ЖИЫРМА БЕС
Қарттық пенен сәбиліктің арасы,
О, жиырма бес, қыруар өмір таласы.
Лапылдаған тасқын қуат қайнары,
Жез қанатты ұшқыр ойлар қаласы.
Түн қойнынан шартарапқа жол ашқан,
Жиырма бес! Жұлдыздарға толы аспан.
Қою шашты, көзәйнексіз ұлылық,
Бар қимылы тұлғасына жарасқан.
Жиырма бес, қаз дауысты көктемдер,
Қаңқылдап кеп талай қонып өткен жер…
Жиырма бес — биіктік пен тереңдік,
Биіктік пен тереңдікте — көк пен жер!
Жиырма бес әр асуға бір шығып,
Кең әлемге көз жіберу құлшынып.
Жиырма бес қашықтыққа ғашықтық,
Қашықтыққа ғашықтық қой — тіршілік.
Дала тұнса айнымай көк кілемнен,
Қала тұрса көкке иығы тірелген.
Қозғалса өмір, сұлулыққа көз қанса,
Барлығын да жиырма бес деп білем мен.
Жан досым, болсаң егер сырға әуес сен,
Кел, достас, кемел шағың жиырма беспен.
Мәңгі бақи шықпайтын ырғағы естен,
Жиырма бесте самал бар жырлап ескен.
Аяулым, сен де оған болшы құмар,
Болшы құмар, көзіңнен аршы мұнар,
Жиырма бесте ең биік адалдық пен
Жиырма бесте ең биік ар шыңы бар.
Күй ғой о л қанша тартса қайта тыңдар,
Қайта тыңдар күйлерден нәр татыңдар.
Жиырма бесін желпінбей айтатындар —
Бұл дүниеге босқа кеп қайтатындар.
Сен ғой менің бұралған бұлақ биім,
Шырт ұйқымнан оятқан құлақ күйім,
Оянбаған жиырма бес жиырма бес пе,
Оятпаса, бәсі оның бір-ақ тиын.
Жиырма бес, арманыма жету үшін,
Рақмет сыйлаған отың үшін!
Достастырған күндерге ризамын,
Қоштастырар күндерде өкінішім…
Саған жақ барлық жақсы адам,
Жақсы адам барлық жақ саған.
Жастықтың сырбаз сарбазы
Жиырма бес, өшпес даңқ саған!
Көтерер майда тусың сен,
Сусың сен шөлге қаптаған.
Күрсінбес жерде күрсінсем,
Беріп тұр қуат — от маған.
Жолымды баста оңғарып,
Ой сыйла маған тереңнен.
Кетпеуім үшін соң қалып,
Асығыс басып келем мен…
Жүрейін еріп дүрмекке,
Соңында мені қалдырма.
Алдамшы мені түлкі етпе,
Күлкі етпе мені тағдырға.
Қажетті жерде құрбым сен,
Жанымды тіпті сал мұңға.
Арманымды айтып тұрмын мен,
Айтатын достың алдыңда.
Жиырма бес — станоктардың
Зырылдап жатқан ұршығы.
Бәйгіге қосқан аттардың,
Тұяқтарының дүрсілі.
Үздіксіз жеңіп талқысы,
Бір шыңнан кейін бір шынды ап,
Жиырма бес —
вагон тартысы
Тепловоздардың ырсылдап.
Ойлы да сырлы шыңырау
Мұхитпен түбі іргелес.
Жиырма бес деген зымырау,
Зымырап ағу жиырма бес.
Жаңғырықтыру даусың тау,
Өмірге кетпеу есең еш.
Жиырма бес құйып таусылмау,
Таусылу жиырма бес емес.
Жиырма бес көрмеу жасқанып,
Көз бенен сөздің батылы.
Бұлақ боп құйттай басталып,
Теңіз боп толу ақыры.
Жиырма бес, егер сен тау бола қалсаң,
Көңілім құздарың боп өсер менің.
Егер сен мың заводты қала болсаң,
Мәңгі бақи мен сенің көшеңдемін.
Ерлікпен егер тыңға барған болсаң,
Жұп жазбас мен де сол тың тұрғынымын.
Егер сен ойдай шексіз орман болсаң,
Мен сенің бұтағыңның бұлбұлымын.
Кеуденің күйге толы ырғағымен,
Қалықтап алысымнан арман ұшып…
Мен сенің жүріп келем қырларыңмен,
Жанымда қуаныш, мұң арпалысып.
Жақсылық аз етпедің жыр саңлағы,
Келер, дос, кез де қару қайтаратын.
Мен сені ессіз сүйіп тұрсам-дағы,
Халде емен рақмет айта алатын.
Қолымды жетпес шыңға жеткер менің,
Өзіңмен көкке өрлеймін, көктемдерім.
Өмірге келгенде емес, кеткенде мұң,
Мен сенен кетпей мәңгі көктер ме едім!..
РОССИЯ
Көкірегім алып ұшып айтарым,
Шөлдеп барсам қанып ішіп қайтарым.
Не айтсам да жүрегімнен айтамын,
Россиям, байтағым.
Күннің жатқан шұғыласынан нәр алып,
Россия! Тіл жеткісіз даналық.
Даналығын төбесіне көтеріп,
Жаратқан ба сені әлемге ана ғып?!
Жұлдыз толы қойның сенің тамаша-ақ
Россия! Толып тасқан парасат.
Қанатында қатар ұшып келеді
Санатында қол ұстасқан болашақ.
Нұр шұғылаң маңдайымнан түн түрді,
Барша жүрек бір өзіңе ұмтылды.
Сен арылттың мұңнан ғазиз жұртымды,
Күй сандығым мың тілді.
Өз қолымда бүгін арман-қиялым,
Өлі шөлге өмір болып құямын.
Теңдесі жоқ, сен де революция едің,
Мен де бүгін түгел революциямын!
Өзің лаулат жүрегімнің ұшқынын
Заңғар биік махаббаттай ыстығым.
Россиям — Радишев, Герценім,
Некрасов, Пушкинім.
Қатар аққан Еділім мен Есілім,
Мәңгі тербер мақпал баулы бесігім.
Россиям — төрт жақта төрт құбылам,—
Тең ашылған есігім.
Дүние жүгін арқалаған кемесің,
Мұхиттарды бұзып-жарып келесің.
Өрт шалмасын адамзаттың денесін,
Өзің ұста жер өсін!
УАҚЫТПЕН БЕТПЕ-БЕТ
Заулайсың-ау жасырынып түк үнсіз,
Минуттар-ай, минуттар-ай тынымсыз.
Өмір бойы ойлар орып тереңнен,
Озамын деп арпалысып келем мен.
Сен болсаң тек сырғанауды білесің,
Менің болса толып жатыр күресім.
Өте алмаймын мен бекерге сырғанап,
Маған дүние болашағы тұр қарап.
Мен жолшыбай жол сілтеймін керуенге,
Сәбилерді ала шығам серуенге.
Гүл егемін, нұр егемін далаға,
Болысамын толғақ қысқан анаға.
Мартендердің қазаны боп қайнаймын,
Бұрқыратып шөлге бұлақ айдаймын.
Жұлдыз болып жыпырлаймын ГЭС-терде,
Нұр беремін, сыр беремін кештерге.
Сәлем беріп, қолын қысам атаның,
Отыра қап өлең жазып жатамын.
Қыруар еңбек… Көтереді күн шаққа,
Ал сен болсаң зымырайсың бұл шақта.
Бүл шақта сен болып бейне нар киік,
Зымырайсың самайларға қар құйып.
Мендік сенім бірақ сенен қуатты-ақ,
Айшылықты ағып өтер бір аттап.
Менің басым сондықтан да сияқты-ақ,
Жеңімпаз бір ту аппақ.
О, минуттар, жүйрік болсаң сал күшті
Мықтағанда соғарсыңдар алпысты.
Ал, минутта тентек жүрек мендегі
Тоқсан рет дүбірлетер кеудені.
Көрші өзің ара қанша тұр алшақ,
Сол жүрекпен мен барамын ұран сап,
Мен өзім де қызыл қанға боялған
Сол жүректің соғуынан оянғам.
Ұқсамайды, ұқсамайды түк саған,
Мендік жүрек тек өзіме ұқсаған.
Мейлі сендер дұрыс деңдер, жоқ дендер,
Менің жаным ашылмаған көп кендер.
Қыруар отпен қырман салып, тас қашап,
Мен сендермен жарысамын басқаша.
О, минуттар, жүйрік болсаң сал күшті…
ЖАЛҒЫЗ ТАЛ ҚАУЫРСЫН
О, адамдар — перзенті ұлылықтың,
Ұлылықтың көзінен тілін ұқтым.
Өздеріңнен көрдім мен көп ізгілік,
Көкірегімді тербеген теңіз қылып.
Лапылдатып жанымның өр талабын,
Оттан ыстық сендердің орталарың.
Алыс жүрсем сағынып хат алыстым,
Жақын жүрсем қасыңнан қатар ұштым.
Көкірегімді толтырып ән-күйменен,
О, аяулы аналар, әлдилеген.
Аталы сөз аузынан ақтарылар,
Бабаларым, шашында ақ қары бар.
Ағаларым арманды алға астырған,
Інілерім, жолымды жалғастырған.
Әпкелерім, жүрекке сезім берген,
Әкелерім, әкемнің көзін көрген,
Ормандарым, гүл жапқан атырабын,
Мен сендердің жалғыз тал жапырағың.
Мен сендердің жалғыз тал қауырсының,
Көп тағдырдың көтерген ауыр сынын.
Бақытым боп мәңгілік елестеңдер,
Адам еткен өздерің емес пе еңдер.
…Қарсы шауып көк толқын бұйраттары,
Көк мұхитта қайығым қирап қалды.
Үмітімді жатқанда сендер бөліп,
Құтқардыңдар, адамдар, сендер келіп,
Қара түнде қара орман адастырды,
Қарсы алдымнан жол көміп қар асқынды.
Деген ем мен сол түні «тамамдалдым»,
Өздерің боп онда да аман қалдым.
Сендер еткен жақсылық аз ба маған,
Бар ма сырың жүректен қозғамаған.
Сендер берген шаттық бар келбетімде,
Түгел шашсам жететін жер бетіне.
Түгел шашсам әлемді бақытты етер,
Соның үшін төгем мен уақытқа тер.
Жігіт болдым күй толы көкірегі,
Ықыластардың тербейді оты мені.
Мен сендердің жалғыз тал қауырсының,
Көп тағдырдың көтерген ауыр сынын.
Рақмет, адамдар, жасарыңдар,
Бауырың ем, жүрек қып жасадыңдар!
АҚ ҚАЙЫҢДАР
Аққу мойын, ақ көйлекті қайыңдар,
Дәл сендердей менің де аппақ айым бар.
Бақытымды шулап көкке жайыңдар,
Шулап көкке жайыңдар, ақ қайыңдар.
Ойларыма жібер ұшқыр қиял сап,
О, қайыңдар, тұрмын сенен күй аңсап.
Ол да сендей қаз омырау, сұңғақ бой,
Ол да сендей кей кездері ұялшақ.
О, қайыңдар, шуылдасқан топтала,
Сырды ұрлаудан, сыбдырлаудан тоқтама.
Ол әзірше ағытқан жоқ сыр маған,
Төмен қарап жымияды тек қана…
ШАБАНДОЗБЕН ӘҢГІМЕ
Бала күннен тартып мінсең ат жалын,
Онда сенің көкірегің от жалын.
Білдің онда не екенін бәйгінің,
Бұл өмірде жарыс емес қай күнің?
Ақ жазықтан ағып ұшып өттің бе,
Барар жерге қас қаққанша жеттің бе?
Өкшелесіп өзің теңдес жас кілең,
Зуладың да жұлдыздардың астымен.
Кес-кестеген сан аңғардан қарғып-ақ,
Кеткен шығар сені ап ұшқан арғымақ.
Қапталыңда қаптап қалып гүл қалың
Шарбы бұлттан шаршы орамал бұлғадың.
Арманыңды қалдың бәлкім алқымдап,
Жатты күліп қарлы өзендер қарқылдап.
Тұлпарыңның тұяғында тас балқып,
Өттің бәлкім туған жерді дастан қып.
Қуаныш пен жаныңда үрей арбасты,
Бәлкім сенің жануың бұл алғашқы.
Сан қатпарын жазды алдыңнан сағым — қыр
Бәлкім сенің сағындырған шағың бұл.
Өзегінде өзгеше алау лаулады,
Болып бейне жер-дүние аумағы.
Мөлдіреттің көздің ыстық бір селін.
Бәлкім мөлдір махаббатың бұл сенің.
Ой мен қырдан орғып өту арқылы
Қалды бәлкім көзінде оттар жарқылы.
Мұны айтқанда мың тұлпар боп жүрегің,
Дүбір салып жатқанын да білемін.