Мақсаты: жалпы этиологияның негізгі түсініктерінен білім қалыптастыру.
Дәріс жоспары:
- Этиология, анықтамасы. Ауру туындауындағы себеп пен жағдай туралы түсінік. Ауру дамуындағы себеп пен жағдайдың маңызы.
- Этиологиялық жайттардың жіктелуі. Ауру дамуында организм ерекшелігі мен сыртқы орта жайттарының маңызы. Этиологияда тұқымқуалаушылықтың маңызы.
- Ауруларды этиотропты алдын алу мен емдеу ұстанымдары.
- Патогенез туралы түсінік. Патогенездегі себеп-салдарлық арақатынастар. Алғашқы зақымдану патогенездің негізгі тізбегі ретінде. Зақымдану деңгейлері. Патогенездегі «негізгі тізбек» және «кері айнналып соғу шеңбері» туралы түсініктер.
- Ауруларды емдеу мен алдын алудың патогенездік ұстанымы туралы.
Дәріс тезистері
Этиология (грекше aitia – себеп, logos-ілім) — аурулардың себептері мен себепкер жағдайлары туралы ілім.
Себеп – ауруды дамытатын және оған арнайы белгі беретін жайт.
Себепке тән:
- Ауру дамуының алдында әсер етеді
- Аурудың ауыртпалығы мен ауру туындатушы жайттардың қарқындылығы арасында тепе-теңдік бар
- Ауру туындатқан жайтты аластатқанда ауру белгілері жойылады және науқастың сауығуы дамиды
- Себепті пайдалана отырып аурудың үлгісін жануарларда алуға болады.
Жағдай – аурудың пайда болуына кедергі немесе жағдай жасайтын жайттар
Этиология (греч aitia – причина, logos-учение) — учение о причинах и условиях болезни
Причина – тот фактор, который вызывает болезнь и придает ей специфические черты
Для причины характерно:
- предшествует развитию болезни
- имеется параллелизм между интенсивностью болезнетворного фактора и тяжестью болезни
- устранение болезнетворного фактора, как правило, приводит к исчезновению признаков болезни и выздоровлению организма
- с помощью предполагаемого фактора можно воспроизвести модель болезни на экспериментальных животных.
Условия – те факторы, которые способствуют или препятствуют возникновению болезни
Etiology (from Greek words aitia – reason, cause, logos — study)
is the study about the causes and conditions of disease
The cause – is the factor which causes disease and gives it specific features.
- the cause of disease precedes development of disease
- there is a parallelism between intensity of the pathogenic factor and severity of illness
- elimination of the pathogenic factor, as a rule, results in disappearance of symptoms of illness
- with the help of the prospective cause of disease it is possible to reproduce model of the disease in experiment
Conditions – are the factors which promote or prevent disease occurrence.
The etiotropic principle of prophilaxis and therapy of illnesses means
the actions directed on elimination of the cause of diseases and improving organism’s resistance
Патогенез (грекше pathos – ауру, дерт, genesis — даму) – аурудың даму тетіктері, ағымы, аяқталуы туралы ілім.
Патогенез – ауру кезінде туындайтын организмнің бейімделуі мен зақымдануының өзара байланысты үрдістерінің жиынтығы.
Патогенездегі негізгі тізбек – патогенездің келесі тізбектерінің дамуына әкелетін және аурудың арнайы көріністерін беретін тізбек.
Патогенездегі кері айналып соғу шеңбері (circulus vitiosus) – патогенездің тізбектерінің арасында соңғы тізбек алдыңғысын күшейте түсетін, патогенездегі себеп-салдарлық арақатынастың тұйықталуына әкелетін және салдар себептің әсерін күшейтетін оң кері байланыстың түзілуі.
Аурулардың алдын алу мен емдеудің этиотропты ұстанымы – аурудың себебін аластатуға және организмнің төзімділігін арттыруға бағытталған шаралар
Патогенездік ем – патогенездің негізгі және басқа да тізбектерін жоюға бағытталған шаралар.
Патогенез (греч. pathos — болезнь, genesis — развитие) – учение о механизмах развития, течения и исходов болезни.
Патогенез — комплекс взаимосвязанных процессов повреждения и адаптации организма, возникающих при болезни.
Ведущее звено патогенеза – то звено, которое приводит к развертыванию остальных звеньев патогенеза и дает специфические проявления болезни.
Порочный круг в патогенезе (circulus vitiosus) – формирование положительной обратной связи между звеньями патогенеза, когда последующее звено патогенеза усугубляет предыдущее, когда причинно-следственные отношения в патогенезе замыкаются, и следствие усугубляет действие причины.
Этиотропный принцип профилактики и терапии болезней – мероприятия, направленные на устранение причины болезни и повышающие резистентность организма
Патогенетическая терапия – мероприятия, направленные на устранение ведущего и других звеньев патогенеза.
Pathogenesis (Greek. pathos — illness, genesis — development) is the study about mechanisms of development of illness.
Pathogenesis is a complex of the interconnected processes of damage and adaptation, arising at illness.
The main (leading) part (link) of pathogenesis – is the factor which cause the development of other links (factors) of pathogenesis
The vicious circle in pathogenesis (circulus vitiosus) – is formation of a positive feedback between the links of pathogenesis when the chain of lesions becomes a circle and the following lesion makes worse the previous one.
Pathogenetic therapy
are the measures directed on elimination of the main and other pathogenetic factors
Көрнекті материал:
- Мультимедиялық дәрістердің электронды түрі (студент кафедрадан алады)
- Курс лекций: Патофизиология в схемах и таблицах: – Алматы: Кітап, 2004. – ҚазҰМУ кітапханасында және кафедрада электронды түрі
Әдебиеттер:
Негізгі
- Ә.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология. – Алматы; РПО «Эверо», 2010. –Б. 8-27
- Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – Б. 22 – 25, 75-80.
- Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2012., том 1, с.73-87
- Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 18-30.
Қосымша
- Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2010. — С. 23-25.
Бақылау сұрақтары (кері байланыс)
- Ауру туындауындағы себеп пен жағдайдың маңызы
- Ауруларды этиотропты емдеу ұстанымдары.
- Патогенездегі негізгі тізбек, кері айналып соғу шеңбері, мысалдары.
- Ауруларды патогенездік емдеу ұстанымдары.