МАХАББАТ ЭЛЕГИЯСЫ
Көрмес деп күдер үзбеймін,
Саламын сұрау, іздеймін,
Сағына сені сарғайдым,
Сары жапырақ күздеймін.
Атынды айтсам ардақтап,
Ойым жоқ басқа жар таппақ.
Сен бе деп көше қызының,
Жүзіне қараймын жалтақтап.
Тілдеспей кетем сөзге кеп,
Шыққан соң сенен өзге боп.
Қаяулы көзден моншақтар
Тамшылап жатар кез де көп.
Сол сәттен сені жоғалтқан,
Сүю таңы әлі жоқ атқан.
Күтем мен сол таң арайын,
Үмітпен келер сағаттан.
Мен саған бере алмадым қымбат сыйлық,
Шерттім тек жүрегімнің шерін күй ғып.
Жалын боп алаулаған отты лебің,
Еріксіз мені өзіне тартты үйіріп.
Қоймадың оның үшін күнә маған,
Айтпадың деп ісің бұл ұнамаған.
Сонда да сүйдің мені, сондықтан да
Сен болдың көкейіме ұялаған.
Сен болдың ең бір жақын жан ашырым,
Ағыттың жүрегіңнің дара сырын,
Сондықтан теңіз болып буырқандым,
Мұхит боп дауыл күнгі аласұрдым.
Көл болып кірсіз көңілім растан да,
Кеудемнен атты көбік көк аспанға.
Ерідім, қорғасын боп балқыдым мен
Арманым арманыңа ұласқанда.
Ізетпен аймаладың, аяладың,
Сырымды мен де ағыттым, аямадым.
Таптым деп бақытымды мақтанышпен,
Дәл бүгін бүкіл жұртқа жая аламын.
МАҒИРАШҚА ХАТ
Мағираш, ақын досым, замандасым,
Келеді таныс болғым, амандасқым.
Өлеңге мен де өзіңдей құмар жаспын,
Жырының қайрап жүрген ақ алмасын.
Саңқ еткен Қызылорда қаласынан
Үніңді есітіп жаным аласұрған.
Болашақ шабытыңа нұр тілеймін,
Қол созып қарақалпақ даласынан.
Көп болған жоқ өлеңнің аймағыңа,
Менің де құшағымды жайғаныма.
Шыңына шығам деген үмітім бар,
Тайсам да, жығылсам да тайғағына.
Мен сендей өзен емен күркіреген,
Жырым бар өткіншідей сіркіреген.
Қусам да құйрығынан ұстатпай жүр,
Бір сырлы, сегіз қырлы сылқым өлең.
Көбісі боранындай суық күздің,
Жаз желі жырымыз да тапшы біздің,
Ойлаймын жақын болсам шабытыма,
Әсері тие ме деп жақсы қыздың.
Жайыммен біразырақ таныстырдым,
Көңіліңе ой келмесін шалыс, құрбым.
Хат жаздым дос болмақ боп ақ ниетпен,
Жүрсем де ар жағында алыс қырдың.
Көп жазар ақын емен шүйде тілді,
Қабыл ал қайырмастан ниетімді.
Жауап жаз сөз сарасы — өлеңменен,
Сол маған бәрінен де сыйға өтімді.
Бір қызды көрдім бақшада,
Демалып жүріп мен кеше,
Жазылған жырдай жақшаға,
Ақ Марал екен өзгеше.
Абайша айтсам қалам қас,
Навоиша айтсам гөззал тым.
Әзіл-сыр шертіп аралас,
Жан жүйесін қозғалттым.
Салқын жел шырқап азанын,
Гуледі бақша бақтары.
Қайнады жастық қазаным,
Ашылып көңіл қақпағы.
АСЫЛ АРМАН
Сен менің аяулым ең, айнам едің,
Басымды бақытыңа байлап едің.
Айтшы сен, айтшы толған айым, жырым,
Бал күнім, балбыраған қайда менің.
Сен менің аяулым ең, жақыным ең,
Жаныма жақын кел деп шақырып ем.
Жүруші ем қуанышым бойға сыймай,
Арманның сырқатына табылып ем.
Шаттықпен ұштастырып күнге-күнді,
Арнап ем жалғыз саған жүрегімді.
Қуанып, емірене сен күлгенде,
Елжіреп жан дүнием бірге күлді.
Сөзіне кейбіреудің «төмендеген»,
Тыжырына көз алартып жиренген ем.
Сөзіңді тоқтат деп ем, айтпа деп ем,
Өмірлік жұбай етіп жүрем деп ем.
Аса ару болмасаң да сүйген едім,
Ықыласпен шын басымды иген едім.
Кездескен көп қатеңді кешіргенде,
Деп пе едім сенен мұндай сый көремін.
Деп пе едім сенен мұндай мінез көрем,
Қойып ем сөйлесуді түк өзгемен.
Сен деп ем көңілімдегі күмбез деген,
Арманның нысанасы ең шын көздеген.
Тимей сол нысанаға оғым менің,
Қаңғырып кеткеніне өкінемін.
Тиер еді тұрмадың ғой уәдеңде,
Жарылды қарс айырылып көкірегім.
Жарылды қарс айырылып көкірегім,
Едің сен қиялымның көгіне күн.
Аямай жылаттың да кете бердің,
Аяғыңды алшаң басып емін-еркін.
Тағдырдың берген сені сыйы деп ем,
Елітіп ем көңілімнің күйіне мен.
Айтшы енді, қайтемін мен, қайтемін мен,
Қалайша арманменен күйіп өлем?!
Қызыққан жоқ ем ғой түр, келбетіңе,
Қараймын енді қалай ел бетіне.
Не деймін сені сүйген жүрегіме,
Айтшы сен, осы менен шын кеттің бе?
Айтылған осы сөздер ұшқары ма,
Не деймін достарым мен дұшпаныма.
Не деймін елжіреген бауырыма,
«Қайда ол» деп дем алдырмай қысқанында.
Өз сыйын тағдыр бүгін тартып алды,
Мойныма мол қайғыны артып алды.
Тек қана ерініңнің ерінімде,
Жалын боп алаулаған өрті қалды.
Сол бір өрт жылытар ма екен тұла бойды,
Немесе сарғайтар ма ұлан ойды.
Сол бір өрт елестетіп тұрар ма екен,
Сүйкімді түр-тұлғаңды орта бойлы.
Сол бір өрт жарқырар ма жалын болып,
Сол бір өрт күлімдер ме таңым болып.
Сол бір өрт өмір бойы сақталар ма,
Еш қызға сөз айтқызбас арым болып.
Жүректі сүю шаншу сұққылады,
Сонда да қойман саған көп кінәні.
Жалғанда сенен сұрар өтінішім,
Мен үшін жалғыз ғана ұқ мынаны.
Десейші айырылысу ауыр қанша,
Демеймін елжіреген бауырды аңса.
Сен десе алып ұшқан жаным деп біл,
Лепіріп теңіз толқып, буырқанса.
Лебімде ызыл қағып жел гулесе,
Көңілімде қызыл жалау желбіресе.
Кіршіксіз менің таза ықыласым де,
Айна көл тыныш қана мөлдіресе.
Сырым де сырлы бұлақ сылдырласа,
Арманын айтып тілсіз домбыраша.
Сен десе сәуле төккен үмітім де,
Арайлап, шұғыла шашып таң құласа.
Көзімнің нұры де күн күлімдесе,
Қолыңа мен де оны ілінбесе.
Сен десе солқылдаған жүрегімде,
Асқардың тарғыл тасы дірілдесе.
Мендегі дегейсің тек асыл арман,
Самалмен сыпсыңдаса жасыл орман.
Дария сүюімді кінәламай,
Қорытынды шығарып жүр осылардан.
ДОМБЫРА
Домбыра, қандай сенің әсем сазың,
Сені тартып әр уақыт көңіл жаздым.
Болсаң да кейде керек мұңды адамға,
Көбінесе құралы сұлу наздың.
Той-думан бірдейіне сен барған жер,
Саған қосып шырқалар әсем әндер.
Сүйер заты қазақтың көңіл қошы,
Жүректің қуанышты күйін төгер.
Көрсем сені қуанам, шаттанамын,
Ән салып, әсем күйді ақтарамын.
Дауысыма сені қоспай айтсам егер,
Қалайша мен «жай жігіт» атанамын.
Талайғы сыр кеуліне медеу етті.
Үніңді қазақ халқы құдіретті.
Талай жыл елімізді езіп келген,
Әшкере жасадың сен би мен бекті.
Көсеу боп от басында қорландың сен,
Азабын талай тарттың зорлардың сен.
Сонда да жасқанбадың, қорланбадың,
Сөздерін сөйлемедің олардың сен.
Қазір сен ұлттық ән-күй құралысың,
Қуанышты өмірдің ұранысың.
Ықыласты көңілмен шырқағанда,
Адамның тербететін жан тынысын.
ӨМІР
Сенен сұрағаным көп еді,
Қиыныңнан жалтарғаным жоқ еді.
Емес менің жаралғаным қазір-ақ
Бірақ сенен ала алғаным азырақ.
Берші маған теңіздейін тереңдік,
Келбетіңді оюлайын өлең ғып,
Алматының бауырындағы орманнан,
Орын берші саңқылдайын сол маңнан.
Секірейін асқарларға киік боп,
Өсейін бір Алатаудай биіктеп.
Жыр садағын жаратайын пайдаға,
Ел қолданар соқа қылып иіп кеп.
Жан еркем, жалықсаң да жаза берем,
Бермен кел, тайсалмастан, қазақ өлең!
Қанша рет ар алдында қорландық біз,
Сотталып ән сүймейтін жазаменен.
Ащы ән мен ащы теңіз тұшығанда,
Тәтті ән мен тәтті қымыз ашығанда.
Сен ойға кірпік малып тұрып қалсаң,
Жүрегің мына өмірге ғашық онда.
Сен анау тас емессің ғой мелшиетін,
Сен жаным өмірсің ғой мен сүйетін,
Дүниеде бір өмірге ғашық болу,
Өмірге ғашықтық қой ол сүйетін.
Соқпағы тар да болар бала көштің,
Кең бол деп қоя да алмас талап ешкім.
Дегенмен көлдері бар, шөлдері бар,
Кең бола алмағансың. Дала емессің.
Бір-біріңе ұқсайсыңдар адамдар,
Ісіңмен де, түсіңмен де, бәріңмен.
Бұл ұқсастық бар дейді ғой әріден,
Түсінбей-ақ келем соған әлі мен.
Бір-біріңе ұқсамайсың адамдар,
Ісіңмен де, түсіңмен де, бәріңмен.
Мен ұнатып тұрам бірақ ішімнен,
Сол сендердің басқалығың үшін мен.
Ойланғыш боп кетіпсің деп мені сен,
Кінәлайсың созбен қуып жыраққа.
Бос күніңе өкін десең келісем,
Ал мұныңа келісе алман бірақ та.
Көктем де өтті, күзді де тұр көз көріп,
Қыс та бұғып сығалайды жырадан.
Көз алдымда дүние жатса өзгеріп,
Қалай ғана мен ойланбай тұра алам.
Ойланбаса не болады бүл адам?
ЖИЫРМА ЖАЙЛЫ
Қыздарға көзі түспес қиырдағы,
Мен сүйем жылқы елі жиырманы.
Бір көріп мейірі қанбай қоймайды ол,
Болса да екі талай бұйырмағы.
Өтсем де одан сол бір албырт шақтың,
Кетпейді көкейімнен күй ырғағы.
Тату кезде арамыздан қыл өтпес,
Болған едім арманыңа тілектес.
Қызғалдағы гүл жарғанда сүюдің,
Елестеп ең қиялым боп қол жетпес.
От жүрегім суынғалы мұз болып,
Көрінесің қарапайым қыз болып.
Көз салсам жаңа жазған өлеңіме,
Сүңгимін теңіз ойдың тереңіне.
Қиялдаймын тай жырым дөнен шығып,
Етсем деп оны тарту ер еліме.
Еліме бермегенде кімге берем,
Өмірдің жалғыз болсам керегі не?
Табиғат берген әмірмен,
Құлайсың шалқып Памирден.
Дүбелей сотқар толқының,
Баспаған қадам сабырмен.
Ағасың көркем көрікпен,
Қоралы қойдай үріккен.
Бірге ішіп жатыр суыңды,
Қарақалпақ, түрікпен.
Иірімің шұңғыл тостаған,
Балығың елге ас-тағам.
Тарихың көп, сырың көп,
Кітаптай бетін ашпаған.
Асау деп сені ел тегін,
Айтпаған, Әму тентегім.
Шабыттың отын маздатып,
Жағаңнан жырлар шертемін.
ЖОЛДА
Таң көрінді қылаң беріп, бозарып,
Әнге басты бұлбұл со шақ сөз алып.
Келем жүріп алдымдағы даңғыл жол,
Жатыр жарқын болашақтай ұзарып.
Жанға жайлы жел келеді қырлардан,
Алтын бидай тербеледі тыңдардан.
Адым жерден қиял қаша жөнеліп,
Қанат сермеп қалықтайды шыңға арман.
Ұзақ жолдар бір-бірімен ұласқан,
Құзар жолдар жолаушылар сыр ашқан.
Қалсын сенің келбетінде мәңгілік,
Сапары мол ояу іздер мен басқан.
БҰРЫЛЫС
Шоферлардың қорқатұғын жері осы.
Бүл жерде оның ұшады иман-зәресі.
Мәңгі бақи қалатындай сапарына жол тоқтап
Оңға-солға жалтақтап,
Осы жерден өтерде
Қарайды ол қауіп пенен қатерге.
Қарайды ол бұған адамның
Өмірге қарағанындай
Бар арманына жетерде.
Қарайды ол бұл адамның
Өлімге қарағанындай,
Ғаламның мынау қақпасын жауып кетерде.
Қарайды ол бұған махаббат жанын жеңгеннің
Қарағанындай қыздарға.
Қарайды ол бұған ішқұста болып мергеннің
Қарағанындай қаздарға.
Дәл осы тұста елестейді оның көзіне,
Өмірдің барлық қаңтары менен көктемі.
Кей машинаның жайратып тастап кетпегі
Ғажап та емес өйткені.
О, сәлем саған, бұрылыстардың мектебі!
Бұрылысы жоқ еш күн де
Эсер етпейді түк маған.
Өмірде мынау ешкім де,
Бұрылмай жолға шықпаған.
Айғыздап жатыр бұрылыс әрбір жотаны,
Асқарға тартқан ол бір даңқты жолда бар.
Жанымда менің бұрылыс жасап жатады,
Бұрылып жеткен әр хабар.
Бұралаң жолың алып шыға алса заңғарға,
Мен оның текке кетпегендігін білемін.
Аман бол сен де, ақпейіл барлық жандарға
Бұрылып тұрған жүрегім!
Құдірет бүл кез көрсең кеп,
Дария түсі айбарлы.
Шапшиды көкке қол сермеп,
Жас толқын алтын айдарлы.
Көрінер өрт боп сең мүлде,
Күн төксе нұрын аспаннан.
Кеудеңде шақ бүл сенің де,
Ерек бір дүбір басталған.
Дауысы жатқан жаңғырып,
Жүзінде қызыл жалқын бар.
Сүйем мен сені мәңгілік,
Апрельдегі толқындар.
Көрген соң мынау көктемді,
Тұлғаң да түгел өзгерген.
Сен жайлы сыр ғып өткенді,
Толғайды қарттар көз көрген.
Айтады олар жүрген деп,
Бүл жермен Темір, Шыңғыстар.
Барады мені тілкемдеп
Сілтеген заңсыз қылыштар.
Құл етпек болған құмартып,
Қанқұйлы соғыс болған деп.
Түр мені қазір мұңайтып,
Көкірегіме толған кек.
Бұрқылдап халық қанымен
Ағыпты қан боп мынау су.
Кеудемде менің әріден,
Көтерді басын бір ашу.
Сөз таппай тіпті Темірлер,
Сұраймын өткен неге деп.
Шерменде болған өлілер,
Түр мені шермен шегелеп.
Мың шаян қазір дәл менің,
Омырауымнан өргендей.
Амалсыз құрып дәрменім,
Мың әскер маған төнгендей.
Толғандар, қарттар, толғандар,
Орамды жолдан оралған.
Қуанышқа ортақ болғандар,
Қайғыға да ортақ бола алған.
Мұңайып жүруім күнімен,
Түпсіз ғой шіркін ой деген.
Қуану үшін шынымен,
Қайғырып кетем кейде мен.
МОЙЫНДАМАУ
(Евтушенконың ізімен)
Сара боп жолың тұрса да,
Дос емес кейбір ойлар бар.
Мойындау тиіс болса да,
Мойындамайтын жай л ар бар.
Өзгеден ерен іс қылып,
Шықсаң да топтан қанша үздік.
Мойындатуың — күштілік,
Мойындауың тек әлсіздік.
Адамдар аз ба танытқан,
Әлемге шексіз өз күшін.
Айнымай қалған алыптан,
Өзгертпей қалған өз түсін.
Қанатын сермеп шыңдарға,
Жастығым дархан тұрғанда
Түсермін талай сындарға.
Жоғыңды жүрер жасырып,
Сенім ғой елдің қанаты.
Жеңбеймін деген асылық,
Жеңемін деген ер аты.
Дандайсу жүрсе көп еріп,
Ақыры күннің күнінде.
Түйемді құмға шөгеріп,
Білем мен кететінін де,
Шылбырын тежеп төзімнің.
Қостармын досты қостасам,
Күшімді бірақ өзімнің
Мойындамаспын ешқашан!
О, алтын ай, аспанда мөлдіреген,
Құмарта көз тігемін көркіңе мен.
Сені көрсем әр уақыт жас жанымның,
Көкке құмар жалауы желбіреген.
Куә боп тарихына сан ғасырдың,
Жадырап күліп талай танды асырдың.
Ай ата, айтшы маған, бір өзіңе,
Ақтарды қанша ғашық арна сырын.
Себебін сұрап заман тарлығының,
Шертті ме Баян саған зарлы мұңын.
Алдыңа жайып тастап шер дастарқан,
Ер Кебек жыр етті ме жарлылығын.
Сендегі эсер етіп сымбат-тұлға,
Қызыға қыз Ақжүніс тіл қатты ма.
Зәлім бай таяқтаған жетім бала,
Сәулеңе көздің жасын құрғатты ма.
Қиялын тамсандырып тамам көптің,
Жарқырап ақ самайың маған жеттің.
Ызамен Баймағамбет сұлтанға айтқан,
Толғауын тыңдадың ба Махамбеттің.
Қадамын тұншықтырып қатал заман,
Шақты ма ащы мұңын Абай саған.
Жамылып қайғы мұңын Сұлтанмахмұт,
Арманын ағытты ма жаны аңсаған.
ЖАСТАРДАЙ ЕКЕН СҮЙІСКЕН
Күлімдеп туған от күннен,
Күмістен сәуле шашылып.
Жығылып түсті екпінмен,
Мақпалдай жерге бас ұрып.
Төгілген саулап тынымсыз,
Алтындай нұрды жарқырап.
Жасырын ғана түк үнсіз,
Топырақ жатыр тартып ап.
Мамық жер кетті түрленіп…
«Жастардай екен сүйіскен»
Деген ой тілге күрмеліп,
Қайталап тұрмын жиі іштен.
КӨКТЕМ ЖЫРЛАРЫ
Шыға бере тоқтаңқырап азғана,
Көктем күні көтерілді наздана.
Тігіп еді жерге өткір от көзін,
Көгеріп сап жүре берді таз дала.
Сәби жүзді қызғалдақтар құлпырып,
Құшақтарын жая түсті ұмтылып.
Шапшып ағып сулар жатыр арықтан,
Ойнап жатқан ақ сазандай бұлқынып.
Әрбір сөзін ұйып тыңдап бақылап,
Тұрған жандай бір-бірінен ақыл ап.
Сыбдыр қағып сөйлеседі жайымен,
Қыз ерніндей дірілдеген жапырақ.
Түкті кілем секілденіп нақ қасы,
Қыр басында қой жайып түр бақташы.
Қуаныштың оты ойнайды жүзінде,
Ашылғандай малға өрістің қақпасы.
Көктегі ай бейне күміс таба сынған,
Құс жолы — бешпенттегі жаға сырған.
Ақша бұлт көк бұлттармен көмкерілген,
Ұқсайды ақ матаға жаңа ашылған.
Артына ай мойынын бұрғызбастан,
Уақыт қуады алға тұрғызбастан.
Арқайып ұйықтап жатыр ару аспан,
Жалтылдап омырауын жұлдыз басқан.
Шуылы құлағыңды керең етіп,
Көл суын сапырады жеребе етіп.
Же л тартса сыбызғысын, балапан тал
Жан-жаққа жалт қарайды елең етіп.
Жер жарып найзағайдың өктем үні,
Бұлтының көктен кетпей көк теңбілі.
Миуасы піскен өрік ағашындай,
Бұршағын шашты жерге көктем күні.
Төгілді сақ-сақ күліп айналаға,
Сатырлап тиіп жатыр айнаға да.
Ерітіп суын жұтып жатыр оның
Жер беті секілденіп жайдары ана.
Жауыны ақ бұршақтың тынып бір кез,
Көрінді бұлт астынан күліп күн тез.
Бар бұршақ су боп еріп, жоқ боп кетті,
Күшінен көктем күнінің қырық мінез.
Тағы да міне көктем кеп,
Бөледі гүлге тау басын.
Ұсынады баққа көкпеңбек,
Жас жапырақ сауғасын.
Тастады алтын күн көзі,
Даланы нұрға бөктіріп.
Үйілген ақ қар күмбезі
Сары су болып кетті іріп.
Еріген суды қуана,
Сай-сала жатыр ұрыттап.
Шығарды аспан сахнаға
Бал қаймақтай бұлтты ақ.
Сағымданған сары дала,
Қыс бойы жатқан мұз қармап.
Дәл қазір оғаш паңдана,
Көтерді туын қызғалдақ.
Келді март жанға жайлы жел естіріп,
Мерзімін түн мен күннің теңестіріп.
Әйел-қыз еркіндігін еске салып,
Даламен көктем жайлы кеңес құрып.
Ертеден егіншіге жерді өңдетіп,
Төбемен тырна өткізіп керуендетіп.
Өзеннің сексен қабат сеңін айдап,
Көлдердің көп үйрегін көлбеңдетіп.
Март күні белгісіңдей бусанудың,
Көктеудің, жасарудың, жасанудың
Жанындай қарт ананың мейірімді,
Оты мол жүрегіндей жас арудың.
Жаулығын январьдың лақтырып,
Май сұлу жетіп келді гүл ап кіріп.
Дауысы оркестрдің жаңғырыққан,
Парадын тыңдады әлем құлақ түріп.
Өмірдің қуанышты тойын тойла,
Құмарың қанғанша жүгір, ойна.
Дегендей гүл өрнекті кілемдерін,
Тастады жайып төсеп қыр мен ойға.
Әкелген табиғаттың бар әсемін,
Сүюдің таптырмаған ара-шегін.
Сүйкімді ерке мінез жатағаңдай,
Май таңы неткен сұлу тамаша едің!
КЕШКІ ӨЗЕН
Әуеге моншақтаған толқын атып,
Ұрады су жағаны солқылдатып.
Бу етіп бәрін көкке ұшыруға
Әлі келмей барады күн де батып.
Көк өзен гүрілдейді, лепіреді,
Кең еді неткен алып көкірегі!
Атылсын аспанға оқ боп шортан, сазан,
Жарысып толқындардан секіреді.
Көк өзен сылдырайды, есіледі.
Әлде бүл ойдың жүйрік көші ме еді?
Әнеки, параходтың зор гудогі
Айқайлап жер жаңғыртып есінеді.
Төсінде қалықтаса параходтар,
Тіресіп жұлқынады толқып сотқар.
Менің де еске түсіп албырт шағым,
Жанымның жайлауында жанады оттар.
ҚЫС ТУРАЛЫ
Далаға ақ текемет жайып тастап,
Шырқайды дүлей боран әнін асқақ.
Тамшыдан меруерт шашу шашамын деп,
Аспан да салют беріп жатыр қоштап.
Ышқынып, алып-ұшып көкірегі,
Селеуден серке қоян секіреді.
Нұрымен айналасын тазартып түр,
Күміс ай секілденген көк күрегі.
Торғайлар бұтақтарға қонып алып,
Сайрап түр балмұздақ жеп шөлі қанып.
Қыз беті қызғалдақ боп құлпырады,
Жатқандай арай өзен толып ағып.
Қайыршыдай ақтаған,
Көк ала құйып көк боран.
Еш жерде тыным таппайсың.
Аязбен төнді қақтайсың.
Көпіріп ауыз жаппайсың.
Еш жанға сірә жақпайсың.
Нәлі бар мұздың өкшеңде,
Мейірдің шоғы жоқ сенде.
Сен болсаң мен не етер ем?
Жуымай елге кетер ем,
Самал боп қайтып жетер ем,
Аймалап желпіп өтер ем.
Төкті қыс үскірігін айналаға,
Көкпеңбек қырау тұрды айнаға да.
Бетіне мұздан қалың қаймақ салып,
Көгілдір сулар жатыр сай-салада.
Өткізіп өктем күшін шаналарға,
Сол мұзда сырғанап жүр балалар да.
Ық іздеп қалың шөпке тығылады,
Аяздан қалтыраған ала қарға.
Аспаннан жапалақтап қар тастады,
Тоңазып дірілдеді жартас тағы.
Қаупінен қатал қыстың қалшылдаған,
Ауылдың малға кетті бар жастары.
Терек таққан ақ күмістен сырғасын,
Көше мұзы құйған сұйық қорғасын.
Айналада сықырлаған өкшелер,
Шыңылдатып ескерткіштің түр тасын.
Дала жатыр күйсеп күртік малтасын,
Тау да жатыр аяз жал ап арқасын.
Дірілдейді қырықтық тиген қозыдай,
Көгілдір тас, көк еркесі, марқа шың.
Қарсы келген ақша бұлтты аластап,
Күн жүзеді көк аспанда құлаштап.
Естілмейді атыраптан мүлгіген,
Жаз күніндей қоңыраулы үн асқақ.
САЙРАШЫ, САНДУҒАШЫМ
Мен үшін қымбат жан жоқ бір өзіңнен,
Айналдым, қыр желіндей мінезіңнен.
Сүйем деп айлы түні берген сертің
Бір шықпай жатсам-тұрсам жүр есімнен.
Жазылып жан қуансын,
Кеудеде ән туласын.
Естиін бір қимас үн
Сайрашы, сандуғашым.
Мен үшін бақыт та сен, арман да сен,
Жүр, сәулем, серуендейік орманға әсем.
Жас талмен сырласайық мен де өзіндей,
Үмітті жанға бүршік жарған жас ем.
Көңілдер толқындасын,
Жүректер солқылдасын,
Шайқасын әркім басын,
Сайрашы, сандуғашым.
Орманға ғажап сұлу түр берейік,
Дүниені шат күлкіге бір бөлейік.
Қадамды қарағайдай нық басайық,
Ақ қайың бұрымындай тербелейік.
ЖАҢАРҒАН МАҢҒЫСТАУ
Жаңғырған заңғар көкте мұнаралар,
Қазаққа ата қоныс бүл аралар.
Сыңсыған жүрегіңнен өн суырып,
Көк аспан күмбезінде тұрады олар
Құшағынан шағала боп көтеріліп
Омырауы гүл қалалар.
Асқақтап байтақ дала тұлғасын,
Тас төбемде жиырмасыншы тұр ғасыр.
Жаса менің байтақ жүрегім
Маңғыстауым мекендеген күн қасын.
Фонтандар барқыт мұнай атқылаған,
Ақтауға құс жолынан от құлаған.
Әкеле жатыр дана жан партия
Бақытқа толып, тасқан шақты маған.
Кеудесінде кең даланың — аспан тіреп
Комбинаттар сап құраған.
Бұл мені ғашық қылған тулап қанда
Кеудемнен заулап аққан бұлақтар ма?!
Жүрегі Жер-ананың — жүмысшы тап
Ту қадап жатыр жалпақ қыраттарға.
Ақ самала оттарымен Жетібайлар
Жетектейді мұраттарға.
ЗӘУРЕШІМ-АУ!
Сен мынау Әмудария кептерлерін,
Ұшыраған жүрегіңнен бақтар ма едің.
Әуелеп аққулардың қанатындай
Ән болып жазылмаған дәптерлерім.
А… жан жарым,
Алқынып аңсаған арманым.
Судырлаған көгілдір орманым.
Мен сені көп іздедім гүлдерімнен,
Сұрадым барша қайың бүрлерінен.
Көктемгі тырналардан сәлем айтып,
Сырластым сағындырған күндеріммен.
А… сәулешім,
Қалайша ұмытам сол түнді,
Сылдырлаған бұлақтай күлкіңді.
Махаббат жұлдызы боп көзде жандың,
Мен саған сағындырған кезде зармын.
Жаным-ау, амалым не, кеттің менен,
Айналып бақытына өзге жанның.
Тау да өлең, бақша да өлең, бұлақ та өлең,
Мен әлі қоңыраулатып құлап келем…
Ұмытсаң ұмыта бер, асыл Зәурем,
Әрқашан ұмыта алман бірақ та мен.
СЫРЫМДЫ АЙТАМ, ШЫРАЙЛЫМ
Жағасынан Жайықтың
Бір үн қаттың, шырайлым.
Ескегімен қайықтың
Сырыңды айттың, шырайлым.
Тұрдың Каспий тұсынан
Күмбір қағып, шырайлым,
Ақ қайындар ұшынан,
Сыбдырладың, шырайлым.
Өзіңді ойлап күн сайын
Мың нұрландым, шырайлым.
Көктеміңнен мен сенің
Сусындадым, шырайлым.
Қанатынан қаздардың
Сусылдадың шырайлым.
Арманымды сен менің
Айға астырдың, шырайлым.
Сапарымды алысқа
Жалғастырдың, шырайлым.
Жан дүнием, жан еркем
Солмас гүлім, шырайлым.
Жүрегімді тербедің,
Байқармысың, шырайлым.
Айдынымды сен менің
Шайқармысың, шырайлым.
Жанарыңда гүлдесем,
Қарармысың, шырайлым.
Теңіздерге жүр десем
Барармысың, шырайлым!
Қоштасарда қия алмай
Қалармысың, шырайлым.
СОТ АЛДЫНДАҒЫ СӨЗ
(Ақ өлең)
Егер сен бір рет заңды сотталып тұрсаң,
Онда мен анық білем.
Бұған дейін сан рет сотталғансың.
Адамдар бұнда сені алып келген,
Білген соң көкірегіңде от қалмасын.
Алғашында дүкеннен зат алғансың,
Кезекке қарамастан.
Кеткенсің түк те өзіңді
Айыпты санамастан.
Екі кісі жатқанда жанжалдасып,
Айырмастан,
Артыңа қайырылмастан
Кеткенсің алшаң басып.
Ал сонан соң жұмысқа қос жақпаған
Бір де бір күн қалмаған
Достармен тост қақпаған.
Көңілің асқақтаған,
Ал арың қас қақпаған.
Ал сонан соң халықтық қазынаға
Қол созғансың,
Ох, қанша азғансың?!.
Адамдарды атқансың ала көзбен,
Қолыңды қақпалаған.
Қылмысың тоқтамаған.
Бұл жерде де сені арың соттамаған.
Аямағансың анаңды
Түн ұйқысын төрт бөліп таң сарғайтқан.
Аямағансың атаңды
Революцияда қан саулатқан.
Ох, қазір қарғыс айтып,
Түр олар қанша аулақтан!
Осы бір тамаша таң нұры үшін,
Қанша қанды біз үшін төкті атамыз.
Біз кейде бір адамның тағдыры үшін,
Қанша заводты тоқтатамыз.
Төменнен құлаған бір кірпіш үшін,
Қанша кірпіш құлайды жоғарыдан?!
Кейде біздің бар арымыз азап шегеді,
Кейбіреулердің жоқ арынан.
Ұят қазір көміп түр жерге мені,
Менің тіпті қылмыс жайлы,
Сөйлегім келмеп еді.
Мына жолда,
Мына залда
Революция қатайтқан жас қанатын,
Жеткен уақыт біз үшін әлдеқашан.
Жара біткен сылынып тасталатын.
Бұлақ біткен шөлдерден басталатын,
Ардақтайтын адамның асқар атын,
Қылмыстың жолдарында,
Төреші залдарында
Айыптының орыны бос қалатын.