Топтық технологиялық процесс (МЕСТ 14.303-73), нақты өндірістік жағдайларда рационалды болуы тиіс, ортақ құрылымдық ерекшеліктерімен өнімдер тобы үшін технологиялық операциялардың көпшілігі мазмұны мен реттілігі бірлігі сипатталады.
Топтық технологиялық процесс өнiмдер топтары типтік өкілдері үшін қолда бар және ықтимал процестердің жиынтығын талдау негізінде әзірлейді. Типизация алуан процестерді жою түрлерінің сандық шектеуін оларды азайту арқылы негізделуі, патенттелмеген процестер үшін стандарттарды әзірлеу үшін негіз болып табылады. Технологиялық процесс типизациясы өндірістік объектілерді жіктеу негізінде, олардың негізі бөлуде болып табылады, жобалық құжаттамада қамтылған, бөлек топтарға, онда ортақ процестер немесе операцияларды жобалауға мүмкін болатын.
Технологиялық процестерді типтерге бөлу үш деңгейде жүзеге асырылады: жалпы бірлескен, өнеркәсіп және кәсіпкерлік деңгей. Алғашқы екі деңгейде типтік ТПтерді өнеркәсіп аралық және өнеркәсіптік қолданысқа әзірлейді. Кәсіпкерлік деңгейінде типтік ТПті іске асыру мен жобалау белгіленген кәсіпорынға дайындалады.
Технологиялық процестерді жобалайтын негізгі мәліметтерді үш топқа бөледі. Олар: базалық, жетекші және анықтамалық.
Базалық мәліметтер бұйымның конструкторлық құжаттарынан және дайындап шығаратын бағдарламадан тұрады.
Жетекші мәліметтерге технологиялық процестер мен оларды қолдану әдістеріне қойылатын өнеркәсіптік талаптар; құрал жабдық стандарттары; қолданыстағы бірлік, типтік, топтық ТП құжаттары; техникалық экономикалық мәліметтердің сыныптауыштары; өндірістегі нұсқаулар; технологиялық нормативтер бойынша таңдалған материалдар (өңдеу режимдері, материалл шығынының нормасы және т.б.); техника қауіпсіздігі және индустриялық санитария бойынша құжаттары жатады.
Анықтамалық мәліметтердің қайнар көзі ретінде тәжірибелі өндірістің құжаттары алынады, өндірістің прогрессивті әдісінің сипаттамасы, анықтамалықтар, төлқұжаттар, каталогтар, технологиялық жабдықтарды прогрессивті орналастыруальбомдары, өндіріс аймақтарын жоспарлау және ТП басқару жөніндегі әдістемелік материалдар.
Типтік ТПтерді дайындау кезеңдері
Алғашқы кезең – өндіріс обьектісінің классификациясы болып табылады. Классификациялық әдістердің негізінде өндіріс обьектісінің топтары жиналады.
Жобаланған тапсырманың негізінде әрбір өндірушілер тобына жеке өндіру типі таңдалады. Сызбалар, өндіріс обьектілерінің техникалық шарттары, шығарылым бағдарламасы, өндіріс типі, белгілі кластағы бөлшекке арналған типтік ТП негізінде өндірістің обьектілерін дайындаудың негізгі маршруты жобаланады, оның ішінде дайындау процестері де жатады. Содан соң дайындама және дайындау әдісі таңдалады, дайындама таңдаудың техникалық-экономикалық бағалауы (оценка) жүргізіледі. Базалау тәсілі мен техникалық базаларды таңдау әдісін классификатордың басқаруымен базалау беті таңдалады, базалаудың дәлдігін және сенімділігін есептелінеді.
Маңызды кезең – технологиялық операцияларды жобалау. Операциялардың рационалдылығына қол жеткізу керек, тура құрылымын таңдау керек, операцияларға өту кезегін ойластыру қажет, белгіленген сапада тиімді өнімділікті қаматамасыз ететін құрал жабдық таңдалуы тиіс, оның жүктелуін есептеу керек, стандарттық жүйесінен жабдықтың (оснастки) конструкциясын таңдау қажет.