Жалпы нозология. Ауру туралы ілім
Жалпы нозологияның негізгі түсініктері. Денсаулық, ауру, денсаулық жэне ауру(ауру алды) аралығындағы ағзаның өтпелі жағдайлары тіршіліктің тұрлері реяінде. Дерттік үрдіс, дерттік серпіліс, дерттік жағдай туралы түсінік. Біртектес дерттік үрдістер, олардың белгілері. Ауру — зақымдану жэне қорғаныстық-бейімделулік серпілістердің диалектикалық бірлігі ретінде дерттегі жүйелік үхтаным. Аурулар номенклатурасы мен жіктелуі. Ауру нышандары. Ауру кезеңдері. Адам дертіндегі биологиялық жэне әлеуметтік жайттардың маңызы.
Ауру аяқталуы. Толық жэне жартылай сауығу. Ремиссиялар, рецидивтер, асқынулар. Өлім ауру аяқгалуының бір түрі ретінде, өлім түрлері.
Терминалдық жағдайлар. Өлу кезеңді үрдіс ретінде. Агония алды жағдай, агония, клиникалық өлім, биологиялық өлім. Реанимацияның іттофизиологиялық негіздері. Реанимациядан кейінгі бұзылыстар.
Жалпы этиология
Аурулардың пайда болуында себептер мен жағдайлардың маңызы; олардың өзара диалектикалық байланыстары. Аурудың пайда болуында ішкі және сыртқы себептері туралы түсінік. Этиологиялық факторлардың жіктелуі. Патогендік факторлардың қасиеттері. Мультифакториалдық аурулар туралы түсінік. Механикалық факторлардың ауру тудыратын эрекетінің сипаттамасы (соққы, қысылу, созылу, ұзақ мерзімде жаншылу синдромы); физикалық факторлар (төмен жэне жоғары барометрлік қысымның, электр ағымының, иондайтын сэулеленудің әсері, гипокинезияның, гипо- жэне гипертермияның жэне т.б.)- Химиялық факторлардың патогендік әсері. Биологиялық факторлардың ауру тудырушы эсері. Психогендік жэне патогендік факторлар, ятрогендік аурулар туралы түсінік. Адам денсаулығын сактауда жэне аурулардың пайда болуында элеуметтік жайттардың маңызы. Ауруларды алдын алу мен емдеудің этиотроптық ұстанымдары. Балалар дертінің маңызды этиологиялық факторлары (балалар жарақатгануы, суық тию, ыстық соғу, тамақ тэртібінің бұзылыстары, балалар инфекциялары). Балалық жастағы дерттерді жэне бала өлімін азайтуда элеуметтік жайттардың рөлі.
Жалпы патогенез
Зақымдану патогенездің алғашқы буыны ретінде. Зақымдану деңгейлері: субмолекулалық, молекулалық, субклеткалық, клеткалық, ағзалық-тіндік, организмдік. Организмнің эртүрлі деңгейіндегі зақымданудың көріністері. Патогенездегі себеп-салдарлық қатынастар: алғашқы жэне кейінгі зақымданулар; аурулар патогенезіндегі арнайы және арнайы емес буындары. Аурулар патогенезіндегі құрылымдық жэне қызметтік өзгерістердің бірлігі.Зақымданудың ошактануы мен жайылуы; жергілікті жэне жалпы серпілістер, олардың өзара байланыстылығы.
Патогенездің басты буындары, «кері айналып соғу шеңбері».
Организмнің қорғаныстық, теңгерулік жэне қалпына келтірулік эсерленістері, сауығу механизмдері. Ауруларды алдын алудың жэне емдеудің патогенездік негіздері. Балалар организмінде қызметгерді теңгеру мен қалпына келтіру процестерінің ерекшеліктері.
Организм реактивтілігінің дерттегі маңызы
Организм реактивтілігі, оның түрлері, реактивтіліктің эволюциялық аспектілері. Реактивтілік жэне төзімділік. Реактивтілікті айқындайтын факторлар: генотиптің, жыныстың, жас мөлшерінің, конституцияның маңызы. Организм реактивтілігіне сыртқы орта факторларының эсері. Адам реактивтілігінің ерекшеліктері; элеуметтік және экологиялық жайттардың маңызы. Дерттік реактивтілк. Дербес және топтық реактивтілікті бағытгамалы өзгерту — ауруды алдын алу жэне емдеудің аса маңызды тэсілі.
Тұқым қуалаудың маңызы және дертгің туқым қуалайтын түрлері
Тұқымқуалайтын жэне туа біткен аурулар. Тұқым қуалайтын аурулар этиологиясы. Мутагендік факторлар. Мутациялардың пайда болуында иондаушы сэулеленудің, вирустардың жэне өмір сүретін ортаның ластануының
8
маңызы, дэрі-дэрмектік мутациялардың мүмкіншілігі. Тұқым куалайтын дерт түрлерінің жіктелуі.
Түдым қуалайтын дертгің пайда болуының жалпы жолдары. Моно-жэне полигендік тұқым қуалайтын аурулар. Жыныс және дене клеткаларының гендік аппараты ақауларының ұрпаққа берілуінің доминантты, рецессивті жэне кодоминантты түрлері. Генді (молекулярлы-генетикалық) және хромосомдық аурулар. Ауруға тұқым қуалайтын бейімділік. Тұқым қуалайтын ауруларды алдын алу, емдеу жэне зерттеу эдістерінің патофизиологиялық ұстанымдары.