Студенттерді холиномиметикалық тобына жататын препараттармен таныстырып, ол заттардың әсер ету механизм талқылып, тәжірибе жүзінде қандай жағдайларда қолданатыны жөнінде тоқтау.
Керекті құрал-жабдықтар: кестелер, қайшы, пинцет-қысқыш, инелер, 1% атропин, 0,01 % карбохолин, 10,1% пилокарпин, т.б. Термометр, шыны, шприц, мақта, фонендоскоп, вазелин.
Жануарлар: бақа, уй қоян.
Сабақтың мазмұны.
- Студенттерді тізім бойынша тексеру.
- Сабақтың тақырыбын баяндау.
- Үй тапсырмасын тексеру.
- Аузша сабақтың тақырыбы бойынша бақылау жіргізу.
- Қойлатын сұрақтар.
- Вегетативтік нерв жүйесінің шеткі бөлігі неден түрады?
- Нерв түйіндері қай жерде орналасқан?
- Вегетативтік нерв жүйесі қандай нерв бұтақтарынан түрады?
- Симпатикалық нерв талшықтарының әсерінен денеде қандай өзгерістер туады?
- Парасимпатикалық нерв талшықтарының әсерінен денеде қандай өзгерістер туады?
- Медиатр дегеніміз не?
- М және Н холинореактивті жүйеге түсініктеме беріңіз?
- Холиномиметикалық заттарға не жатады?
- Ацетилхолинің әсерлерін талқыланыз?
- Карбохолинге түсініктеме және қолданатын кездер?
- Ареколинге түсініктеме және қолданатын кездер?
- Холинэстеразаға жататың заттардын әсерлері.
- Холинэстеразаға қарсы қандай заттар жатады.
- Эксперименті жұмыстар жүргізу.
- Рецептер жазу.
- Үйге тапсырма.
Эксперименті жұмыстар.
1 тәжіребе.
Атропин мен пилокарпиннің антогонистік әсері бақылау.
Қоянның сол көзіне 2 тамшы 1% атропин ертіндісін тамырдырамыз, ал оң көзіне 2 тамшы 1% пилокарпин ертіндісін тамыздырамыз.
Бір рәз уақыттан кейін сол жақ көздің қарашығының кеңейгенін, ал оң жақ көзінің қарашығының кішірейгенін байқауға болады. 30 минут өткенен кейін атропин ертіндісін сол қоянның оң жақ көзіне тамыздырамыз, ал сол жақ көзіне пилокарпин ертінідісін тамыздырамыз. Бір раз уақыттан кейін көздерді болған өзгерістердің жоғалғаның байқауға болады.
2 тәжірибе.
Бақаны алып, оның бас мидың орналасқан жеріндегі теріні кесіп, бас миға инені еңгізу керек. Сол кезде бақа қозғалмайтын жағдайға келеді. Бақаны арқасымен тақтай тесенішке жатқызып, аяқтарын керіп тастау қажет. Аяқтарын инелермен бекітеміз.
Қайшымен төсті алып тастаймыз. Жүректің жұмысын байқаймыз. Содан кейін пипеткамен 0,001% карбохолин ертіндісін жүректің үстіне тамыздырамыз. Жүректің жұмысына көніл аударамыз. Жүректің жиырлуы тоқталуы қажет. Бірраздан кейін тоқталып тұрған жүректің үстіне бірнеше тамшы атропин сульфатын тамыздырамыз. Жүректің жұмысы қалыпты жағдайға келгенін байқауға болады.
Бұл тәжіребеге сабаққа қортынды жазу қажет.
Рецептер жазу.
- Сиырға тері астына карбохолин.
- Жылқыға тері астына ареколин.
- Сиырға тері атына прозерин.
- Сиырға тері астына пилокарпин.
- Итке 3% ацеклидин көзіне
- Жылқыға ацетилхолин тері астына
- Шошқаға физостигмин көзіне.