқа бөліктерін қосқанда ше?
• Барлық студенттерге қол жетімділігі
ҚОРЫТЫНДЫ
Кедей отбасылар немесе мүгедек студенттер, барлық оқушылар мектептерде АКТ қолданудан пайда көреді. Тіпті Сингапурда мектептер жағдайы төмен отбасыларға ноутбук немесе жұмыс үстелін үшін арнайы қаржы бөледі екен. Мүмкіндіктері шектеулі студенттер АКТ-мен оқыту негізінде барлық оқушылармен тең деңгейде орналастырады — дұрыс аппараттық қамтамасыз ету, бағдарламалық қамтамасыз ету және оқу бағдарламалары бар бұл студенттер баршамен қатар білім алып, жұмыс жасай алады.
ПАЙДАЛАНҒАН ДЕРЕКТЕР ТІЗІМІ
1 http://www.zkoipk.kz/kz/2016smart5/2445-conf.html https://kk.wikipedia.org/wiki
3 Ж.К. Имангазиева. Педагогтің акт — құзіреттілігін арттыру. 4 http://www.zkoipk.kz/ru/2016smart1/2440-conf.html
Бегалиева Р.Н.
Эффективное использование информационно-коммуникативных технологий в преподавании и обучении
Южно-Казахстанский государственный педагогический университет,
г.Шымкент, Республика Казахстан,
Должны признать, что интерес нынешних учеников к использованию технологий высок. Это, в свою очередь, создает множество отличных возможностей для школ и учителей для эффективного обучения и обучения некоторым формам классных технологий. В этой статье мы расскажем о нескольких преимуществах, которые класс использует в технологии для знаний и компетентности учеников учителя.
Begalieva R.N.
Effective use of information and communication technologies in teaching and learning
South Kazakhstan State Pedagogical University,
Shymkent, Republic of Kazakhstan Мust recognize that the interest of current students in the use of technology is high. This, in turn, creates many excellent opportunities for schools and teachers to effectively teach and educate with some forms of cool technology. In this article, we will talk about several advantages that the class uses in technology for the knowledge and competence of the teacher’s students.