Еліміз тәуелсіз мемлекет атанғанына он бес жылдан ас-ып, сол жылдардан бері Пар-ламент қабырғасында қаншама заң қабылданып, ол заңдар еліміздің өркендеуіне үлес қосып жатыр. Әйтсе де солардың арасында орны бөлек бір заң бар.
Ол “Халықтың көші-қоны туралы” Заңы. Бұл жер бетіндегі Қазақстанға жете алмай, ата-баба жерін бір көруді көксеп, осы елдің дамуына, өркендеуіне үлес қоссам, ұрпағымды қайтсем отаныма жеткізем деп жүрген мыңдаған-миллиондаған қандастарымыздың арманына дөп келген заң болды. Заңның өмірге келуіне Президент Н.Назарбаевтың Қазақстаннан сырт жерде 5-6 миллионнан аса қандастарымыз тұрады, тарихи отанына оралуды көксейтіндерінің жағдайын біз ойламасақ, кім ойлайды деген ойларды елдің алдына тартқаны қамшы болды.
Заң жобасы 1997 жылы 23 қаңтарда Мәжіліс палатасына Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінен орыс тілінде түсті. Үкімет дайындаған заңның шалалығы көзге ұрып тұр еді. Бұл басқасын айтпағанда, көшіп келушілердің жағдайы, қаржыландыру жағы дұрыс көрсетілмеген, керісінше, көшіп кететіндерге қаржы бөлу мемлекеттің органдарына жүктелген, кетушілердің қамын көбірек күйттеген заң болды.
Осы заң жобасын сараптамадан өткізіп, талқылау үшін депутаттар тобы құрылды. Топ жетекшісі болып депутат Әкім Ысқақ сайланды. Әкім іске кіріскен бетте топқа депутаттардан бөлек, көшіп-қонудың машақатын білетін, сырттан келген қандастарымызды араластырды. Онымен де қоймай, заңның қазақ тілінде жазылу керектігіне әріптестерінің көзін жеткізді. Бұл заң жобасын талқылау барысында “Егемен Қазақстан” мен “Қазақ елі” сияқты беделді газет беттерінде жұртшылық пікірлері жарияланып тұрды. Парламент қабырғасында 42 отырыс жасалып, 11 айға созылған тартыстан соң, 1997 жылдың 13-желтоқсанында Салық Зиманов, Марат Оспанов, Қаратай Тұрысов сынды көрнекті қайраткерлеріміздің қолдауының арқасында, Үкіметтің дайындаған заңы қабылданбай, Әкім Ысқақтың балама заңы қабылданып, оған Елбасы қол қойды. Бұл ең алғашқы қазақ тілінде жазылған заң еді.
Бұл заң бұрынғы КСРО көлеміндегі көші-қон туралы алғашқы заң болды. Осы заңның нәтижесінде мемлекетімізде Көші-қон және демография жөнінде агенттік құрылды. “Оралмандар” деген сөз тіркесі тілдік қорымызға енді. Осы жылы Әкім Ысқақ ең үздік парламентші – “Жыл адамы” атанды. Сол кездерде Парламент Мәжілісінің төрағасы М. Оспанов 1997 жылдың 14 мамырында Парламент үйінде: “Бұл өмір талабы. Заманына сай лайықты өзгерістер болып тұруы тиіс. Келешекте әр нәрсе өз орнымен аталады, мына түзету мына депутаттың, мына заң Ысқақтың немесе Оспановтың заңы деп аталады. Әкім, жеңісіңмен құттықтаймын!” деген сөздерді айтқан болатын. Академик Ө.Жолдасбеков: “Әкім, атқарған жұмысыңа еңбегің лайық!” десе, Қаратай Тұрысов: “Әкім Ысқақ ұлты үшін ұлы дүние жасады. Алыстағы ағайынның қамы үшін, қандастардың жаны үшін қара терге түсіп, атаның басын төрге сүйреді” – деп ағынан жарылып еді.
Өзін сайлаған ел-жұртына адал қызмет жасаған Әкім Ордабасы ауданының “Құрметті азаматы” атанды. Ордабасы атауын ауданға бекіту үшін үлес қосқан азаматтың жетім балаларды іздеп, солардың жағ-дайымен танысуға мұхит асып, Америкаға да жол тартқан уақыты болды. Ал оралмандар Әкімді іш тартып, өздерінің жеке шаруасын да айтып, жиі келіп тұрды. Әбекең де риза, өйткені, бала жастан елімізге еңбегі сіңген ұстаз – Сұлтан Ысқақ сияқты әкенің тәрбиесін көрген азаматтың арманы орындалып, сандаған тағдырлардың тауқыметіне араласып, соны жеңілде-туге тырысты. Көп жағдайда ой-арманы іске асты. Санай берсек, Әкім Ысқақтың ел үшін, жер үшін атқарған қызметтері көп-ақ.
Бүгінде Әкім Ысқақ Президент-тің Парламенттегі өкілдігінің бас инспекторы қызметін атқарады. Осынау еңбекқор азамат, жұмыстан кейін тынбай шығармашылықпен айналысады. Шығармашылығының сан қырлылығы өз алдына бір әңгіме. Газет-журналдарға шыққан мақалалары бір төбе. Әбекең “Бір физиктің махаббаты”, “Гүл қауызындағы тамшы”, “Жан жаңбыры” атты лирикалық жыр және балаларға арналған “Біздің Бапақ”, “Күн ұлымын” деген кітаптардың авторы. “Жүректегі жазулар” мен “Адам іздеп жүрмін” атты кітабы мектеп оқушыларына танымдық дәріс ретінде оқытылып жүр. Саттар Ерубаев атындағы жастар сыйлығының иегері, “Жігер” фестивалінің дипломанты Әбекең жайында “Әкім Ысқақ – талант тұлпарына тайсалмай ұмтылған ініміз. Ол өзінің бір кезде Ордабасыда жүріп жазған өлеңдері мен эсселерінде, мақала очерктерінде адалдық, бірлік, татулық пен жанашырлық секілді киелі қасиеттерді өзек еткен бағытынан, “Жас Алаштың” тілшісі болып жүргенде де, Парламент депутаты ретінде де жалтарған емес” – деп баға берген еді Фариза Оңғарсынова апамыз. Әкімнің тағы бір қыры – ол әуесқой сазгер десек, оның ақын Алмас Ахметбекұлының сөзіне жазылған “Көк тудың желбірегені” атты әні үздік шығарма ретінде бағаланып, бірнеше дүркін республикалық байқаулардың лауреаты атанды. Әбекеңнің өзінің өлең мәтініне жазған әндерінен басқа, өзге ақындардың сөзіне жазған сазы 30-40-тан асады. “Бақыт жолында” атты ән жинағын шығарып үлгерген Әкім Астана қаласының студенттерінің, оқушыларының шақыруымен кездесулерге де уақыт табады.
Әбекеңнің 12 қазанда Астана қаласы әкімдігінің қолдауымен, “Конгресс Холл” сарайында өтетін “Жүректегі жазулар” атты сазды-поэтикалық кеші “Халықтың көші-қоны туралы” Заңның қабылданғанына 10 жыл толуымен орайлас келіп отыр. Бұл кешті сан өнердің иесі Әкімнің есеп беру кеші десек те болады.
Кеште қазақтың талантты әншілері Байғали Момбеков, Маржан Арапбаева, Досымжан Таңатаров, Фархат Ескенеев, Айжан Керімқұлова, апалы-сіңлілі Шакибаевалар, Астана қаласы филармониясының талантты жас әншілері мен Қ. Қуанышбаев атындағы қазақ драма театрының директоры Оразалы Ақжарқын-Сәрсембек бастаған, қоюшы режиссер Болат Ұзақов қоштаған және “Шымкент-шоу” әзіл-сықақ театрының жігіттері өнер көрсетеді. Кеште Алматы, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан және Жамбыл облыстарының майталман әртістері де ән шырқамақ. Сондай-ақ, оннан аса жаңа әндердің тұсауы кесіледі.
Авторы: Ерғожа ТІЛЕПБЕРДИЕВ, ҚР Парламенті шаруашылық басқармасының қызметкері, ақын.