ТӨЛЕГЕН АЙБЕРГЕНОВ ӨЛЕҢДЕРІ

МЕНІ ОЙЛА
Сеземін сүйген жүрекке
Сағыну соқпас оңайға.
Дегенмен, қалқам, қалайда
Қалт еткен шақта мені ойла.
Таңертең тұр да шықты көр…
Оянған шақта мені ойла.
Шұғылаға шығыс түп-түгел
Боялған шақта мені ойла.
Дүниені нұрлы кірпігің
Қамастырғанда мені ойла.
Талдарға көктем бүртігін
Жаңа аштырғанда мені ойла.
Арадай балға тоймаған
Бал қызғанғанда мені ойла.
Жым-жырт боп тегіс айналаң
Жалғыз қалғанда мені ойла.
Тағатсыз аңсар ынтық үн,
Жаралы хал ғой ғашық хал,
Рояль көрсең бір тілін
Мені ойлап бар да басып қал.
Тек қана көзге жас алма,
Ойлай бер мені күніге.
Махаббаттардың қашанда
Ойламау жеткен түбіне.
ӘУЕН МЕН ЫРҒАҚ
Ғарифолла Құрманғалиевке
I
Көкірегінен әсем әннің көк мұхитын шайқаған,
Ей, Ғареке! Қасиетті қазына жыр, байтақ ән,
Сенің ару жүрегіңді қалайша мен айта алам,
Сендей саңлақ бұл өмірге келер ме екен қайтадан.
Дидарласқан бұл күндері інің тоқтап тұрмақ па
Зерігер ме сенен адам сөйлесіп те, тыңдап та.
Таңдайында ұя салған сенің мың сан бұлбұлың
Қонып жатыр-ау мың баққа.
Бүгінде сенің заңғар басынды қар шалған,
Қар шалған баста қабысып жатыр қанша арман!
Алуан өлкеде атып жүрсің-ау таңша алуан
Аяулым менің, мен тумай жатып ән салған.
Толғамас сені қалам бар ма екен жүрекпен,
Сен «Әу…» дегенде жүрегім менің дір еткен.
Әлемді түгел әлдилеп салған әніңнен
Оянып кетсем керек мен!..
Қарашы маған, қарайын саған көз қансын,
Олсыз да ғой сен қыруар ойға қозғаусың.
Ғарекең бе екен деп қаламын-ау кейде мен,
Көктемдегі қаңқылдап ұшқан қаз даусын.
II
Жүр екен ғой айтушы-ақ жаратылмай,
Әсем болса тыңдайды-ау дала тынбай.
Мен отырмын «Әу…» десем ару сазды
Құз басынан құлатып алатындай.
Оу, ағам, Алатауым ба ең, ақ тау ма едің?
Кеудеңнен тағы ақтарар жоқ па-ау кенің.
Әсем ән көтерілгенде көз ұшына,
Төменде жүргім келмей кетті-ау менің.
Тұр маған қанша ой салып сырлас алап,
Осы ма тебіренер шақ шуласа бақ.
Мен бейне көктеменің қырларында
Шалқамнан жатқандаймын тырна санап…
Ғұмырын қыруар ырғақ мүсіндейтін,
Күш-ақ қой шіркін сенің күшің дейтін.
Осынша әнмен алпысқа баратсың ба, ей,
Мен сенің қартайғаныңа түсінбеймін.
III
Уһ, дүние-ай, бір толып басылдым ба-ай,
Мен әнді есітем деп пе ем асыл мұндай.
Қазір менің жүз тұлпар көкірегімнен
Жүз тарапқа кетті ағып басын бұрмай.
Қиялдан қуып шығып қысты кілең,
Осы өн бе сөйлеп жатқан құс тілімен.
Япырым-ау, қанша жерге кеп қалғам мен
Ағалар алақанының ыстығымен…
Бірі де сияқты емес таныс маған,
Әлде бұл арман ба алыс қауышпаған.
Бүл әсем жаңғырығы ма екен әлде
Өзге әннің өз кеудемнен дауыстаған?
Жүректе жоқ екен ғой өлшем деген,
Көрмей-ақ жүр екем ғой көрсем де мен.
Мен енді Темірқазыққа бір қарап ап,
Жолсызбен тартып кете берсем бе екен…
IV
Басса да аспан жердің арасын сең
Бәрібір, байтақ ағам, даласың сен.
Қыздардың көлден қайтқан шелегінде
Үйіріліп пірім тартып барасың сен.
Қашан да сырлы сайың жел тілеген
Өзінің шулайды той еркіменен:
Мен кешкен күндеріме риза емеспін
Кеудемді Ғарифолла ән желпімеген.
Атырау толқынынан көрем сені,
Ақ бұлтқа шаншып тастап ер еңсені…
Мен емес заңғар көкке тигізіп түр
Өзіңнің аппақ заңғар төбең сені.
Іңкәрмін мен сен сүйген бар адамға
Қарауға таңнан шұғыла тарағанда.
Дегенмен алдымен мен сені көрем
Жолдардың тау жағына қарағанда.
Әріге кеткендермен әрмен басып,
Беріге кеткендермен бермен басып,
Мен сенің қиырыңды қуып келем,
Алдымнан түйдек-түйдек орман қашып.
Мен сені барлық жарық жақтан көрем,
Айдыннан көрем дария аққанда кең,
Көзімді тас қып жұмып сені іздеймін
Далиып дала болып жатқанда мен…
ӨНЕР ТАРЛАНЫ
Ауылымда бүгін өнердің өрен тарланы,
Даламның мынау «Ер Тарғын» ерен арманы.
Жаңғырып жатыр дәл қазір соның даусымен
Көгілдір көлді, шұғылалы Шымкент бар маңы.
Өстік біз одан қаншама жыр мен ән тыңдап,
Көкірегі оның сарша тамызда салқын бақ.
Келеді менің қырық жыл бойы бұл ағам,
Жанарында алып жақұтты мұқит жарқылдап.
Келген де осы шығарып даңқын «Жалбырдың».
«Жалбырдың» даңқы,
жанымда қанша жаңғырдың!
Бүгін де даңқты көктемі болып келеді ол,
Әміре менен Исадан қалған жаңбырдың.
Саңқылын оның таныды түгел бұл Отан,
Есіткен сайын мен де оны сансыз гүл атам.
Бекежандарды жек көремін-ай қаншалық,
Құрекеңдерді десеңші қанша ұнатам.
Ауылымда бүгін қазақтың ұлы бір ірі
Құлақта бүгін ғажайып сырдың сыбыры.
Көзімде менің керуен де керуен сан сурет.
Кеудемде менің «Біржан — Сараның» дүбірі.
Көркіне көрші, көркіне көрші қарап бір,
Қазір де ол бейне таң асқан тұлпар —
жарап тұр.
Қырық жылында қырық ру жұрттың арманы,
Қыран көзінде қыруар сыр мен характер.
Сырыңды айт оған жамырап жота біткендер,
Мөлдіреп қарсы ал аққуын аңсап күткен көл.
Араларыңнан ағалар өтіп барады.
Ақ мәрмәр таулар, сендер де бойды тіктеңдер.
Жаны оның толы жігіттік арманы,
қыз-арман,
Қанатын жайып қаһарман жолға ұзарған.
Ұзарған жолға ұшар басынан қол созып,
Кеудемде менің күмбірлеп жатыр жүз арман.

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *