Негізгі ұғымдар: зерттеу проблемасы, зерттеу тапсырмасы, ғылыми баяндама, білім, ұғыну.
Іс-әрекеттерді зерттеу. Жеке тұлғаны зерделеу. Оқушының жұмысқа қабілеттілігін зерттеу. Кәсіби жарамдылығын бағалау.
Оқушылардың даралық-психологиялық ерекшеліктеріне,ынта-талаптарына, мақсат-мүдделеріне, бейімділігі мен қабілеттеріне талдау жасау олардың оқыту, тәрбие, дамыту процестеріне деген қатынасын анықтауға мүмкіндік береді, жеке тұлғаның танымдық процестері мен қабілеттерінің қалыптасу деңгейін көрсетеді.Оқушылардың психологиялық-педагогикалық мінездемелерімен жеке құжаттарымен, оқушылардың медикалық-педагогикалық тексерулерінің, педгогикалық кеңес мәжілісінің, әдістемелік кеңес хаттамаларымен таңысу сынып журналдарымен есеп беру құжаттарын зерттеу зерттеушіге оқушылардың оқу-танымдық қызметінің даму деңгейімен ақыл-ой іс-әрекеттерінің ерекшеліктері, олардың жұмысқа жарамдылығы туралы пайдалы объективті мәлімет береді, оқушылардың жеке тұлғасының дамуының дәрежесі, деңгейімен құрылысындағы сандық және сапалық өзгерістерін көрсетеді.
Эмпирикалық әдіс ретіндегі дәрігерлік-педагогикалық тексеру медикалық-педагогикалық кестені жаппай дайындаумен байланысты.Ол кестелер оқушыларға қатысты жеке дара қолданылады, оқушылар әртүрлі ғылыми мамандар тексеруінен өтеді.Тексеру барысында оқушылардың өмірбаяны, психологиялық-педагогикалық сипаттамасы, олардың үлгерімі, жеке тұлғалық дамуынң генезисі,ауырған ауруларының сипаты, олардың туа біткен кемшіліктері, оқушылардың, олардың ата-аналарының денсаулығы, таным процесі барысының ерекшеліктері зерттеледі.
Оқушылардың жазбаша, графикалық және шығармашылық жұмыстарын зерттеу зерттеушіге оқушылардың интеллектуалды-даралық ерекшеліктер мен қабілеттері туралы мағлұмат беретін әдістің бірі.Оқушылардың жеке дара іс-әрекетінің нәтижелерін зерттеу олардың жазбаша, графикалық және де басқа да жұмыстарына талдау жасау зерттеушіге оқушылардың мотивтері, іс-әрекет стилі мен оларды орындаудағы жетістіктер туралы, сондай-ақ сол іс-әрекеттің сыныпта, сыныптан тыс және басқа уақытта әр түрлі көрініс табуы туралы жан-жақты мәлімет береді.
Білім сапасы оқушылардың байқампаздығынан, талдау, жинақтау, абстракциялау іскерлігінен, оқу материалымен жұмыс істеу жолдарын анықтаудан, іс — әрекеттің жүйесін белгілеуден, өз іс — әрекетін бақылап, оған керек жағдайда түзетулер енгізуінен көрінеді. Оқушылардың тәрбиелілігі олардың пікірлерінен, мінез-құлқынан, жүріс-тұрысынан байқалады.
Оқушылардың жұмысын зерттеу әдісі. Оқушылардың жазба, бақылау және графикалық жұмыстары, суреттері, пәндер бойынша дәптерлері, әр түрлі тақырыптарға жазылған баяндамалары мен рефераттары және еңбек сабақтарында жасаған заттар зерттеушіні кейбір қажетті мәліметтермен қаруландырады.
Мектеп құжаттарын зерттеу әдісі. Оқу және тәрбие жұмысындағы кейбір мәселелерді құжаттарға сүйеніп зерттеуге болады. Бұл мектеп және мектептен тыс тәрбие мекемелеріндегі құжаттар мен архив мәліметтері. Мектеп құжаттарына сынып журналы, оқушының күнделігі, сыныптың оқу-тәрбие жұмысының жоспары, үйірме жұмысының жоспары мен есебі, педагогикалық тақырыптарға жазылған мұғалімдердің баяндамалары мен мақалалары.
Тестілеу әдісі. Бұл әдіс оқушылардың білімі мен икемділігі, бейімділігі, жалпы ақыл-ойының даму дәрежесі, не жекелеген қасиеттерінің дамып, қалыптасуы жайында мағлұмат алуға мүмкіндік беретін зерттеу әдісі.
Өзін-өзі бақылауға сұрақтар:
- Іс-әрекет дегеніміз не?
- Тұлға деп кімді айтамыз?
- Қабілет дегеніміз не?
- Кәсіби жарамдылық дегенді қалай түсінесіз?
Әдебиеттер:
- Пошаев Д.Қ. Ғылыми-педагогикалық зерттеу негіздері. Шымкент, 2003, 112б.
- Загвязинский В.И. Исследовательская деятельность педагога.-М.,2008.
- Асқаров, Е.С. Ғылыми зерттеулердің негіздері :оқу-әдістемелік құрал .-Алматы,2005.
4.ҚоянбаевМ.,Қоянбаева Г.Р. Педагогика әдіснамасы және педагогикалық зерттеулетін әдістері. – Алматы: Абай атындағы ҚазҰПУ, 2007,32б.
- Аканов Б., Карамзин Н.Основы научных исследований.- Алматы,1989-136с.
- Новые исследования в педагогических науках Вып 2.-М.,1991.
- Ержанова, А.Е. Философия науки.-Алматы,2008.
- Общая и профессиональная педагогика/Под ред. В.Д. Симоновича.-М.,2005.
- Педагогика профессионального образования/Под ред. Сластенина.-М.,2004.
- Кринецкий Н.И. Основы научных исследований. — Киев,1991,218с.
- Пошаев Д.Қ, Пошаев М.Д. Педагогикалық зерттеулер және ғылыми әдіснамасы.//ХХІ ғасыр бастауындағы мамандықтандырудың жалпы кәсіби дайындығының проблемалары. — Алматы, РИК, 2000, Б49-52.