Үлгермеушілікті жеңуге бағытталған дифференциалды әрекет
Зерттеулер қорытындысы көрсеткендей, педагогикалық босаңсыған бала-лармен түзету жұмыстарын жүргізу сауаты төмен оқушыларға қарағанда неғұрлым тиімді. Білім алушылардың екінші түрі, яғни сауаты төмен балалар оқу-тәрбие процесіне үлкен өзгерістер енгізілгенін талап етеді. Алайда, бала-лардың екі түрімен де жүргізілетін түзету жұмыстары бірдей, сондықтан педагогикалық босаңсудың алдын алу мен оны жеңуге байланысты әңгіменің барлығының да үлгерімі төмен оқушыларға тікелей қатысы бар.
Педагогикалық босаңсу ең алдымен білім қорының қалыптаспауы, яғни оның бағдарламалық талаптарға сәйкес келмейтіндігі арқылы көрініс таба-тындықтан, оқуда сауаты төмендеген оқушылармен жүргізілетін түзету жұмыс-тары білім қорындағы кемшіліктер мен енді пайда болған жаңаларының алдын алуға бағытталуы керек. Жаңа материалды терең түсінуді қамтамасыз ететін білімді меңгерту сапасын арттыру, сондай-ақ ғылыми түсініктерді дұрыс қалыптастыру және білімнің семантикалық пен операцияланған жақтарын толық үйрену секілді кейбір психологиялық жағдайларға біз ақыл-ес дамуының бөлігі іспеттес білім қорын сипаттау кезінде тоқтаған болатынбыз. Енді біз осы мағлұматтарды толықтыра келе, педагогикалық босаңсудың алдын алудың кейбір мүмкін жолдарын баяндап өтеміз.
Мұндай жұмыс мектепке дейін басталуға тиіс. Психикалық дамудағы үлгермеушіліктің ертерек алдын алу мен түзету оның үлкен тиімділігін қамтамасыз ете алады деп тұжырымдауға барлық негіз бар.
Оқудағы үлгерімнің табысты болуына септігін тигізетін оқу процесін ұйымдастыру әдістемесі (В.Ф.Шаталов бойынша).
Психологиялық-дидактикалық зерттеулердің көпшілігі мектептегі үлгерім-ді жеңу мен оқыту тиімділігін арттыру мәселесіне арналған. Оларда сан алуан нұсқаулар көрсетілген, олардың біразы оқуда үлгерімі төмендеген оқушы-лармен жұмыс істеу кезінде маңызды бола алады. Алайда, мектептің заманауи даму кезеңінде бағдарламаның күрделенуіне және жалпыға ортақ орта білім берудің енгізілуіне байланысты бұл мәселе өз шешімін оқу жүйесіне радикалды өзгерістер енгізілгенде табады. Барлық оқушыларға қажетті білім қорын меңге-руді қамтамасыз ету үшін жағдайлар жасалу керек.
Психологиялық жағынан алғанда, бұл қатынастағы құндылықтың көбі мұғалім В.Ф.Шаталов жасаған оқу процесін ұйымдастыру әдістемесінде кездеседі.
Әдебиетте бұл әдістемелік жүйе толық сипатталмаған, оның жекелеген қырлары баспада тіптен көрініс таппаған. Оны жүзеге асырудың тиімділігін бірінші сыныптан бастап мектептің барлық буындарында тәжірибелі түрде тексеру қажет. Осы орайда аталмыш әдістемелік жүйенің балалардың өзіндік, өнімділік ойлау қабілетінің дамуына тигізер әсерін зерттеу үлкен қызығу-шылық туғызады.
Дегенмен, бірқатар қалалар мен ауылдық елдімекендердегі түрлі деңгей-дегі сыныптарда көптеген пәндердің мұғалімдері В.Ф.Шаталовтың әдістемелік нұсқауларын табысты қолданып келеді.