Уәзір мен шал
Сейпін деген хан болыпты. Ханның Мүбәрак дейтін уәзірі болыпты. Ханның уәзірі ханға айтыпты:
– Ханда 40 кісінің ақылы бар дейді, егерде сізде 40 кісінің ақылы бола тұрып, дау болса, жанжал болса бізге неге жолдайсыз, өз бетіңізбен неге бітіріп жібермейсіз? Бізбен неге ақылдасасыз? – депті. Сонда хан айтыпты:
– Ханда 40 кісінің ақылы бар екендігі рас. Бірақ бір жерде Самыр деген шал бар, сол шалда 40 ханның ақылы бар. Сол шалды мұнда қонаққа шақырып кел, – депті хан уәзірге. Мүбәрак Самар шалды қонаққа шақырып әкеліпті. Хан шалдың тамағын беріп сыйлап отырады. Уәзір отырып: «Бұл жаман шалдың қандай қасиеті бар, мынау жеті руды билеген хан, анау шал – кедей», – деп ішінен ойлап отырыпты. Хан шалға айтады: «Мен сізге тәңертең бір құс жіберемін, сол құсымның екі жақ қанатын жұлып тазалап жібергейсіз», – депті. Уәзір не деген сөз екендігіне түсінбей қалыпты. Шал ханға айтыпты: «Хан, мен беске бірді қосып алтау қылып тәңертеңнен кешке алтын соққанда отыз екіге жеткізе алмай жүрмін-ау!» – депті. Үш күннен соң хан уәзіріне: «Шалға қонаққа барып кел», – депті. Уәзір келсе жаман үйі бар, үсті-басы күйе-күйе шал барын береді, кеңесіп отырады. Самар шалға уәзір айтады: «Сізге менің бір сұрауым бар», – дейді. Шал «сұраңыз», – дейді. Сонда уәзірдің сұрағы: «Кеше сізге хан «тәңертең бір құс жіберем, сол құсымның екі жақ қанатын жұлып тазалап жібер», – деген сөзіне түсінбей қалдым». Шалдың сөзі: «балам, мен кедей адаммын ғой, сонымен күн көріп отырған, бір қалта алтын берсең, шешіп беремін ғой!», – депті шал. Уәзір бір қалта алтын беріпті. Уәзір «Тағы бір сұрауым бар» депті. Шал «сұра, балам» депті. «Сіз кеше беске бірді қосып алтау қылып тәңертеңнен кешке шейін алтын соққанда отыз екіге жеткізе алмай жүрмін-ау» деген сөзіңізге түсінбей қалдым-ау, – депті. Шал: «Балам, мен кедей адаммын ғой, сонымен күн көріп отырған, бір қалта алтын берсең, шешіп беремін ғой!», – депті. Тағы беріпті бір қалта алтын. Сонда 40 ханның ақылы бар деген шалдың шешкені: «Балам, осы қолым нешеу?» депті. Бесеу ғой! Соған бір балғаны қосшы, нешеу болады?»
– Алты болады.
– Ендеше тәңертеңнен кешке шейін жұмыс істегенде тапқан-таянғаным ішіп-жеуіме жетпейді деген сөзім еді. Ал ханның «Тәңертең бір құс жіберемін, сол құсымның екі жақ қанатын жұлып тазалап жібер» дегені ол мынау: – құс сен, екі қалтаңды тазалап сыпырдым ба? Енді жүре бер, – депті шал ханның уәзіріне. Сонда барып уәзір шалда 40 ханның ақылы бар екендігіне ден қойған екен.