Музыкалық педагогика — бұл музыкалық білімнің барлық кешенін балаларға берумен, музыкалық білім мен тәрбиенің ең тиімді тәсілдерін, формаларын, сонымен қатар шығармашылық шеберлікті қалыптастыру мен дамытумен айналысатын педагогикалық ғылымның бір саласы. Музыкалық педагогиканың обьектісі музыкалық білім беру және жеке тұлғаны тәрбиелеу процесі болып табылады. Музыкалық білім жеке тұлғаны қалыптастырудың ажырамас, біртұтас жиынтығын құрайды.
Музыкалық педагогиканы музыкалық оқыту мен тәрбиелеудің жеке әдіс-тәсілдерінен ажырату керек, өйткені бұл нақты, жан-жақты ғылым, оның мазмұны адамның жеке музыкалық қабілетін дамытуға ғана емес, балаының, оқушының таңдаған саладағы білімін, дағдысын қалыптастыруға бағытталған.
Музыкалық оқыту — бұл оқу бағдарламасында қарастырылған музыкалық білім мен дағдыларды беру және игеру процесі. Музыкалық білім белгілі бір музыкалық білім деңгейіне сәйкес келетін практикалық музыкалық және эстетикалық іс-әрекеттің білімін, дағдылары мен қабілеттерін игеруге бағытталған. Музыкалық білім мемлекеттік мекемелермен де, мемлекеттік емес немесе жеке ұйымдармен де, жеке тұлғалармен де беріледі. Осыған сәйкес музыкалық білім әуесқой (кәсіби емес) және кәсіби болып бөлінеді.
Музыкалық білім адамды музыкалық және эстетикалық белсенділікке итермелейтін музыкалық бейімділіктерді, қабілеттер, талғамдар қалыптастыруға бағытталады. Музыкалық білім жалпы педагогикалық контексте қазіргі жалпы білім беретін мектептің міндетті тәрбие жұмысының жүйесіне жатады. Білім беру туралы көптеген елдердің заңнамалық актілеріне сәйкес оқушылардың музыкалық білімі музыка сабақтарында жүзеге асырылады. Музыкалық оқыту мен тәрбиені ұйымдастырудың формалары музыкалық білім беру процесінің сыртқы сипаттамалары, оның қатысушыларының музыкалық және эстетикалық қызметінің түрлері мен сипатымен анықталады. Бұл практикалық сабақтар (сабақтар), концерттер, дәрістер, фестивальдар, конкурстар, экскурсиялар және т.б. Музыкалық оқу мен тәрбиелеудің жалпы әдістері музыкалық білім беру процесіне қатысушылардың өзара әрекеттестігі, оның барысында музыкалық білім, дағды және практикалық музыкалық дағдылар беріледі.
Педагогикадағы музыкалық білім құбылыстарды аналитикалық, теориялық немесе практикалық тұрғыдан игерудің тиісті деңгейін көрсететін және дағдыларды игеру процесі һәм нәтижесі. Музыкалық оқытудың негізіне жеке тұлғаны қалыптастыру құралы ретінде музыканың, сөздердің және қимылдардың үштілділік қағидасы бар. Мұның негізі — эуритмдік әдіс (музыканың қозғалыспен байланысы), ол негізгі міндетті орындауға мүмкіндік береді — балаларды музыканың темпіне, динамикалық және метро-ырғақтық ерекшеліктеріне сәйкес қозғалуға үйрету.
Музыкалық педагогиканың пайдалы жақтары:
• Әр адам үшін, жынысына, ұлты мен дініне қарамастан музыкалық дайындық пен білімнің берілуі;
• Әр адамның өзінің музыкалық қабілеттерін толық іске асыруы және жан-жақты дамуы үшін жағдайлардың теңдігі;
• Гуманизм, жалпыадамзаттық рухани құндылықтардың басымдығы;
ұлттық және әлемдік көркем мәдениетпен байланыс;
• Басқа елдердің музыкалық білім беру тәжірибесімен байланысы;
• Музыкалық оқыту мен тәрбие ұйымдастырудың формаларын, әдістері мен құралдарын таңдау еркіндігі;
• Музыкалық білімнің ғылыми табиғаты, музыкалық-теориялық ой мен практикалық орындаудың алдыңғы қатарлы ғылыми-әдістемелік жетістіктері негізінде ұйымдастыру;
Ғылыми әдебиеттер музыка арқылы жеке тәрбиенің кейбір аспектілерін ашатын жұмыстар бар екенін көрсетті. Музыка әрдайым философтардың, өнер тарихшыларының, физиктердің, математиктердің, психологтардың, мұғалімдердің зерттеу нысаны болды. Музыкалық білім алудың тұлғаның дамуына үлкен ететіндігі бүгінде ғылыммен дәлелденіп отыр. Осылайша, жастарға әсер етудің көптеген тәрбиелік құралдарының ішінде музыка маңызды орын алады. Музыкалық білім беру процесінде адам музыкалық құндылықтарды игереді, рухани дамиды, өнерге үлесін тигізеді.
Ақынова Жанат Аймашқызы
№ 223 жалпы орта мектебінің музыка пәні мұғалімі