Басқарудың автоматты жүйелеріндегі буынның беріліс функциясы
деп, нөлдік бастапқы шарттағы шығыстық пен кірістік шамалардың
арасындағы Лаплас бойынша өрнектелген кескіндердің қатынасын
айтады.
Айталық нөлдік бастапқы шартта Лаплас бойынша түрленген (2.10) буынның теңдеуі мынадай болады:
xшығ (p) (a0pn + a1pn-1 +…+ an) = xкір(p) (b0pm + b1pm-1 +…+ bm). (2.26)
Немесе
xшығ (p) = xкір(p) . (6.27)
Осыдан алынған
W(p) = = = (6.28)
шамасын буынның беріліс функциясы дейді. K(p) мен Q(p) — p комплекс айнымалының полиномдары.
K(p) = b0pm + b1pm-1 +…+ bm , Q(p) = a0pn + a1pn-1 +…+ an .
Беріліс функциясы ұғымы автоматты басқару жүйесін үйлестіру және есептеуде инженерлік есептеуді шешіуді едәуір жеңілдетеді.
Айталық, жүйенің беріліс функциясын біле отырып және (2.27) шығыстық шаманы ескере отырып, Лапластың кері түрлендіруі бойынша жүйедегі өтпелі процесті табуға болады:
xшығ (t) = L-1 [xкір W(p)]. (2.29)
Жүйенің беріліс функциясын өз кезегінде қарапайым буындарының беріліс функциялары бойынша есептейді, ол үшін әр бөлігі (буыны) қызметтің қарапайым алгоритымын орындайтын жүйенің алгоритімдік құрылымдық схемасын құрады. Бөлікті жүйенің алгоритмдік құрлымдық схемасының ішінде беріліс функциясы көрсетілген тіктөртбұрыш түрінде бейнеленеді. Автоматты жүйелерде буындар әр түрлі байланыста бола алады. Осыған қарамастан күрделілігі әр түрлі жүйені әр қашан жәй буындардың үш
түрлі — тізбекті, параллель және қарсы параллель қосылысы түрінде
қарастыруға болады. Енді буындардың мәлім беріліс функциялары
бойынша осы қосылыстардың беріліс функциясын қалай табуға
болатынын қарастырайық.
Буындарды тізбектей қосу. Буындарды тізбектей қосқанда ( 2.3,а сур.) алдынғы буынның шығыстық шамасы келесінің кірістік шамасы болады. Сол себептен тізбектей қосылған буындар жүйесінің беріліс функциясы жеке буындардың беріліс функцияларының көбейтіндісіне тең:
W(p) = Wi (p) . (2.30)
Буындарды параллель қосу. Параллель қосылған буындардан
тұратын жүйенің кірістік шамасы (2.3, б сур.) барлық буындардың шығыстық шамаларының қосындысына тең. Сондықтан параллель қосылған буындардан құралған жүйенің беріліс функциясы осы буындардың беріліс функцияларының қосындысысына тең:
W(p) = Wi (p) . (2.31)
Буындарды қарсы –параллель қосу немесе кері байланысты қосылыс.
Қарсы –параллель қосылған буындардың кірісіне жүйенің кірістік
шамасымен бірге W2(р) кері байланыс буыны арқылы өткен
оның шығыстық шамасы да беріледі( 6.3,в сур.).
Қосылатын беріліс функциясы төмендегі өрнекпен анықталады:
W (р) = . ( 2.32)
Бөліміндегі «+» таңбасы хкір.1 = хкір – хк.б. болғандағы теріс кері байланыста алынады. Ал «- » таңбасы хкір.1 = хкір+ хк.б.
болғандағы оң кері байланыста алынады.
Реттеу жүйелерінде олардың жұмысының орнықтылығын
қамтамасыз ету үшін әдетте теріс кері байланыс қолданылады,
ендеше
W (p ) = . ( 2 .33)