1. Кеден ресiмдеуiнiң әбден жетiлдiруi және кеден бақылауының жолдары
2. Бiртұтас автоматтандырылған жүйе және ҚРдың сыртқы саудасының кеден санағының құрастыруы
3. Кеден органдарының жұмыстың тиiмдiлiгiнiң жоғарылатуының жолдары
Кедендік рәсімдеу және кедендік бақылау
• Бизнес
• Бизнеске қажетті қызметтер
• Кедендік рәсімдер
Кедендік рәсімдеу — Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлардың және көліктерінің жылжуына байланысты Қазақстан Республикасы кеден органдарымен және тұлғалармен жүзеге асатын істердің жиынтығы және процедурасы.
Тауарларды және көліктердің кедендік рәсімдеу, порттарда, аэропорттарда, теміржол бекеттерінде, автомобильді өткізу пунктарында, шекарадағы барлық өткізу пунктарында орналасқан кеден мекемелерінде жүзеге асады.
Кедендік бақылау – Қазақстан Республикасының кедендік және басқа да заңнамаларының орындалуын бақылайтын Қазақстан Республикасы кеден органдарымен жүзеге асырушы шаралардың жиынтығы.
Кеден бақылауы кеден органдарының лауазымды тұлғаларымен мыналарға байланысты жүзеге асады:
• Қазақстан Республикасы кеден шекарасынан өтуші өнімдер және көліктерге;
• Қазақстан Республикасы Кеден Кодексімен қарастырылған тауар және көліктер туралы мәліметтердің және құжаттардың кедендік декларациясына;
• кеден брокерлері сипаттас тұлғалардың қызметін, кедендік аудармашылардың, сонымен қатар жеке кедендік режимдерінің ішінде қызметін жүзеге асырушылардың және уақытша сақтау кедендік қызметін ұсынушылардың қызметін;
• тауарларды қолдану және басқару құқығына қойылған шектеулерді сақтау;
• кедендік төлемдерді және салықты төлеу және аудару.
Кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті органның радиоактивті материалдарды кедендік ресімдеуді жүзеге асыратын аумақтық бөлімшелерінің тізбесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Кедендік бақылау агенттігінің бұйрығы
Кедендік рәсімдеу Тауар және көліктерді кедендік рәсімдеу туралы Нұсқамаға сәйкес бірнеше кезеңдермен жүзеге асады.Жеке тексеру рәсімдерін жүргізу және оны ресімдеу тәртібінің Ережелері анықталды.
Қазақстан Республикасы Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 2003 жылғы 21 мамырдағы № 226 «Тауарларды және көліктерді тексеру/қарау, қоймаларды және аймақтарды және мамандандырылған міндеттер мен шарттарға сәйкестігін тексеру актілерінің үлгісін бекіту туралы» Бұйрығы
Қазақстан Республикасы Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 2003 жылғы 12 мамырдағы №197 «Кедендік бақылауы бойынша тауарлардың жылжуы туралы» Бұйрығы
Қазақстан Республикасы Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 2003 жылғы 21 мамырдағы № 227 » Ақпараттық технологиялары және құралдарын кедендік мақсаттарда қамтамасыз ету үшін ақпараттық жүйелерді қолдану ережелерін бекіту туралы» Бұйрығы
«Кеден органдарының Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасында радиациялық бақылау жүргізу Ережелері»
Кедендік рәсімдеу электронды технологияға көшпек
Бұл жүйенің іске қосылу мерзімі, әсіресе, кәсіпкерлердің ерекше қызығушылығын туғызып жүрген көрінеді. Ендеше, жағымды жаңалықтың бір шетін шығарып қояйық: 2010 жылдың соңына дейін елімізде бірыңғай электронды терезе пилоттық жобасының дөңгелегін айналдыру жоспарланып отыр.
Аталмыш жобаның басты ерекшелігі – сыртқы саудамен айналысушылар үшін экспорттық-импорттық операцияларды жүзеге асыруға қажетті барлық құжаттарды алуда үлкен септігі тимек. Ең алдымен, кәсіпкерлер уақыты мен түрлі шығындарын үнемдеуге қол жеткізеді. Екіншіден, барша құжаттарды алу процесі таза, оңай әрі түсінікті жүріп, бармақ басты, көз қыстыға, бұлыңғыр статистикаға жол бермейді. Себебі бірыңғай рұқсат беру арнасы бүкіл тиісті мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерімен байланыста болады.
Жалпы, мамандардың айтуына қарағанда, бұл жүйемен жұмыс істеудің машақаты аз көрінеді. Мәселен, кәсіпкер кеден органының сайтына кіреді-дағы, өзіне керекті құжаттарды алмақ мақсатта өтініш білдіреді. Ал қажетті ақпарат бұнан кейін құзыретті органдарға жолданады. Басқаша айтсақ, бірыңғай электронды терезе жүйесі қай ведомствоға қандай ақпарат жіберу керектігін өзі анықтайды. Егер ұсынылған мәліметтер шешім қабылдау үшін жеткілікті болса, кедендік рәсімдеуге рұқсат беріледі.
Одан әрі Кеден комитетіне келіп түсетін Кеден декларациясын толтырады. Ал кеден бекетіндегі қызметкер құжаттардың түгел не түгел еместігін тексеріп отырады. Дегенмен белгілі бір өтпелі кезеңде бұрынғы механизм де жұмысын тоқтатпайды. Әлемдік тәжірибеге үңілсек, кедендегі «бір терезе» жүйесінің жобасын жасауға 2,5-3 миллион доллар қаржы жұмсалады екен. Бұл – қажетті құрал-жабдықтардың құнын қоспағандағы сома. Осынша инвестиция өзін-өзі 3-4 жылда ақтауы мүмкін.
Сарапшылардың пайымдауынша, бұдан мемлекет те, бизнес те ұтылмайтынға ұқсайды. Яғни ресурстардың өте тиімді жіктелуі мен алым-салықтың тайға таңба басқандай көрсетілуі, заңның белден басылмауы мен сыбайлас жемқорлыққа мейлінше тосқауыл қойылуы мемлекетіміздің инвестициялық рейтингінен оң көрініс таппақ. Ал кәсіпкерлер ақпарат іздеп сабылып, құжаттарын әзірлеуге біраз уақытын сарп етпейді.
Әлемдiк экономиканың талдауы Қазақстан халықаралық бекiтуiрек қатынастың дамыту үшiн үлкен мүмкiндiктердi алатынын куәландырады. Дәл қазiр әр түрлi халықаралық ұйымдар көлiк коридорларының Азиялық континентiндегi бiлiмдер ойлайды Қазақстан әрекетi бойынша (Алматы қаласы, Астана) 2000 жылдың Трансевроазиясының халықаралық конференциясында Еуразиялық коридордың құрастыруын мәселенi талқыланды. Еуропалық Экономикалық комитеттiң келiсiмдерiнiң табыстары шеңберiнде бес көлiк коридорлары Азиялық өлкеде құрастыруға ұсыныс жасаған. Бұдан басқа Қазақстан сауда-экономикалық Қазақстан байланыстарындағы байланыстыратын буыны болып табылады — Ресей, ТМДтың тағы басқа елдерi. Дамытулар үшiн қосымша мүмкiндiктермен Ресеймен байланыстарын дамыту Ақтау порты арқылы халықаралық бекiтуiрек, яғни едiл және шығыс — Балтық каналдары арқылы. Халықаралық бекiтуiрек қатынасқа саладағы бұның барлығы перспективалы бағыттар көлiк барлық түрлерiнде кеден ресiмдеуiнiң әбден жетiлдiруi және кеден бақылаулары талап етедi.
Сонымен бiрге шешiмi жуықта керек мәселе әлi болады. Кеңес одағының бұрынғы республикаларында кеден шекарасы, соның iшiнде Ресей мен Қазақстан экономикалық мүдделерiн қорғау үшін халықаралық мiндеттемелерді қамтамасыз етеді. Ресейлiк-қазақстандық шекарада кеден бақылауы және кеден ресiмдеуi дәл қазiр рұқсатнамалардың 42 автомобилдiк және 14 темiр жол тармақтарына iске асады. Жылдар өткен сайын ресейлiк-қазақстандық шекараның бiлiмдерi тәжiрибеде шекараның бөлiмшесi бұндағы кеден мәселелерi ескі болып қалғанын көрсетедi. Ең алдымен, объективтi түрде бұл рұқсатнаманың тармағы тыс өтетiн жолдардың тексерлетiн бөлiмшелерiнiң темiр жолдар бар болуды маңыздылау сан автомобилдiк кесiп өтетiн шекараның үлкен созылымдығымен байланған, сонымен бiрге Ресей шекарасы және Қазақстан мәртебеге екiталайлықты.Бұдан басқа, шекарасының бөлiмшесi бұның жағдай ТМДтың мемлекеттердiң дәл қазiр өтетiн экономикалық бiрiгуi, бiртұтас кеден кеңiстiктерi және кеден ресiмдеуi және кеден бақылауының процедураларының оларға қатысты жеңiлдетулерiн құрастыруды процесспен іске асырады.
Нақтылысы өз мүдделерiнiң қорғаудағы өлшем бiрлiктерi қабылдап қойылды ҚРдың пайда болатын шарттарының бiржақты ретiнде. Хабаларды жұмыс iстейтiн қаулымен осылай. Мин. ҚР 26дағы. ҚРдағы халықаралық тасымалдауларын ұйымдар дамытуға және әбден жетiлдiру бойынша шаралар туралы 557-шi нөмiрiмен 04.95 жыл шет мемлекет тәуелдi автокөлiк құралдардың орын ауыстыруы үшiн автомобиль жолдарының тiзiмi нығайтылған.
Ресеймен үйлесiмдi бiрлескен шешiм дегенмен бұл мәселе жөнiнде қабылданған болмады. Ресейлiк-қазақстандық шекарадағы рұқсатнамаларының тармақтары туралы мемлекетаралық келiсiмнiң бекiтуiнде өте қажеттiлiктi осыған байланысты, екi елдерге маңызды мәселелер шешуге мүмкiндiк бередi. Жағдай бар кеден бақылауының тиiмдiлiгi және тауарлар және көлiк құралдарының кеден ресiмдеуiнiң жоғарылатуына мүмкiндiк туғыза алмайды.
Ресей мен Қазақстандық шекарада темiр жол көлiгiнiң мысалында қарап шығамыз. Белгiлi жай, темiр жол бiртұтас болғандығынан, бұрынғы Кеңес Одағыға одақтас республикалар шекараларды темiр жолдардың құрылысында есепке алынбады. 1991 жылдан кейiн темiр жол бөлсiн мүмкiн емес көрсеттi. Бөлiктiң нәтижесiнде ресейлiк жолдар Қазақстан аумақтарына дәл келедi, қазақстандық Ресей аумақтарына бөлiгi. Мысал ретiнде Орынбор облыстарда орналасатын 180 шақырым созылымдықпен темiр жолдардың бөлiмшелердiң бiрiн атауға мүмкiн береді, бiрақ ж/д осы бөлiмшеде осыған байланыстының жолыны республикалық жатқан республикалық Қазақстан мемлекеттiк кәсiпорынына бiртұтас кеден тарифтарын болмайды, жүрiп өтуге жеңiлдiктерде болады.
Бұл мәселенiң түбегейлi шешiмi Қазақстандық шекараның анықтауында болады.Халықаралық пункт өткелiнiң дамытуы және кеден орындары
Мақсат және есептер:
мемлекеттiң табыстарының үлкеюi;
республиканың көлiк мүмкiндiктерiнiң дамытуы;
шекараға шектес аудандардың саяси және әлеуметтiк-экономикалық жағдайының жақсартуы;
сервис қызметтерiнiң тиiмдiлiк және кеден бақылауының сапасының қамтамасыз етуi, тауарлар және көлiк құралдарының кеден ресiмдеуiнiң үдеу және жеңiлдiгi, жасауы, сонымен бiрге тасушылардың әлеуметтiк қажеттiктi қанағаттандыруы;
автокөлiк ағындардың талдауы және жүк таситын және жолаушылар тасымалдауларды дамытуды болжауды өткiзу;
мамандандырылған алаңдар және бөлмелердiң әзiрлеу және құрылысы, бақылаудың тағы басқа түрлерiн кеден түбегейлi тексеруi сонымен бiрге кеден және басқа тексеретіноргандардың қызметкерлерi үшiн қызметтiк және тұрмыстық бөлмелер,
экономикалық қауiпсiздiктiң тиiмдi қамтамасыз етуiн қажеттiлiк, қорғау мемлекеттiң экономикалық мүдделерi;
кеден шекарасында кеден бақылауының сенiмдiлiгiнiң қамтамасыз етуiн мақсаты бар пункт рұқсатнамасының күшейтуге және жайғасуы бойынша үйлестiру және жұмысты ұйымдастыру;
заңсыз орын ауыстыруды бұлтартпау тауарлар және көлiк құралдарының кеден шекарасы арқылы, есiрткi, зәрлi және заттар, ядролық және радиоактивтi материалдардың жарылғыш заттары, соның iшiнде қару және оқ-дәрiлер.
1992 Қазақстан жылына дейiн тек қана Коргас рұқсатнаманың тек қана тармақтары жұмыс iстейтiн ҚХРмен қорғалатын шекараны Бақты және Достық алды.
Кеден органдарымен Қазақстан республикасында дәл қазiр халықаралық 14 автожолдары тексередi,17 темiр жол магистральлерi, 73 республикалық 73 автожолы: 121 автомобилдiк; 28 темiр жол; 12 авиация; (Ақтау порты).
ҚХРдан тысқары бұл — Ресей, Туркмения, Қырғызстан, Өзбекстан) шет елдермен Қазақстан республикасының кеден шекарасының ортақ созылымдығы халықаралық және екi жақты
Көп ондықтар және километрлердiң жүздiгiндегi кеден шекарасының бөлiмшелерi дәл қазiр жабысып тұратын рұқсатнаманың тармақтарына iс жүзiнде қорымайды, тауарлардың орын ауыстыруы үшiн оның барлық бойыныңындағы теңiз жағалауы жарамдылық — кеден бақылауынан тысқары. Автомобилдiк және темiр жол пункт рұқсатнамасының әлсiз техникамен жарақтандырылуы кеден бақылауларын жүзеге асыруға сапалы мүмкiндiк бермейдi. Кеден бақылауы кеден органдарымен тиiстi ресiмдеу және сапасыз, шартқа сәйкес емес тауарлардың республикасы енуге базарға мүмкiндiк туғызатын бақылаудың басқа түр орындайтын жақтан басқа мемлекеттiк құрылымдардың тауарларының тексеруiсiз жүргiзiледi.
Қазақстанмен шет мемлекеттердегi импорттық тауарлардың салық өндiруiн деңгейi анағұрлым төменде және импорттардың ең үлкен пайданың экономикалық көзқарасынан кеден бақылауынан тысқары республика ауыстырылған тауарлардың iске асыруынан алынады. Қазақстан аумағына тексерлетiн тауар әкелу маңызды экономикалық зиянды мемлекетке келтiредi.
Сыртқы сауда саласындағы қазақстандық тұлғалардың сыртқы экономикалық белсендiлiгiнiң өсуi, белсендi өрнектеулерi жаңа масштаб есептерi Қазақстан республикасының кеден органдарының алдында құрады: жаңа институттардың кеден шекарасының қорғау ұйымн мекемесi экономика секторлары бойынша кәсiби жұмыстың бағытталған құрылымдық өзгерiстер — кеден тексеруi, салдар, кеден анықтауы. Бiр бас мақсатты бұның барлық қудалайды — контрабандыға тосқауылдың қамтамасыз етуi және кеден төлемдер және салықтардың төлетуi толық көлемде.
Республиканың бүгiнгi күнге кеден қызметi жеткiлiктi материалдық-техникалық базаны алмайды, құрылыс және пункт рұқсатнамасының жайғасуы үшiн түбегейлi iргелi салым керек болады. Энергетиканың сұрақтары, су қорлары, жылумен жабдықтау шешiлмеген, соның iшiнде электрондық және радиотелефон, техникалық құрал кеден бақылауы, орнықты байланыспен, отын, қамтамасыз ету көлiк құралдары
(уақытша сақтаудың қоймалары, банктiк, дәрiгерлiк, делдалдық мекемелер, жанармай құятын станция, пошталық-телеграф қызметтер, қонақ үй, техникалық қызмет көрсетудi станция, автотұрақ) инфрақұрылымның объекттерiнiң дамыған желiсi жеткiлiктi.
Құрылысты алпына келтiру, жайғасу және кеден шекарасында пункт рұқсатнамасының техникалық жабдықтауы қаржысының арқасында республикалық бюджет iске асады, кеңейту, жаңғырту
Кеден шекарасында рұқсатнама автомобиль көлiгiмен тiкелей басқа орынға ауыстырылатын тармақтарының тауарлар және көлiк құралдарының толық кеден ресiмдеуiнiң жүзеге асырулары жағдайда келесi әсер етулердi ықтималдыққа рұқсат етiледi:
Басқа мемлекеттердiң аумақты пайдалануы өтпелi көлiктiң маршруттарының өзгерiсi жолымен;
Сыртқы сауда белсендiлiгiнiң деңгейiнiң төмендетуi.
Оң тұрғылар:
үдеу және кеден ресiмдеуiнiң жеңiлдетуi;
Тауарлар және көлiк құралдарының бақылауының күшейтуi, соның iшiнде акцизге жататын өнiмнiң әкелiмiне;
Кеден шекарасында контрабандының табылуы;
Рұқсат беретiн реттiң орындалуын ұйым бойынша тиiмдiлiктiң жоғарылатуы тауарлар және көлiк құралдарының орын ауыстыруында кеден шекарасы арқылы;
Материалдардың республикасының мүдделерi үшiн шығарылымға бақылаудың күшейтуi стратегиялық маңызды;
Республиканың аумағы бойынша сыбайлас жемқорлықтың айғақтарының ерекшелiгi тауарлар және көлiк құралдарының орын ауыстыруында;
Шекараға шектес елдi мекендердегi жаңа жұмыс орындарының жасауы;
Ел кеден ресiмдеуi және бақылау аумақты орындайтын кеден органдарының шығындарын үнемдеуi;
Қазақстан республикасының мемлекеттiк және кеден шекарасының күшейтуi.
Салық жүйенi дамытудағы үлкен рөл жасау туралы Қазақстан республикасының Президенті жарлық бердi. Барлық тергеушi органдардың бiрiктiрулерi үйлестiру және өзара әрекеттесудiң сұрақтарын жақсартуға шынымен мүмкiндiк бердi. Бұл салықпен басқаруды әбден жетiлдiру үшiн мүмкiндiктi ашты, қолайлы салық жағдайының елiндегi жасау үшiн.
Мемлекеттiк табыстардың министрлiгiнiң құрам кiретiн кеден қызметi 2000-2002 жылдарға Қазақстан республикасының кеден жүйесiнiң әбден жетiлдiруiн тұжырымдаманы жасады, кеден құрылымдарының қызметiнiң негiзгi бағыттары бойынша есептi анықтады.
2. Бiртұтас автоматтандырылған жүйе және ҚРдың сыртқы саудасының кеден санағының құрастыруы.
Кеден бақылауының және кеден ресiмдеуiнiң әбден жетiлдiруi. Қазыналық саясатты iске асыру.
Ол үшiн қамтамасыз етуге керек:
сапа және төлемдердiң кеден алымдарды деңгейiнiң жоғарылатуы
кедендiк продцедураларды жеңiлдетулер
арнайы кеден санағының жүргiзуi.
Қазiргi шарттар және бүгiнгi күйдi талдаудан сүйене мемлекеттiк табыстардың ұйымның тиiмдiлiгiнiң жоғарылатуының негiзгi жолдарымен болып табылғанын санаймын: кеден қызметтерiнiң қызметтiң нақтылы стратегиясының өндiруi. Осы стратегияны жоба болып табылады, ақпараттық және компьютер әбден жетiлдiруiн негiзде қазiргi кеден технологияларының дамытуы, әбден жетiлдiру оны құрылым және жүйенiң кеден инфрақұрылымы және басқару жүйесi, жасау бiртұтас коммуникациялық кеңiстiк. Бiртұтас ақпараттық кеңiстiкке кiруi басқарудың автоматтандырылған жүйелерiн енгiзу кеден ресiмдеуi және кеден бақылауының процедураларының жеңiлдетулер жолымен кеден шекарасына бақылау және тауарлар және көлiк құралдарының орын ауыстыруын жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi.
Салық саясат арналған мақсаттармен өндiрiстiң дамытуын ынталандыру және инвестициялардың өсуi үшiн жаңа технологиялардың қолдануымен салық салынатын базасы және салық және кеден етуiн сапаның жоғарылатуының кеңейтуi, сонымен бiрге салық және кеден заңының әбден жетiлдiруi мемлекеттiк бюджеттiң табыс бөлiгiнiң үлкеюi жолымен болып табылады.
Алғышарттар
Экономиканың дамудың мемлекеттiң мүдделерi және салық төлеушiлердiң ұтымды тiркес бағытталған перспектива есепке алатын жаңа салық кодексi қолданысқа енгiзген. 2001 жылдағы салық жүктемесiнiң кiшiрейтулерi мақсатпен 16 және 21 процент дейiн әлеуметтiк салығын қосылған құнға салық мөлшерлемесi азайтқан. Ең iрi салық төлеушiлердiң электрондық барлауын мемлекеттiк бюджеттегi олардың еншiсiн айтарлықтай үлкейтуге мүмкiндiк берген жүйе ендiрген.
Шешiмнiң жолдары
Майдың 2003 жылында «мұнай өндiрiс және жеке түрлердiң айналымын мемлекеттiк реттеу туралы» кеден заңының оңайлығының сыртқы сауда жұмысы және қамтамасыз етуiне мемлекеттiк құрылымдарды керексiз кiрiсудi ерекшелiк тиесiлi жаңа Кеден кодексi және мұнай өнiмдерi ахуалдың реттiлеуi үшiн шарттардың жасауы ескеретiн заңымен қабылданды.
2002 жылмен үкiметпен кеден баждары мөлшерi азайтып және экономикалық қызықтыруларын нақ сол жасалды, шығаратын жасырын әкелiм және тауарды әкетудiң шығаратын шарттары.
Бұдан басқа кеден төлемдер және салықтардың төмендетудi рұқсат бермеуi мақсаттарындағы тасылатын тауарлардың кеден құнды бақылауының тиiмдi ендiруге тура келедi.
Салық және кеден әкiмдiк етуiн автоматтандырудың негiзгi процесстерiнiң аяқтауын жоспарланды, 2002 жылдың соңына дейiн енгiзуi атап айтқанда:
Қазақстан республикасының интеграцияланған салық ақпараттық жүйесiнiң бiрiншi кезектесi;
салық тексеруiн электрондық бақылаудың ақпараттық жүйесi;
екiншi Кеден автоматты ақпараттық жүйесiнiң кезегi;
екiншi Қазақстан республикасының интеграцияланған салық ақпараттық жүйесiнiң кезегi;
«Салық есебінің электрондық формалары» ақпараттық жүйесi;
«Қосылған құнға салықтың төлеушiлерiнiң тiркеуi
Ұлттық қорлардың органдармен, жауапты есепке алуларға 2003 жылында мемлекеттiк, салық төлеушiлер және салық салу объектiлерiнiң Мемлекеттiк тiзiлiмiн ендiредi.
2003 жылда елдегi инвестициялардың өсудi ынталандыруы және негiзгi қорларды нақты күйдi анықтау үшiн амортизациялық саясаттың әбден жетiлдiрулерi мақсаттардағы салық өндiрудiң мақсаттары үшiн амортизацияның шектi нормаларының түзетуi бойынша ұсыныс енгiзулер нәтижелер негiзiнде болатын негiзгi құралдардың тексеруi өткiзуге жоспарланады.
Есептiк — бақылау маркаларының қолдануы бар маскүнемдiк өнiмнiң есепке алуын ақпараттық жүйенi ендiредi.
Мемлекеттiң экономикалық мүдделерiн баланстың табыстары және жер пайдаланушы үкiметтердiң мақсаттарындағы жер пайдаланушылары бар келiссөздер жалғастырып және метаморфозданған экономикалық шарттардың есепке алуы бар iшiне алынған шарттарының жеке жағдайларын анықтап алады.
3. Кеден органдарының жұмыстың тиiмдiлiгiнiң жоғарылатуының жолдары
Ресiмдеу және тауарлар және Қазақстан республикасының кеден шекарасы арқылы басқа орынға ауыстырылатын көлiк құралдарының кеден бақылауының кеден ережелерiн бекiту туралы 2002 жылдың 10 қазанындағын Қазақстан республикасының кеден бақылауының агенттiктерi бұйрықпен сәйкес № 48 жетiлдiрген басқа орынға ауыстырылатын тауарлар және көлiк құралдарына кеден бақылауының өндiрiсiнiң бес кезеңдi процедурасы үш кезеңдi өткенi қолданылатын. Және нақ сол кеден ресiмдеуiнiң кеден бақылауының тетiгiнiң әбден жетiлдiруi бойынша қажеттi уақыттың осы мерзiмiне заң енгiзiлген Қазақстан республикаларының барлық өзгерiстер мен түзетулерлерiн есепке алуымен болатын максимал мақсаты жеткен.
1 қабылдауды кезең, тiркеу және тауардың теңестiру мақсаттары үшiн кеден декларацияларының есепке алуы, сонымен бiрге нақтылы кеден тәртiбiне бөлменiң дұрыстығына бақылауы, тарифсыз реттеудi шараларды сақтаумен, кеден декларация айтылған мәлiметтердiң толықтыққа және ақиқаттығымен бақылау.
Бiрiншi кезеңде жүргiзiледi:
кеден декларациясының қабылдануы және оның (бұдан әрi Эк Гтд) электрондық көшiрмесi үшiн қажеттi шарттарды сақтауды тексеру алдын ала операциялардың iске асыруды реттi сақтауын тексерудi қоса қажеттi;
тағы басқа құжаттарды кеден декларациясының қабылдауы, жататын Қазақстан республикасының кеден органы ұсынысқа сөзсiз, документтер тiзiмдеме екi даналардағы, сонымен бiрге Эк Гтд.
Барлық шығарылған жазулары және белгi лауазымды тұлғаның дербес нөмiрлiк мөрлерiмен куәландырылады:
— документтер тiзiмдемесiнiң бiрiншi данасы растаулардан кейiн декларантқа, екiншi дананы қайтарылады — қоса тiркейдi Гтд және құжат көрсетiлген;
— шығарылымнан кейiн де, кеден декларациясының қабылдауын процессте де айтылған кеден тәртiбiне сәйкес толтырудың жұмыс iстейтiн ережелерiне сәйкестiкке кеден декларациясы және оның электрондық көшiрмесiнiң ортақ тексеруi, сонымен бiрге тауарлар және көлiк құралдарының қағаз сақтаушысына кеден декларациясының электрондық көшiрмесiнiң сәйкестiгiнiң тәптiштеуi;
— тауардың теңестiру мақсаттары үшiн кеден декларация айтылған мәлiметтердiң ақиқаттыққа және толықтығымен бақылау;
— кеден декларациясының беруiнiң белгiленген мерзiмдерiнiң декларантты сақтауын тексеру;
(орындардың саны, салмақ және бұйрық) тауар туралы қойылған талаптар, кеден ресiмдеу көрсетiлген тауардың мiнездемелерi сонымен бiрге сандық мәлiметтердiң тексеруiн бұл сипаттаманың сәйкестiгi сәйкес кеден декларациясындағы тауардың сипаттамасының дұрыстығының тексеруi;
— тарифсыз реттеудi шараларды сақтау мақсаттарындағында кеден декларация айтылған мәлiметтердiң ақиқаттыққа және толықтығымен бақылау;
— құжаттар және тарифсыз реттеудi шараларды сақтау растайтын мәлiметтердiң тексеруi;
— (кеден құнды анықтау және кеден төлемдердi төлеу қоспағанда) тиiстi кеден тәртiбiне тауарлардың бөлмесiнiң шарттарды сақтауына бақылау;
— кеден құн туралы мәлiметтер басқалар үшiн кеден мақсаттарының кеден декларация айтылған мәлiметтердiң ақиқаттыққа және толықтығымен бақылау қоспағанда, кеден төлем және валюталық бақылаудың жүзеге асыруы үшiн қолданылатын мәлiметтер;
— құжаттар және кеден бақылауы үшiн қажеттi мәлiметтердiң тексеруi кеден құн туралы құжаттар және мәлiметтер қоспағанда қажеттi, кеден төлем және құжаттар және валюталық бақылау үшiн қажеттi мәлiметтер қажеттi;
— құжаттардың онына кеден ресiмдеуiнiң аяқтауынан кейiн қоса тiркелетiн декларациялардың кеден алымдары;
— кеден ресiмдеуi бойынша бiтiрмеген кеден декларацияларының есепке алуы.
2 сыртқы экономикалық қызмет және шет елiнiң тауарлық номенклатурасымен сәйкес тауардың кодының анықтауын дұрыстыққа бақылаудың кезеңi, бақылау кеден құн, валюталық бақылау.
Екiншi кезеңде жүргiзiледi:
— Тауарлық номенклатурасымен сәйкес тауардың классификациясының мақсаттары үшiн кеден декларация айтылған мәлiметтердiң ақиқаттыққа және толықтығымен бақылау;
— тауар кодының анықтауын дұрыстықтың тексеруi;
— тауардың тегiнiң елiнiң анықтауы және тиiстi тарифтi жеңiлдiктер және преференциялардың беруi үшiн кеден декларация айтылған мәлiметтердiң ақиқаттыққа және толықтығымен бақылау;
— құжаттар және тарифтi жеңiлдiктер және преференциялар тауардың тегi және беру осыған байланысты растайтын мәлiметтерiнiң тексеруi;
— валюталық бақылаудың мақсаттары үшiн қажеттi барлық құжаттардың бар болуын тексеру;
— сыртқы сауда келiсiм-шарттар және кеден ресiмдеуi негiзде өндiрiп алатын басқа құжаттардың шарттарының сәйкестiгiнiң тексеруi жұмыс iстейтiн валюталық заңның талаптары;
— кеден декларация айтылған мәлiметтердiң сәйкестiгiнiң тексеруi, валюталық бақылаудың жүзеге асыруы үшiн көрсетiлген құжат болатын мәлiмет;
— тауарлардың кеден құнды анықтауды әдiсiнiң декларантын таңдаудың дұрыстығының тексеруi;
— тиiстi өзгерiстердiң кеден декларациясы және құнның кеден мағлұмдамасының электрондық көшiрмелерiнде кеден ресiмдеу орындайтын тиiстi бөлiмшелердiң Қазақстан республикасының орталық кеден органының нормативтiк құқықтық акт жатқызылған жағдайлардағы кеден ресiмдеуi және енгiзу кеден құнды түзету және кеден төлемдер;
— тауардың шартты бағасы жоқ болғанда кеден құнды айтылған декларантты құжатты растау (немесе ) және оның компоненттерi, кеден құнды тиiстi түзету және кеден төлемдер қажетi;
— кеден органдарының кiрмейтiн валюталық заңдардың бiлдiрiлген бұзушылықтары туралы мәлiметтiң кеден органының валюталық бақылауы бойынша мамандандырылған бөлiмшеге берiлу;
— кеден төлемдердi төлеу бойынша тұлғада, жауапты кеден төлемдердi төлеуге, қарыздың бар болуды тексеруi, пайыз бұрын шығарылған жабдықтаулары бойынша қолданылған кейiнге немесе кеден төлемдердi төлеудi мерзiм ұзартуға, айыппұлдардың сомалары кеден ережелердiң мүлтiксiз бұзушылықтарында,
Тауарлар және көлiк құралының қарыздарының жанында оның толық өтеуi тек қана содан кейiн шығарылымдарға жатады. Кеден декларациясының берулерi мерзiмдердi бұзылысының жағдайында:
— айтылған тарифтi және салық жеңiлдiгi және преференциялардың дәлелдiктiң бақылауы, есептеу және кеден төлемдер және кеден төлемдердi бақылау және есепке алу орындайтын кеден органының бөлiмше тиiстi растаулар болған жағдайда мамандандырылған салықтардың төлеуiн ерекше рет қоятын айтылған жеңiлдiк анықтайтын құжат;
— кеден төлемдердi төлеу бойынша айтылған кеден тәртiбiнiң шарттарды сақтауына бақылау немесе олардың төлеуiн қамтамасыз ету;
— кеден төлемдер және салықтардың сомаларының жататын төлеулерiнiң есептеулерiнiң дұрыстығының тексеруi;
— айтылған тарифтi және салық жеңiлдiгi және преференциялардың дәлелдiктiң бақылауы, есептеу және кеден төлемдер және кеден төлемдердi бақылау және есепке алу орындайтын кеден органының бөлiмше тиiстi растаулар болған жағдайда мамандандырылған салықтардың төлеуiн ерекше рет қоятын айтылған жеңiлдiк анықтайтын құжат;
— кеден төлемдердi төлеу бойынша айтылған кеден тәртiбiнiң шарттарды сақтауына бақылау немесе олардың төлеуiн қамтамасыз ету;
— кеден төлемдер және салықтардың сомаларының жататын төлеулерiнiң есептеулерiнiң дұрыстығының тексеруi;
— кейiнге қалдыру немесе кеден төлемдердi төлеудi мерзiм ұзартуды беру туралы тиiстi шешiмнiң бар болуын тексеру, сонымен бiрге кеден органының кеден төлемдердi бақылау және есепке алу орындайтын мамандандырылған бөлiмшесiнде анықтаған ретте тiркеулi кеден төлемдердi төлеудi қамтамасыз ету растайтын құжаттың бар болуы.
3 тексеру және шығарылымның кезеңi.
үшiншi кезеңде жүргiзiледi:
— кеден ресiмдеуi және бақылаудың алдыңғы кезеңдерiнiң өтуiн тексеру;
— (соның iшiнде теңестiру) қарады және тексерудiң нәтижелерiнiң бекiтуi;
— тексеру, көлiк құралы және тауарлардың тексеруiн өткiзу туралы шешiм қабылдаулардың жанында өткiзу;
— тауарлар және көлiк құралдарының шығарылымы туралы шешiм қабылдау туралы.
Тауардың санымен тексеру барысында анықталады, оның аттарын бекiтiледi, сапа кеден мақсаттары үшiн басқа көрсеткiштер қажеттi.
Тексерудiң өткiзулерi жағдайда қойылған форма бойынша тексерудi акт қорытынды жасалады және тауардың шығарылым орындайтын лауазымды тұлғамен цифрымен кеден декларациясының бiрiншi парағының сырт жағында Түгел қарап шыққан тексерудiң нәтижелерiнiң нұсқауымен, қол қою және дербес нөмiрлiк мөр, нөмiр және тексерудiң нәтижелерi жазып қойған екi даналардағы дата формаға келтiрiлетiн (2-шi қосымша) тексерудi акттiң датасы қойылады
Тексерудi қажеттiлiк туралы шешiм кеден ресiмдеуiнiң алдыңғы кезеңдерiне қабылдана алады.
Орталық кеден органының нормативтiк құқықтық акт ескерiлген кейбiр жайларды ескермегенделердiң қарау тобының құрамына және қатысушы емес құжатты бақылау кiретiн лауазымды тұлғалары немесе бөлiмшенiң басшысымен бiр жолғы шешiмнiң қабылдануын жағдайда жүргiзiледi.
Тексеруден, қарау топтарымен жүргiзiледi:
— көлiк құралдарының тексеруi,
— бөлмелердi тексеруi, сонымен бiрге болатын немесе тауарлар және көлiк құралы бола алатын басқа жерлер;
Тексерудiң аяқтауларынан кейiн лауазымды тұлғаға, жауапты шығарылымға алып беруге өткiзген лауазымды тұлға онын, құжат және тексерудiң растайтын нәтижелерi.
Шығарылым туралы шешiм оларына бөлiмшенiң басшысы немесе және кеден декларациясында, сонымен бiрге көлiк құжаттың жоғарғы бұрышы құқыққа кеден декларациясының нөмiрiнiң нұсқауы бар көлiк құжатында «разрешен қабылданады.
Тауарлар және көлiк құралдарының шығарылымы кеден iсi туралы заңмен сәйкес iске асады.
Пайда болулар жағдайда кеден ресiмдеуiнiң кез келген кезеңiндегi бақылау орындайтын лауазымды тұлғада, қауiп-қатер экология, лауазымды тұлға үшiн бөлiмшенiң басшысы немесе кеден сараптамасының өткiзуiн орындылық туралы уақытша мiндетiн атқарушы тұлғаға жазбаша негiздi ұсыныс онын құрайды, күмән тауардың мiнездемелерi, оның сапа көрсеткiштерi туралы, сонымен бiрге тұрғынның өмiрi мен денсаулығы үшiн байбаламның пайда болуын жағдайда.
Кеден сараптамасының өткiзуiн қажеттiлiк туралы шешiм оны бөлiмшенiң басшысы немесе кеден лабораториясына зерттеуге тиiстi бағыттың ресiмдеуiн түрі уақытша мiндетiн атқарушы тұлғамен қабылданады, қызмет кеден сараптамалары және зерттеулер.
Кеден лабораториясына зерттеудегi бағыттары, қызмет кеден сараптамалары және зерттеулер сараптамаға бағыттардың есепке алуын журналдарда тiркеледi.
Сараптаманың өткiзуi үшiн сынақтар және үлгiлердiң алынуын рет жеке нормативтiк құқықтық актпен бекiтiледi.
Бөлiмшенiң лауазымды тұлғасы сынақтар және тауарлардың үлгiлерiнiң алынуында мiндеттi қатысады.
Кедендiк продцедураларды өткiзу ұзақтықтың қысқартуын мақсаттарындағында кезеңде құжатты бақылаудың кеден ресiмдеуiнiң өткiзуiмен параллель өндiрiп ала аладуға қарады.
Кеден органының белгiлердiң Гтд бiрiншi данасында басқа документтер тiзiмдемесiнiң сырт жағында кезеңдi құжатты бақылау «тексерiлген, нет\\\нiң ескертулерi» \\\ның жазуын түрде тиiстi кезеңдегi бақылау нәтижелерi туралы белгiлердi қоюға немесе «қосымша құжаттар көрсетуге керек және немесе ) сведения\\\» \\\ және кеден органдарының лауазымды тұлғаларының дербес нөмiрлiк мөрмен және қол қою куәланған қосымша мәлiмет болатын құжаттар тiзбелердi нұсқауы бар талаптың парақшаларын ресiмдеуге орындайтын лауазымды тұлғалары Гтд және оның электрондық көшiрмесi тексерудiң аяқтауларынан кейiн, және жауапты тексерудi датаны нұсқауды кезеңде құжатты бақылаудың Гтдi тексерулерге олардың ұсынысының мерзiмдерi.
Егер негiз құжаттардың пакетпен бiргесiмен Гтд өзгерiстердiң алдыңғы кезеңдердiң кеден бақылауының жүзеге асыру ықпал ететiн Хабар-ошарларында қосымша бақылаудың өткiзуiнiң мәлiметтерiнiң қосымша тексерудi жүзеге асыруы үшiн тиiстi кезеңге жұғыса аладуға енгiзуге керегетiнiн ойла құжаттардың пакетпен бiргесiмен Гтд өзгерiстердiң алдыңғы кезеңдердiң кеден бақылауының жүзеге асыру ықпал ететiн Хабар-ошарларында қосымша бақылаудың өткiзуiнiң мәлiметтерiнiң қосымша тексерудi жүзеге асыруы үшiн тиiстi кезеңге жұғыса аладуға енгiзуге керегетiнiн ойлауға бар болса,.
Органмен 2003 кеден жылда ар жағында үкiметтiң қаулы мақұлдалған Қазақстан республикаларының 25.02.2001 жылынан жыл 2000-2003 жылдағы Қазақстан республикасының кеден қызметiнiң әбден жетiлдiруiн тұжырымдаманың iске асыруы бойынша жұмыс № 301 жалғастырған. Қазақстан республикасының үкiметтерi қаулымен 2000 жылдың қарашасында № 1746 2002 жылға дейiн Қазақстан республикасының кеден қызметiнiң өзгертiлуiн бағдарламасы қолданысқа енгiзген.
Кәсiби және ұйымдық құрылымға да, философияны және еңбек қызметiн басқаруды саясат та табанды қажеттiлiктiң пайда болатын шарттарында кеден қызметiнiң ойластырылған өзгерiстерiн енгiзуге бұл сүйене пiстi. Өкiнiшке орай, кеден органдарының кадрлық қызметтерi дәстүрлi процедура функцияларының орындауына көбiрек бағытталғанын айта алуға бүгiн дәл келедi: штаттың жұмысқа қабылдау, комплектеуi, жұмыстан шығару қазiргi қажеттiктерге пайда болатын әлеуметтiк ендi жауап бермейтiн қызыметшi Трудовоелер және кадрлық қатынастар тағы сол сияқтылар, құжатты ресiмдеу демалысқа, жаңа жұмыс орынына аударма. Жеке құрам бойынша iс жүргiзудi хабар тек қана ұқыпты бiлетiн кадрлық қызметтердiң қызметкерлерi кешегi күннiң кадрлығының стильлерiн ұсынады»
Республиканың кеден органдарындағы кадрлық — тәрбиелiк жұмысының осы бағдарламасы сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы алдың кадрлық потенциалдың санының қажеттiктерiнiң жоспарлауының сұрақтарын жаңадан шешiлуге мүмкiндiк беретiн шаралар жиынтықтары және кадрларды орналастыру, жеке құрамы бар жұмысты, кеден органдарының қызметкерлерiнiң кәсiби бiлiктiлiгiн үйрену және жоғарылату, ҚРдың заңының iске асыруын iске асыруға кезеңдi ұсынады және жинағы коррупцияға қарсы заң, процесс тағы басқалар кеден органдарындағы өздiгiнен тазартуы.
Кеден органдарының қызметiнiң талдауы негiзiнен ар жағында Қазақстан республикасындағы қысқа мерзiмi жеткiлiктi кеден қызметiнiң қабiлеттiлiгiнiң қалыптасуында болғанын көрсеттi. Жасалған және кеден iсiнiң заң шығару базасы мiнсiздiкке жетедi. Мемлекеттiк бюджеттiң табыс бөлiгiнiң толтырылуының тетiктерi ұйымдастырған, контрабандымен күрес және кеден iсiнiң саласында құқық бұзушылықтармен, реттеу сыртқыэкономикалық қызмет. Тармақты кеден инфрақұрылым қалыптасады. Кеден органдарының басқару жүйесiнiң қалыптасуын бiтедi.r
Кеден қызметiнiң кадрлық құрамы ұйымдастырған. Кеден органдарының практикалық тәжiрибесiне компьютеризация және ақпараттық қамтамасыз етудiң элементтерiн енедi. ҚРдың мгдiн Кеден комитетiнiң аппаратымен өткен орталық жылда 14 жаңа нұсқаулар және кадрлық — тәрбиелiк қызмет реттейтiн жағдайлар жасалып ендiрген 17 бұйрық-жарлықтарды аймақтық кеден органдарында басқару және орындау үшiн бағытталған.
Жүйелеу және кодификация арналған процедуралар шеңберiнде нормативтiк — кеден iсi бойынша заңға сүйенген базасы кадрлық жұмыс бойынша 25 шақты акттер және құжаттар бейiмделген.
Кадрлық тәрбиелiк жұмыс бойынша басшының барлық аймақтық кеден органдарында, өлкелер бойынша ҚРдың мгдiнiң Кеден комитетiнiң өкiл төрағаларының институттың қалыптасуын мерзiмi келуге орынбасарлығуға тұңғыш рет енгiзген.
Достық, Калжаттың шекараға шектес Бақты кедендерiндегi 2000 жылдың маусым айынан, Коргас және Майкапшагай жедел-қызметтiк қызметке және тауарлар және ҚРдың мемлекеттiк шекарасы арқылы басқа орынға ауыстырылатын көлiк құралдарының физикалық және заңды тұлғалардың мемлекеттiк бақылау iске қосылған қызметтерiнiң жұмыстың талдауын өткiзуiн бақылаудың жүзеге асыруы мақсаттарындағы кеден органдарының лауазымды тұлғаларының қызметтiң атқаруын кезекшiлiк әдiс қолданысқа енгiзген.
Кеден ресiмдеуi және (мәселе ) Қазақстан республикасының кеден бақылауының қазiргi күйi. Қазақстан республикасының кеден қызметi дәл қазiр ауыр шарттарда болады. Егер, ҚРдың кеденiнiң бас функциясы тергеушi құқық қорғау болып табылады, тергеушi функцияның тағы дамыған экономикасы бар мемлекеттерi басқалар үшiн екiншi жоспарға шегiнедi. Баждар және төлемдердiң жиынның селiсiм салық машинасы көмегiмен анда автоматты жүредi.