Батыс Европадағы коррекциялық педагогика- психологияның даму тарихы. Адам қоғамының даму тарихы, өз дамуының ерте кезеңдерінде, өндіргіш күштердің дамымау күшіне, мәдениеттің , өнегелі және рухани құндылықтардың төменгі деңгей күшіне, психофизикалық кемшілігі бар адамдарға қарым-қатынасы адам төзгісіз болды.
Антикалық дәуірде эллиндік мешекеттер қатарында (спартак) күш, төзімділік мәдениетін, адам денесі мәдениетін тәубе ететін жекелеген адам қауымдастығындағы, физикалық дамуындаы барлық ауытқушылықтар, баалалардағы көріксіздік және басқа да кемістіктер жағымсыз болып есептеледі . Мұндай кемшіліктері бар балалар өлтіріліп тасталды: Қауым бастығының шешімі бойынша оларды Тайгет шыңырауына лақтарып жіберді. Бұл Спартада б.з.д 4-5 ғасыр болды. Ежелгі римде де өткен ғасырдың басында осылай болды яғни денсаулығында кемшілігі бар, арық балаларды қоғамға қажетсіз суға батырып жіберді.
Орта және кейінгі орта ғасыр кезеңінде 5-15 ғасыр, Батыс Европада католик шіркеуінің идеологиясы қабылданған кезде, шіркеу қағидалылығымен сәйкес келетінінің бәрі жойылды. Қаталдық азап шектіру тек еркін ойлауды ғана шектеп қойған жоқ, сонымен бірге кем ақылдарды, есі ауысқандарды, сайтан, жын пері балалар деп есептеп оларды өлтірді. Шіркеу оларды түрмеге тастады, өртеді.
Қайта өрлеу дәуірі 15-17 ғасыр Батыс Еуропада адам табиғатына көзқарастармен күрескен, оның психика діни схоластика, мистикалық «демонологиялық» теориялар мен адам ақылын дәріптейтін гуманистік ойлар адамның кемістіктері мен кемшіліктеріне, психикалық және физикалық аномальға мейірімділік пен аяушылық білдіру арасындағы психикалық қызметімен есте қалды.
Бұл уақытта, дәрігерлер монастырлар мен түрмеге барып есі ауысқандарға адамның бұл психикалық жағдайын ажыратып ұғыну мен бағалауға тырысып, бақылау жүргізген кезде гуманистік тенденциялар пайда болды. Мысалы, 17 ғасырдың басында, медицина профессоры Феликс Платтер Базель қаласында интелектің, эмоцияның әртүрлі бұзылулар сипаты, аурулардың физикалық жағдайы негізінде есі ауысқандарды жіктеуді алғаш рет жүзеге асырды.
Қайта өрлеу дәуірінде философия мен педагогикада гуманистік тенденциялар қалыптасты. Философтар жүйке ауруымен ауыратындардың рухани әлеміне енуге, олардың оң қасиеттерімен сапаларын табуға ұмтылды. Мысалы, қайта өрлеу дәуірінің көрнекті гумансі Эразм Роттердамский өзінің «Ақылсыздықты мақтау атты трактатында ақымақтықты сатирамен мақтай отырып, оны дін басыларының шектеуімен салыстырады, адам ақылы, ойының гимнің жариялайды.
Педагог, философ славиян ғалымы Ян Амос Каменский алғаш рет педагогикалық көзқарас тұрғысынан баланың танымдық дамуы мен оның мінез құлқының өзара байланысын қарастырады. Ол баланың бір-бірінен ақыл-есінің дамуы мен мінез құлық ерекшеліктері деңгейімен ерекшеленетін алты түрін бөліп алды. Яғни ол баланың бойында не мінез-құлқында қандайда бір кемістік, ауытқушылық болса да , ол білім құқығы деп есептеді.
Француз дәрігері Филип Пинель жүйке ауруларын жүктеді, оның негізінде кем ақыл мен идиотия психоздың екі ерекше формалары ретінде қарастырыла бастады. Ол кемақылдылықтың екі клиникалық формасында бөліп қарады: Туа біткен және дағдылы кемақылдылықтың табиғаты мен мәнін зерттеудің медициналық бағытын Ф.Пинельдің шәкірті әрі ізбасары Жан – Этень – Доминик Эскироль жалғастырдды ол айналымға «имбецизм, идиотия, ақыл-есі кемдік ұғымдарын енгізді» Ол ақыл есі кем балалардың сөйлеу жағдайының негізгі көрсеткіші ретінде анықтай отырып, олардың симптомдық жіктелуін құрды. Оның зерттеуінен кейін ақыл-есі кемдік дербес психотриялық, сосын зерттеудің психологиялық – педагогикалық саласы болды.
Белгиялық психиатор жан Деллор алғаш рет балаларды этиологиясы бойынша медициналық және педагогикалық жағынан артта қалған деп бөледі.
Дамуы жағынан жеңіл түрде артта қалған балаларды алғаш рет әрекет жасаған әйгілі швицар педагогі Иоганн Генрих Песталоции болды. Ол Швицарияның Нейгофе қаласында, кедейлерге арналған мекеме атты баалалар үйін ашты. Француз педагогы Ж.Итар дәрігер Пол. Гонкур психикалық кемістігі бар балаларды екі топқа бөлді: жазылмайтын немесе емделуі сирек балалар.
Француз психологы Альфред Бине, дәрігер психиатр Томас Симон тест әдісін жасады. Оның негізіне сөйлеудің коммуникативтік жағдайын алды. Мүмкіндігі бар, бірақ ішінара естімегендікті сөйлеп үйрену жолында едәуір қиыншылық балалар. Нашар еститін балалар қатарына есту мүмкіндігі 20-75 дицибель дейін төмендегендер жатады.
Көру талдағыштары қызметінің зақымдану дәрежесін негізге ала отырып, көруінде тұрақты кемістігі бар балаларды соқыр және нашар көретіндер деп бөледі.
Соқыр балалар ешқандай көру түйсігі жоқ немесе жарық сезу мүмкіншілігі сақталған, болмаса көру қабілетінің қалдық мүмкіндіктері Кемақыл баланың этиологиясы мен анатомия физиология мәнін зерттеу мәселелерімен екі ғасыр арасында В.Айренд, Б.Морель, Д. Бурневиль, Э. Крепелин, Ж.Деллор және т.т айналысады. Неміс психиаторы Эмиль Криппели кемақылдылықтың барлық формаларын, психикалық дамуының тежелуі деген жалпы атаумен бір топқп біріктірді, Олигофрения атауын енгізді.бар.
Нашар көретін балалар – жақсы көретін кезінде көзілдіріктің көмегін пайдаланғанда көз өткірлігі 0,05-0,14 дейінгі аралықта болса.
Екінші топқа ақыл есі кем және психикалық дамуы тежелген балалар жатады.
Ақыл есі кемдік — орталық жүйке жүйесінің органикалық зақымдануы нәтижесінде пайда болған танымдық әрекетінің тұрақты түрде тежелуі.
Ақыл-есі кемдік екі формада байқалады: олигофрения және деменция.
Олигофрения онтогенездің неғұрлым ерте кезеңдерінде байқалады, деменция. Деменция екі вариантта көрінуі мүмкін: резидуальді және прогретиентті.
Ауытқудың кешеніне қарай олигофрения кезіндегі ақылдың кенжелігі үш дәрежеге бөлінеді: Нақұрыстық, имбецильдік және децибильдік.
Нақұрыстық – ақыл кемістігінің ең ауыр дәрежесі имбецильдік – ақыл кемістігінің алдыңғы екеуіне қарағанда ең жеңіл дәрежесі.
Соңғы жылдары танымдық жеткіліксіздіктің деңгейін неғұрлым сараланған жіктеуге талпыну қабылданды, сондықтан негізінен. Бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымының жіктеуі танымдық бұзылуларының деңгейін білдіретін қолданумен қолданылады:
317,00 – ақыл есі кемдіктің жеңіл деңгейі.
318,00 – орташа кем ақылдық
318,10 – айқын байқалатын кемақылдылық
318,20 – ауыр деңгейдегі кемақылдылық
Психикалық дамуы тежелген балаларды төрт топқа бөледі.
1. Конституциялық пайда болған ПДТ немесе үйлесімді инфантилизм.
2. Самоатогенді пайда болған ПДТ
3. Психогенді пайда болған ПДТ
4. Церебральді сипаттағы ПДТ
5. Үшінші топқа сөйлеу қызметі ауыр бұзылған балалар жатады. Сөйлеудің бұзылуының барлық түрлерінің үлкен екі топқа бөлуге болады.
Ауызша сөйлеу бұзылысы (дисфония, кекштену, тахилалия, дислалия, ринолалия, дизартрия, алаия, афазия);
Жазбащша сөйлеу бұзылыстары (дислекциия, дисграфия)
Төртінші топқа тірек қимыл жүйесі бұзылған балалар жатады. Бұл категорияның негізгі контингенті көпшілігі миы зақымданудан болған қозғалыс әрекеті зардап шеккен балалар ЦҚБ жатыр ішілік даму кезінде, босанар кезде және бала өмірінің алғашқы жылы түрлі зақымданудың әсерінен пайда болатын жалпы қалыптаспаған мидың ауруы бірінші мүшелердің мүкісі бар балаларға, яғни бесінші топқа аралас кемістігі бар балалар жатады. Мысалы
— ақылы кем саңырау нашар еститіндер
— ақылы кем нашар көретін немесе соқыр.
— көрмейтін ,естімейтін сөйлемейтіндер
Алтыншы топқа дамуы бұрмаланған психопат қисық құмарлығы бар балалар жатады.