Арнайы педагогиканың ғылыми негізделуі. Әлеуметтік негіздері.
1.Мүмкіндіктері шектеулі тұлғаларды азшылық топ ретінде және әлеуметтік параметрлерін қарастыру.
2.Мүмкіндіктері шектеулі адамның дамуы мен әлеуметтенуі.
3.Қоғам өмірінен қалудың проблемалары: әлеуметтік бағдары мен коммуникативтік бұзылыстар, мінез-қулқының ауытқуы, идентификациялық проблемалар, әлеуметтік өмірдің болашағынан айырылу, білім алуындағы қиындықтар мен әлеуметтік жетістіктердің төмендеуі.
4.Қазіргі өркениетті қоғамдағы арнайы білім беру жүйесінің әлеуметтік көрсеткіштері.
5.Қоғамға қосу мен еңгізу және әлеуметтік оқшалауды жою жолдарын іздестіру.
6.Мүмкіндіктері шектеулі тұлғалардың әлеуметтік көзқарасы мен сана-сеімді қалыптастыру, және қоғамдық өмірдің барлық салаларына қатыстыру іс-әрекетін ұйымдастыру.
1. Әлеуметтік — бейімдеу бағытындағы білім беру арнайы білімділік коррекциялық үрдісте даму мүмкіншілігі шектеулі адамның элеуметтік өмірде тәуелсіз жэне өз бетінше болуын қамтамассыз ететін қүрал ретінде қарастырылады;
Арнайы білім берудің қүралы ретінде ойдың тілдің жэне сөйлеуді дамыту — интеллектуалды жетіспеушілігі бар адамдардың өзіндік арнайы ерекшеліктерін таным қызметінің түрақты бүзылуы деп санау қолданылады . Сондықтан оларға білімдік сүраныста маңыздысы ойлау, тіл жэне сөйлеуді дамытуға коррекциялы — педагогикалық көмек қажет болып келеді. Коррекция (латын тілінен — соггекио — дүрыстау , түзету, жөндеу) — дефектологияда балалардың психикалық , физикалық дамуындағы жетіспеушіліктер элсірету немесе дүрыстауға , түзетуге бағытталған педагогикалық шаралардың жүйесі. Коррекция екіге бөлінеді — жекелеген кемістікті түзету (мысалы, көру немесе дыбысты айту коррекциясы), кеміс баланың жеке басына толық түрде эсер ету. Баланың физиологиялық жэне танымдық эрекеттерініңдамуындағы кемістіктерді азайту немесе жою — коррекциялық — тэрбиелеу жүмыстары — деген үғымымен түсіндіріледі. Медициналық қызметтерді: үйымдық-қүқықтық нысандарына қарамастан, ана мен баланы қорғау үйымдары, алғашқы медициналық- санитарлық көмек көрсететін үйымдар, консультациялық-диагностикалық поликлиникалар, медициналық оңалту орталықтары жүзеге асырады. Медициналық қызметтерге:
—Қатер тобындағы балаларды анықтау мақсатымен жас сәби балаларды жаппай стандартты тексеру;
—Туа біткен түқым қуалаған жэне жүре пайда болған патологияның тереңдетілген диагностикасы;
—Психика дене дамуында ауытқулары бар балаларды медициналық түзеу жэне оңалту;
—Қазақстан Республикасының заңдарына сэйкес көрсетілетін өзге де қызметтер жатады.
Кемтар балалрға арналған арнаулы білім беру қызметтерін Қазақстан Республикасының білім беру заңдарында белгіленген тэртіппен арнаулы үйымдар: пихологиялық- медициналақ-педагогикалық консультациялар, психологиялық педагогикалық түзеу кабинеттері, оңалту орталықтары, логопедтік пункттер, балар бақшлары жэне басқа да арнаулы түзеу үйымдары көрсетеді.
Арнаулы білім беру қызметтерін көрсетуге: -Балалардың ақыл-ой жағынан даму ерекшеліктерін анықтау жэне оқыту ментэрбиеберудің түріменнысанынтаңдауүшін олардың мүмкіндіктерінайқындаумақсатыменоларды тереңдетілгенжэне кешенді тексеру;
-Кемтар сэби мектепке дейінгі жастағы жэне мектеп жасындағы балаларды психологиялық-педагогикалық жағынан түзеу, оқыту мен тэрбиелеу;
-Еңбекке баулу, кэсіби диагностика;
-Кэсіби білім беру;
-ҚазақстанРеспубликасыныңзаңдарынасэйкесөзгедеқызметтер көрсету жатады.
-Арнаулы элеуметтік қызметтер көрсететін үйымдар:Халықты элеуметтік қорғау мекемелері, протез-ортопедия бүымдарын шығаратын, техникалық жэне көмекші қүралдарды дайындайтын үйымдар.
Арнаулы элеуметтік қызметтер көрсетуге:
-Қазақстан Республикасы мүгедектерді элеуметтік қорғау саласында заңдарында белгіленген тэртіппен элеуметтік көмек көрсету;
-протездеужэнепротез-ортопедиябүымдарымен қамтамассызету жөніндегі қызметтерді көрсету;
-арнаулы техникалық жэне компенсаторлыққүралдармен қамтамассыз ету;
-кемтар балалардытэрбиелеп отырғанотбасыларына консультациялық көмек көрсету;
-элеуметтік қызметкерлердің қызметтер көрсетуі жатады.
Әлеуметтік қызметкерлердің қүқықтық мэртебесі Қазақстан Республикасының заң актілерімен белгіленеді.
2. Организімнің аномальдық түрғыда бүзыл механизмі қандай деген мэселе өте ерте кезден көңіл бөлінді. Бір немесе екі орган жүмыс істемей қалғанда, басқалары өзара қандай қарым — қатынаста болады? Бала естімегенде оның өзі қандай күйде болады? Көрмеген кезде қүлақ қандай қалыпта болады? Баланың орталық жүйке жүйесі бүзылғанда, сезім органдары қандай күйде болады? Атап айтқанда, мүндай мэселелерімен Дарвин жэне жаратылыс ғылымының басқа да өкілдері айналысты. Қазіргі уақытта дамунда ауытқуы бар балалардың ішкі процестері мен механизмдерін танып білуге білуге үлкен көңіл бөлінуде.
Аномальды балаларды зерттеу жүйесінде ғылымның жаңа бөлімі пайда болды. Оның көру мен есту түйсіктерін тікелей зерттеумен айналысқан жэне ақыл — ой кемдігінің клиникасын зерттеген саласы бөлініп шықты. Аномальды балаларды зерттеудің қажеттілігінен дэрігерлер, физиологтар жэне медицина — биология ғылымының басқа да өкілдері күш біріктіріп жүмыс істеуде.
Педагогтар аномальды балаларды оқытудың эр түрлі жүйесін қолданып, бар күш — жігерін жүмсап бақты. Буржуазиялық әлем мүндай бастама атаулының барлығына дерлік салқын қарады. Сондықтан да аномальды балаларды оқыту процесі өте кеш — XVIII ғасырдың соңы мен XIX ғасырдың басында басталды. Бүл уақытта аномальды баланы жеке оқыту тэсілі орын алады. Бүлай оқыту мен оны эксперимент түрінде жүргізілген кейбір ғылымның өкілдері айналысты. Ал капиталистік қоғамда осы уақытқа дейін аномальды балаларды мемлекет тарапынан, шіркеулік жэне элденеше мемлекеттік оқу орындары ғана бар болды. Міндетті түрде жалпыға бірдей оқу жүйесі де жоқ еді. . Психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар кемтар
балаларды элеуметтік жэне медициналық — педагогикалық түзеу арқылы қолдауды, айғақтамаларын анықтауды, оларға білім берудің түрі мен нысандарын айқындауды, оларды оңалтудың жеке бағдарламасын жасау мақсатында диагностика жэне психологиялық-медициналық-педагогикалық тексеруді жүзеге асыратын мемлекеттік мекмелер табылады.
Психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар кемтар балаларды арнаулы түзеу үйымдары мен басқа да үйымдарға медициналық, арнаулы білім жэне арнаулы элеуметтік қызметтерді алуы үшін ата-аналарының жэне өзге де заңды өкілдерінің келісімімен ғана жібереді.
Әлеуметтік жэне медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау ісін қаржыландыру республикалық жэне жергілікті бюджеттердің қаражаты есебінен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған өзге де көздерден жүзеге асырады.
Әлеуметтік педагогикалық көмек әртүрлі топқа бөлінеді: білім, денсаулық сақтау, халықты элеуметтік сақтау, халықты элеуметтік қамсыздандыру , мэдениет жэне спорт мамандар мен ата-аналдардың ассосациациясы, қайырымдылық қорлары жэне т.б Қазіргі таңда мемлекеттік қоғамдық жүйенің мүмкіндігі шектеулі түлғаларға элеуметтік педагогикалық көмек көрсету келесі аймақтарда жүргізіледі.
Мемлекеттік сектор үйымдар, кэсіпорындар, федералдық министірлік пен ведомство қызметі: еңбек және элеуметтік даму министірлігі, жалпы жэне кэсіби білім беру министірлігі, денсаулық сақтау министірлігі, мәдениет министірлігі және тағы басқа.
Мунуципальды сектор. Қайырымдылық діни жэне жергілікті басқармалардың қызметтері.
Мемлекеттік емес сектор. Қайырымдылық діни және басқа да мемлекеттік емес қоғамдық үйымдардың қызметі. Қазіргі элеуметтік педагогикалық көмектің негізгі ережесі жеке түлға мен отбасының қоғамға және мемлекетке қатынасының механизімі.
Әлеуметтік педагог — арнайы білім ордасының мүшесі, барлық элеуметтік институттармен өзара эрекет етеді. Әлеуметтік педагогтың жүмысының мэні келесі бағыттардан түрады:
• Дені сау тэрбиелі жандарды қалыптастыру;
• Баланың жекелігінің дамуына эсер ету;
• Оқушылар мен түлектердің элеуметтік адаптациясымен реабилитациясына көмек көрсету;
• Отбасындағы қатынастарды қалыптастыру;
• Оқушының элеуметтік жэне жеке мэселелерін шешу;
• Түлғалар арасында туындаған дауларды шешу;
• Оқушылардың қүқықтары мен міндеттерін түсіндіру;
• Әкімшіліктермен, психологтармен, педагогтармен жэне де арнайы жүмыс мекемелерімен бірлесіп, жүмыс жасау;
З. Арнайы педагогика — оның саласы басқа ғылыммен тығыз байланысты. Олар зерттеу іс — дэреже жұмыстарында арнайы білім беру,технолоияны жасауда, арнайы оқытудың технологиялық құралдарын жасауда қолданылады. Олар философия, тарих, педагогик, психология, клиникалық психология. Медициналық, физиологиялық, элеуметтік психология, арнайы психология, лингвистика, элеуметтану, психолингвистика, элеуметтік педагогика, физиа, информатика, жаратылыстану ғылымдары.