Көп тіл білгім келеді

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі – қазақ тілін оқып-үйренеміз. Үштілді білу – үлкен өнер.                                 

Мектеп: «Мирный ЖОББМ»                                             Мұғалімнің аты-жөні:                             

Күні:     .                                      Сынып: 7                           Қатысқандар:            Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

     Көп тіл білгім келеді

Осы сабақта қол жеткі зілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

О6. Тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу.Т2.Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау.

Сабақтың мақсаты

Барлық оқушылар орындай алады:Барлық оқушы мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді  ажырата алады.   Көпшілігі орындай алады:Мәтін құрап айтуда мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана алады. Кейбір оқушылар орындай алады:Мәтін мазмұнын дамытып айтады.

Бағалау критерийі

— Оқушының­ төменгі жетістігі(ОТЖ):тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінеді, мәтіндегі негізгі ойды білдіретін тірек сөздерді­ табады, қазақ тілінде көп тілділік жайлы ақпарат бере алады.

Оқушының­ орташа жетістігі(ООЖ): қазақ тілінде тірек сөздерді­ пайдаланып, мәтін мазмұнын айтады, қазіргі көптілділік жағдайын сипаттайды.

Оқушының­ жоғарғы жетістігі(ОЖЖ):тақырып­бойынша қосымша деректер келтіреді, мәтінде көтерілген мәселеге қатыстыөз ойын айтады,сыныптастарымен пікір алмасады.

Тілдік мақсаттар

Дағдыларды дамыту: жеке, жұпта, топта жұмыс жасау, мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдердің мағынасын түсіну, қойылған сұраққа  толық жауап беру, диалог  құрастыру, мәтіннен жаңа сөздер мен сөз тіркестерін таба алу, мәтінге қатысты өз ойын айта алу.

Пәнге қатысты сөздік қор мен терминдер:  мәртебе, үштілді, көптілді, заманауи, аударма шығармалары, озық технологиялар.

Диалог құруға/шығарма жазуға арналған пайдалы тіркестер: Талқылауға арналған сұрақтар:

Менің ойымша…

Осылардың ішінде…

Ғалымдардың айтуынша…

Тілдер тарихына қарасақ…

Не себепті …. деп ойлайсыз?

Кең таралған тілдер … деп ойлайсың?

Неліктен ғалымдар айтуынша . . . деп ойлайсың?

«Тіл жойылса, халық та жойылады» дегенді қалай түсінесің?

Құндылықтарға баулу

Тарихтың, мәдениет пен тілдің біртұтастығы.

Пәнаралық байланыс

Тарих, орыс тілі, ағылшын тілі, география.

Тақырып бойынша алдыңғы білім

   «Блиц-сұрақ» әдісі  арқылы  «Тіл қалай пайда болды?» мәтін мазмұны туралы не біледі?           — Тілдің пайда болуына не себеп болды?       

-. Тіл не үшін керек?    —  Қазіргі кезде дүниежүзінде қанша тіл бар?                                             

Сабақтың жосп/ған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

«Жүректен жүрекке» тренингі.Мақсаты: жағымды психологиялық ахуал орнату.

Кері байланыс.  «Блиц-сұрақ» әдісі.  (Бір жауабы бар бес  сұрақ)

Мақсаты: «Тіл қалай пайда болды?» мәтінінің мазмұнын қай дәрежеде  меңгергенін тексеру.

1. Тілдің пайда болуына не себеп болды?  А. Адамзат қоғамының пайда болуы  В.Ұжымның пайда болуы  С. Отбасының пайда болуы                                          

2.Тілді дамытатын кім?А.Сөз, сөйлемВ. Оқушы, мұғалімС. Қоғам, халық

3. Тіл не үшін керек ?А.Әңгіме айту үшін   В.Өмір сүру үшін С.ЖОО-на түсу үшін                                                     

4. Адамды адам ететін не? А. Тіл           В.Ой          С. Ақыл

5. Қазіргі кезде дүниежүзінде қанша тіл бар?А.4000 В.2000  С.5000

ҚБ. Смайликтер

«Пазл» әдісі.Мақсаты: топқа бөлу.Үш тілде жазылған мәтін қиындыларын «Пазл» әдісі арқылы құрастырып, топқа бөлінеді.

1.«Тілі жоғалған жұрттың өзі де жоғалады.» А.Байтұрсынов                  

2. «Язык – это путь цивилизации и культуры»      А.Куприн                                                     

3. «The limits of my language mean the limits of my world.» (Границы моего языка – это границы моего мира.) Людвиг Витгенштейн                                                   

ҚБ. От шашу

СЖ.  «Сөзжұмбақ шешу»  әдісі.Мақсаты: қызығушылықты ояту, сабақтың тақырыбын ашу, мақсатын айқындау

Ресурстар

    Сабақтың басы.                  

  1.Қазақстан Республикасында қазақ тілі қандай тіл?

2. Оқуға берілген жұмыс, тапсырма.

3.Ғылым мен техника, өндіріс саласында қолданылатын арнаулы заттар мен ұғымдардың атауы болатын сөздер.

4. «___________  – білім бұлағы»

5. Мақал сөзімен тіркесетін сыңарды тап.

6.Оқушылардың мектептен алып шығатын азығы?

7. Жаңа сөздердің ғылыми атауы.

ҚБ. Көңіл күй одағайлары

Дескриптор

Тест тапсырмасы

Сабақтың ортасы

     Оқылым алды тапсырма.1. Сөздікпен жұмыс. А) Мұғалім интерактивті тақтадан тақырыпқа қатысты жаңа сөздермен таныстырады,аудармасын айтады. Оларды оқиды, оқушыларға қайталатады.

1.Сөздікпен жұмыс.А)Мұғалім интерактивті тақтадан тақырыпқа қатысты жаңа сөз -дермен таныстырады,аудармасын айтады. Оларды оқиды,оқушыларға­қайталатады.

2. Мәтіналды жұмыс.А) Тыңдалым.Оқылым.Айтылым.Оқулықтағы 1-тапсырманы орындатады.Ә) Оқылым. Жазылым. Оқулықтағы 2-тапсырманы орындатады.

3.Тілдік бағдар Көмекші есімдерді меңге теді.А)Жазылым.Оқулықтағы3,4-тапсырманы

Ә) Айтылым. Оқулықтағы 5 тапсырманы­орындатады.«Кім жылдам?» ойынын ұйымдастырады, жұптық жұмыс­орындатады.

4. Мәтінм н жұмыс­. А) Оқылым. Айтылым.Оқулықтағы 6-тапсырманы орындатады.Ә) Айтылым. Оқулықтағы 7, 8-тапсырманы­ орындатады.

Б) Жазылым. Оқулықтағы 9-тапсырманы­ орындатады.

5. Мәтінсоңы жұмыс. А) Тыңдалым. Оқулықтағы

10-тапсырманы орындатады.Ә) Жазылым. Оқулықтағы 11 -тапсырманы­ орындатады

СЖ. «Сөздікпен жұмыс» әдісі.Сөздерді мағынасына қарай сәйкестендір.

ҚБ. «Алма ағаштары»

(қызыл алма – өте жақсы , жасыл –жақсы сары алма-қанағаттанарлық

Дескриптор

ТЖ.  «Прожектор» әдісі.Термин сөздер мен неологизм сөздерді анықтаңыз.

Астын сызып белгілеңіз.Жер бетінде алты мыңдай тіл бар екені анық.  Оның ішінде он үші «ең ұлы» тіл болып саналады. Әр халық өз ана тілін қастерлейді. Әр адамға ана тілі – ұлы тіл. Тіл әрбір адамға өмір бойы керек. Қазіргі уақытта  көп тілді білу керек.

Дүниежүзінде ресми тіл ретінде қытай, ағылшын, орыс, испан, француз, араб тілдері қолданылады. Дүниедегі барлық аударма шығармалардың 33%-ы ағылшын тілінен, 15%-ы француз тілінен, ал 1%-ы неміс тілінен аударылады.

      Жалпы 6 мыңға жуық тілдің 100-і ғана мемлекеттік мәртебеге ие болған. Соның ішінде қазақ тілі бар.

     Қазіргі уақытта көп тіл білу – өнер. Оның ішінде, үштілді білу – үлкен өнер. Заманауи озық технологиялардың тілін білетін жастар ағылшын тілін жетік меңгереді. Халқымызда «Тіл тағдыры – ел тағдыры», «Жеті елдің тілін біл, жеті түрлі білім біл» сияқты мақалдарда да кездеседі.

Сұрақ – жауап кезеңі. Бұл кезеңде әр топқа 10 – сұрақтан оқылады. Оқушылар «иә» немесе «жоқ» деп жауап береді. Әрбір дұрыс жауапқа 10 — ұпай беріледі 
І топтың сұрақтары. 
1) Междометие является частью речи? (да) 
2) В предложений глагол бывает сказуемым? (да) 
3) Омонимы одинаково пишутся и однаково звучат? (да) 
4) Қазақстанның астанасы Алматы қаласы ма? (жоқ) 
5) Ағылшын тілінде 44 – дыбыс бар. (иә) 
6) « Раst Simple» — дегеніміз осы шақ. (жоқ) 
7) «Pen – friends» сөзінің аудармасы « қаламдас достар» (иә) 
8) Қазақ тілінде жалғаудың бес түрі бар (жоқ) 
9) қазақ тілінде 7 септік бар (иә) 
10) Қазақ тілінде бастауыш сөйлем соңында тұра ма? (жоқ) 
ІІ топтың сұрақтары. 
1. Фонетика изучает состав слова? (нет) 
2. К главным членам предложения относятся подлежащее и сказуемое? (да) 
3. Антонимы слова противоположного значения? (да) 
4. Қазақ тілінде сегіз сөз табы бар? ( жоқ) 
5. –лар, -лер, -дар, -дер көптік жалғауы ма? (иә) 
6. Фразеология тұрақты сөз тіркестері туралы ілім. ( иә) 
7. Англияның астанасы Лондон (иә) 
8. Ағылшын тілінде 30 әріп бар? ( жоқ) 
9. «Parents» дегеніміз достар? (жоқ) 
10. «Past continuous» дегеніміз созылмалы осы шақ? (ия) 
4 « Тапқыр болсаң, тауып көр» кезеңі. Бұл кезеңде әр топқа жұмбақтар жасырылған ұяшықтар беріледі. Оқушылар ұяшықты таңдап, жұмбақтың шешуін тауып оны орыс және ағылшын тілдеріне аудару керек. Толық әрі дұрыс жауапқа 50 – ұпай беріледі. 
Суретти жұмбақтар: слайд арқылы суреттер беріледі сол суреттердің атауын орысша, қазақша, ағылшынша айту керек. 
5. « Шешендік» ( оратор) – бөлімінде оқушылар берілген тақырыпқа 5-6 сөйлемнен тұратын мәтін құрастырып, оны үш тілде оқып береді. 
5. «Үш тілді білу – заман талабы» тақырыбында жарнама жасау. 
Шығармашылық тапсырма. Әр топ өз қиялдарымен, тапқырлықтарымен жарнама жасап, «үш тілділік» туралы өз ойларын суретпен салып, сол суреттерін қорғайды. 

ҚБ. Бас бармақ

Дескриптор

ЖЖ. «Сен және мен» әдісі.

   Берілген неологизмдер мен термин сөздерге қыстырма сөздер қатыстырып  диалог құрастырыңыз.

Менің ойымша…

Қазіргі уақытта…

Аударма шығармаларында..

Мысал келтірген болсам…

           мәртебе, үштілді, көптілді, заманауи,

 аударма шығармалары, озық ткхнологиялар

ҚБ Мадақтау сөздері арқылы

Дескриптор

Ж. «ПОПС» формуласы әдісі.

Мәтін мазмұнын «ПОПС» формуласына салып,         4 сөйлем жаз:

1.Өз пікіріңді жаз;2.Пікіріңді дәлелде;3.Өмірмен байланыстыр;4.Қорытынды жаз.                    ҚБ. «Смайликтер»

Дескриптор

Мәтін бойынша сөйлемдердің дұрыс-бұрысын

тексеріңдер. (Дұрыс  +,   бұрыс – )

Дескриптор

Терминдер мен неологизмдерді 

қатыстырып, сөйлем құрастырып жазыңдар.        

                                     (мәртебе, үштілді,  заманауи)

1.       ________________________________________.

2.       ________________________________________.

3.       _______________________________________.

4.       Дескриптор

«Сұрақ-жауап» әдісі арқылы мәтін  мазмұнын түсінгендеріңді тексеріңдер.

1. Қанша тіл «ең ұлы» тіл болып саналады? (13 тіл);

3.   Ғалымдар соңғы кезде дүниежүзінде неше тіл барекенін анықтады? (алты мыңдай);

4.   Дүниедегі барлық аударма шығармаларының 15%-ықай тілде? (француз тілінде);

5.   Қазіргі уақыттағы заман талабы не? (көп тіл білу).

Дескриптор

ҚБ. Көңіл күй одағайлары арқылыТыңдалым. Оқылым.

Жаңа сөздерді тыңдайды,қайталайды.Айтылым. Дұрыс айтылуымен

Тыңдалым. Оқылым.Айтылым. Сөйлемдерді тыңдайды,оқиды,айтады.

Жазылым. Кестеге көмекші есімдер тіркескен сөздерді жазады,толықтырады, көп нүктенің орнына тиісті сөзді қояды.

Айтылым. Ойын шарттарын орындайды.Оқылым. Айтылым. Мәтіндітүсініп оқиды,мазмұнын өз сөзімен айтады.

Айтылым. Мәтін мазмұны бойынша бірнеше сұрақ қояды, ақпараттың дұрыстығын тексереді.Жазылым. Көмекші есімдерді пайдаланып,­ сөйлем

құрап жазады.

Тыңдалым. Тіл үйре­нушілердің өз тәжірибестуралы пікірін тыңдайды.

Жазылым. Тіл үйренушілердің пікірін концептуалды кестеге  толтырад

Интербелсенді тақта, слайд

Мәтін бөлігі

Слайд, таратпа қағаздар

Жеке таратпа қағаздар

Сабақтың  соңы :

Рефлексия

Чемодан   (маған қажет),

Еттартқыш   (қайта қарастыру қажет),

Қоқыс жәшігі  (маған қажет емес)

Өз көңіл күйлерін  бейнелеген стикерге сабақтан алған әсерлері мен ұсыныстарын жазу тапсырылады.

Үй тапсырмасы:

Барлығы «Тіл туралы» 5 мақал-мәтел жаттау;

Көпшілігі  «Тіл қалай пайда болды?» тақырыбына 

                     диалог құрастыр;

Кейбірі: «Жеті елдің тілін біл, жеті түрлі білім біл» 

                  тақырыбында эссе жазу (ойтолғау).

                Қазіргі кезде неге көп тіл білуіміз керек?

Жеке таратпа қағаздар

Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз? 

Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Барлық оқушыларсөздіктермен қамтамасыз етіледі. Грамматикалық ережені еске түсіруге тапсырма беріледі.

Көпшілігіне мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдану үшін диалогқа түсуге қолдау көрсетіледі.Кейбір  оқушылар  «ПОПС» формуласы әдісі арқылы мәтін мазмұнын дамыта айтуға жағдай жасалады. Грамматиканы естеріне түсіре отырып, сөйлем құрастыруға мысал беріледі.«Жүректен жүрекке» тренингі, Кері байланыс – «Блиц-сұрақ» әдісі, «Пазл» әдісі, «Сөзжұмбақ шешу», «Прожектор» әдісі, «Сен және мен» диалог құрастыру, «ПОПС» формуласы әдісі

ҚБ. «Смайликтер»;

ҚБ. «От шашу »;

ҚБ.  Көңіл күй одағайлары

ҚБ.  «Алма ағашы»;

ҚБ. «Бас бармақ»;

ҚБ. Мадақтау сөздері арқылы;

ҚБ. «Смайликтер».

Әлем тілдері туралы ақпараттты меңгере отырып, мемлекеттік тілдің мәртебесін арттыруға баулу. Мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдермен танысады.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары немесе оқу мақсаттары шынайы, қолжетімді болды ма?

Барлық оқушылар оқу мақсатына қол жеткізді ме? Егер оқушылар оқу мақсатына жетпеген болса, неліктен деп ойлайсыз? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақ кезеңдерінде уақытты тиімді пайдаландыңыз ба? Сабақ жоспарынан ауытқулар болды ма және неліктен?

Бұл тарауды сабақ туралы рефлексия жасау үшін пайдаланыңыз. Сол бағандағы өзіңіз маңызды деп санайтын сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы бағалауСабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?