Айтыстың ақтаңгерлері

Қысқа мерзімді жоспар

САБАҚ: Қазақ тілі мен әдебиеті (оқыту қазақ тілінде емес)

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:  8

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Айтыстың ақтангерлері

Осы сабақ  арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары

8.3.1.1 — перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау;

8.3.2.1 — публицистикалық стильдің (мақала, интервью) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау.

Сабақтың мақсаттары

Публицистикалық стильдегі мақаланың мазмұнын меңгеріп, тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіннің жанрын анықтайды, перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтайды.

Бағалау критерийлері

— публицистикалық стильдегі мақаланың мазмұнын түсінеді;

—  тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіннің жанрын анықтайды;

— перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтайды.

Тілдік мақсаттар

Тірек сөздер:

Ауыз әдебиеті, жазба әдебиеті, жар-жар айтысы, бәдік айтысы, қыз бен жігіт айтысы, дін айтысы, жұмбақ айтысы, тұрмыс-тіршілігі, салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы, ұшқыр ойлы, суырып салма, тапқыр айтыскерлер т.б

Диалог және жазылым үшін қажетті сөз тіркестер:

Менің байқағаным,…

Менің  ойымша,…

Мен ойлаймын…

Осыған дейін меңгерілген білім

«Биоалуантүрлілік.  Жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер. М.Әуезов «Көксерек»  тақырыбы аясында қалыптасқан дағдылары мен білімдері

Жоспар

Жоспарланатын уақыт

Жоспар бойынша орындалуы тиіс

іс-әрекеттер

Дереккөздер

Сабақтың басы

5 минут

Миға шабуыл

Сабақ не туралы болады деп ойлайсыз?

Оқушылар сурет бойынша өз болжамдарын ортаға салып, ой бөліседі.

Мұғалім сабақтың тақырыбын хабарлайды, сабақ мақсатымен таныстырады.

Оқушылар мен мұғалім бірлесе отырып сабақтың бағалау критерийлерін әзірлейді.

слайд

Сабақтың ортасы

5 минут

5 минут

10 минут

10 минут

Оқылым алды тапсырмасы

Оқушыларайтыс дегеніміз не, оның түрлері туралыойларымен бөліседі.

—          Ауыз әдебиетінің қандай түрлері бар?

—          Айтыс өнерінің қандай түрлері бар?

—          Айтыскер ақындардан кімдерді білесіздер?

Жаңа сөздермен жұмыс:

        Ауыз әдебиеті, жазба әдебиеті, жар-жар айтысы, бәдік айтысы, қыз бен жігіт айтысы, дін айтысы, жұмбақ айтысы, тұрмыс-тіршілігі, салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы, ұшқыр ойлы, суырып салма, тапқыр айтыскерлер т.б

Оқылым тапсырмасы

ТЖ

Оқушыларға мәтін таратылады. Мәтіндегі мәліметтермен танысып шығады.

Қазақ әдебиетіндегі айтыс өнері

Ауыз әдебиет, жазба әдебиеттің айырым белгісі хатқа түскен, тасқа басылған сөз фактісінде емес, шығарманың, туындының жазылу стилінде, дәстүр үрдісінде, жанрлық өзгешелігінде жатыр.Сол өзгешеліктердің бірі — XIX ғасырдағы ақындар айтысы, жалпы айтыс өнері. Айтыстың түрін мазмұнына қарай бірнеше салаға бөліп қарастыруға болады. Олар: «жар-жар», «бәдік айтысы», «қыз бен жігіт айтысы», «дін айтысы», «жұмбақ айтысы» деген бастапқы тақырыптарға бөлінеді. Мұндағы «жар-жар»мен «бәдік айтысы» айтыс өлеңдерінің ішіндегі ең көне, ескі үлгілері қатарында болып саналады. Қалған «қыз бен жігіт айтысы», «дін айтысы», «жұмбақ айтысы» болып саналатын айтыс түрлері халықтың жиналған жерінде жұртты көңілдендіру, сергіту, ән мен жыр қызығына толтыру мақсатында көбірек қолданылған айтыс түрлері болса керек.Қазақ халқы айтыскерлерден де кенде емес. Олардың қатарында Нұржан, Рысжан, Әсет, Шөкей, Сапарғали, Күңбала т.б. сынды айтыскерлеріміздің аттарын атауға болады. Бұлар айтыстың талабына сай – білгір ұшқыр ойлы, суырып салма, тапқыр айтыскерлер.

Қазақ халқының тұрмыс-тіршілігі, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпына байланысты туған айтыс өлеңдерінің қайсыcы болмасын, олар кейінгі туған үлкен айтыстардың, ақындар айтысының бастамасы, негізгі тірегі, ұйытқысы болып табылатыны хақ.

«Рөлдік ойын» әдісі арқылы мәтінге талдау жүргізу.

Баяндаушы – мәтінді оқып, мазмұнын баяндайды.

Белгілеуші —мәтіннің жанрын анықтайды.

Құрастырушы –мәтін мазмұнына сәйкес 3 сұрақ дайындайды.

Дескриптор:

— публицистикалық стильдегі мақаланың мазмұнын түсінеді;

—  тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіннің жанрын анықтайды;

—   мәтін мазмұнына сәйкес 3 сұрақ дайындайды.

Оқылымнан кейінгі тапсырма

        Берілген сөйлемді перифраз жасай отырып, дәптерлеріне қайта жазып алады.

Қазақ халқының тұрмыс-тіршілігі, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпына байланысты туған айтыс өлеңдерінің қайсыcы болмасын, олар кейінгі туған үлкен айтыстардың, ақындар айтысының бастамасы, негізгі тірегі, ұйытқысы болып табылатыны хақ.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Дескриптор:

—  мәтіндегі ақпаратты перифраз жасап,қайта жазады.

Жазылымтапсырмасы

Ж. «ПОПС формуласы» әдісі. Оқушыларға «Сүйінбай мен Қатаған айтысы – айтыс өнерінің үздік мұрасы» деген тақырып ұсынылады. Осы тақырып аясында өзіндік көзқарасын білдіріп, тиісті құрылымда 50-70 сөз көлемінде пікір жазады:

«Менің ойымша, бұл …» ………………………………………..

…………………………………………………………………………………

«Себебі, мен оны былай түсіндірер едім…» …………..

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

«Оны мен мына мысалдармен дәлелдей аламын…»……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

«Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім…»………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Дескрипторлар:

Ø  Ұсынылған тақырыпта көзқарасын білдіреді;

Ø  Пікір жазудың тиісті құрылымын ескереді;

Ø  Әдеби туындыны басшылыққа алады;

Ø  Сөз көлемін сақтай алады.

Жазылымнан кейінгі тапсырма

Ж/Т.«Автор орындығы» әдісі.Оқушылар жазған өз пікірлерін топта сағат тілімен ауыстыра отырып оқып шығады. Өз қолдарындағы смайликті ұсыну арқылы әр топтан үздік деген бір жұмыс таңдалып, «Автор орындығында» оқылады.

Бағалау.Оқушылароқылған жұмыстарға өзара бағалау жүргізеді,мұғалім тарапынан кері байланыс беріледі.

«Тавро Кас

слайд

https://kk.wikipedia.org/wiki/ Қазақ_әдебиетіндегі_айтыс_өнері

Сабақтың соңы

5 минут

Кері байланыс

Мұғалім оқушылардың жауаптарына сындарлы кері байланыс береді:

Мына … оқушылардың жауаптарының мына тұстары ұтымды болды.

Мына сұрақ бойынша әлі де … жетілдіру керек.

Рефлексия

Ұқсас мәтіндердегі мәліметтері мен тақырыпқа қатысты сұрақтары бойынша рефлексия жасайды.

«Табыс сатысы»

1-қадам – «Мен … білемін»

2-қадам – «Мен … түсінемін»

3-қадам – «Мен … жасай аламын»

слайд

Қосымша ақпарат

Дифференциация – Сіз оқушыларға көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырма беруді көздеп отырсыз? 

Бағалау – Оқушылардың ақпаратты қаншалықты меңгергенін қалай тексересіз?

Пәнаралық байланыс

Қауіпсіздік ережелері

АКТ-мен байланыс
Құндылықтармен байланыс (тәрбиелік элемент)

Дифференциацияны берілетін тапсырма, күтілетін нәтиже, қолдау көрсету, бөлінетін уақыт, қолданылатын дереккөздер арқылы жүзеге асыруға болады.

Дифференциация сабақтың кез келген бөлімінде қолданылады.

Бұл бөлімді оқушылардың сабақ барысында алған білімдерін бағалау үшін қолданылатын әдіс-тәсілдеріңізді жазу үшін пайдаланыңыз.

Сабақ жоспарын құру үшін сізге өзге пән мұғалімдерінің көмегі керек пе?

Берілген тапсырмалардың қайсыбірі оқушылардың қауіпсіздігіне немесе денсаулығына қауіп төндіре ме?

Оқушылар сабақ барысында өздерінің АКТ дағдыларын дамыта ала ма?

Осы сабақ барысында НЗМ құндылықтарын дамытуға қандай мүмкіндік бар?

Ойлану

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары жүзеге асырымды болды ма?

Бүгін оқушылар нені үйренді? Сыныптағы оқу атмосферасы  қандай болды? Дифференциацияны жүзеге асыру қолымнан келді ме? Мен жоспарланғануақытымды ұстандым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен? 

Төменде берілген бөлімді осы сабақ  туралы ойларыңызды жазу үшін пайдаланыңыз. Сол жақ бағанда берілген сабағыңызға қатысты ең маңызды сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сәтті өткен екі нәрсені атап көрсетіңіз (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1:

2:

Қандай екі нәрсе сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1:

2:

Осы сабақ барысында сынып немесе жеке оқушылар туралы менің келесі сабағыма дайындалу үшін қажет болуы мүмкін қандай ақпарат алдым?