ҰЛАҒАТ СӨЗДЕР
Еліңнің ұлы болсаң, еліңе жаның ашыса, азаматтық намысың болса, қазақтың ұлттық жалғыз мемлекетінің нығайып-көркеюі жолында жан теріңді сығып жүріп еңбек ет. Жердің де, елдің де иесі өзің екеніңді ұмытпа!
Н.Ә.Назарбаев
Әрбір шаңырақ ұрпақты болсын, ырысты болсын, ырысы жұртқа жұғысты болсын!
Н.Ә.Назарбаев
Әйел өзін сенімді сезінген жерде отбасы да берік, балаларының болашағы да жарқын.
Н.Ә.Назарбаев
Жер бетіндегі жақсылық, ізгілік, қайырымдылық атаулының бәрі де ананың ақ сүтінен тарайды.
Н.Ә.Назарбаев
Баланың жақсысы – қызық, жаманы – күйік.
Абай
Сіз ұлыңызды немесе қызыңызды тек өзіңіздің ата-аналық қуанышыңыз үшін ғана тәрбиелеп жатқан жоқсыз. Сіздің отбасыңызда және сіздің басшылығыңызда болашақ азамат, болашақ қайраткер және болашақ күрескер өсіп келеді.
А.С.Макаренко
Жақсы семьяда жазалау деген атымен болмайды. Ал бұл – семья тәрбиесінің ең дұрыс жолы.
А.С.Макаренко
Ана үшін аянба – ант ұрады,
Бала үшін аянба – бетің күйеді.
Ел үшін аянба – ерлігіңе сын,
Жұрт үшін аянба – жігіттігіңе сын.
Б. Момышұлы
Инабатты болса — әйел көрікті,
Ақ сақал жарасса – шал көрікті,
Сүйікті болса – ағайын көрікті,
Үлкен шаңырақтың жанында отау көрікті,
Жібек шатырдың жібі көрікті,
Өнегелі болса – бала көрікті.
Қорқыт баба
Әйел-Ана – барлық қиындықты жеңетін сарқылмайтын күш, тірліктің қайнар бұлағы.
М. Жұмабаев
Ата-ананы ұмытқан жас — опасыздың опасызы, рақымсыздың рақымсызы.
Ғ.Мұстафин.
Ата-бабасын сыйламау – азғындықтың белгісі.
А.С.Пушкин
Баланың жақсысы — әке мен шешенің ары, ата-ананың абыройы; жаманы – қайғысы, азап-соры.
В.А.Сухомлинский
Балаға берілетін бірінші тәрбие ата-анасын, туған-туысын, жолдасын сыйлауға үйретуден басталады. Себебі ата-анасын сыйламаған бала жолдасына да, қоғамға да пайда келтіре алмайды.
Ы.Алтынсарин
Ұлым, саған айтам…
Үлкенге сәлем бер, жолын кесіп өтпе. Жүріп келе жатқан адам отырған адамға, атты адам жаяуға, аз адам көпке сәлем беруге тиіс.
Үлкендер мен ғалым адамдар алдында көп сөйлемеуге тырыс.
Үйге кісі келсе орныңнан тұрып жайдары қарсы ал, киімін іл, төрге шығар. Үлкендерден бұрын тамаққа қолыңды салма.
С.Кенжеахметұлы «Жеті қазына»
Адамның қалыптасуы бала кезден басталады. Жақсылық та адам бойына нақ сол бала кезде егіледі. Ол жылдар өте келе, өніп шығады. Жақсылық ұрығының өніп шыққаны немесе оны жамандықтың арамшөптері басып кеткені сонда ғана белгілі болады.
С.В.Михалков
…Ана жүрегін сезе біл, оның жанарындағы шапағат пен тыныштықты, бақыт пен қуанышты, алаңдаушылық пен мазасыздықты, абыржу мен ренішті көре біл. Егер сен бала кезіңнен анаңның көзінен оның жан дүниесін көре білуді үйренбесең, адамгершілік жағынан өмір бойы тәрбиесіз болып қаласың.
В.А.Сухомлинский
Баққан ұлдан сәл талса назарың –
Түбі соның тарттым дей бер азабын.
Тәрбиесіз бала білім ұғар ма? –
Олай болса уысыңнан шығарма.
Қатты тәртіп көрсе бала күнінде,
Өнерімен қуантады түбінде.
Соңыра күн қалмау үшін табаға,
Жөнге салып, ие болған балаға.
Ұл ұдайы ізетті боп тұрса егер –
Әке-шеше жүзі жайнап нұр себер.
Жас кезінде білім берсең қалай да –
Өсе келе қолы жетер талайға.
Ақылсыз адам өкінішпен қартаяр,
Есті адам қайғырмай-ақ қартаяр.
Мың жасауға да болады,
Он сегіз жасауға да болады.
Қатал ұста, бос жүрмесін сандалып,
Тәртіп болса, өсер бала сомдалып.
Ұл, қыздан да жаман мінез шығады,
Қырсық қылық тек әкеден жұғады.
Жүсіп Баласағұн
Үлкен алдында жас қарызы,
Ата алдында бала қарызы — әдеп пен сый.
Мұхтар Әуезов
Ата-ананың қадірін, балалы болғанда білерсің,
Ағайынның қадірін, жалалы болғанда білерсің.
Шал ақын.
МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕР
Ағадан – ақыл,
Атадан – нақыл.
Ер бала ата-анаға таяу,
Қыз бала үйге жаққан бояу.
Апам үйі – ақ жайлау.
Баланың ұяты әкеге,
Қыздың ұяты шешеге.
Әкесін сыйламаған кісіні,
Баласы сыйламайды.
Інісі бардың тынысы бар
Ағасы бардың жағасы бар.
Өз үйім — өлең төсегім.
Жалғыз ағаш үй болмас,
Жалғыз жігіт би болмас.
Үш ағайынды жігіттің отарда малы бар,
Екі ағайынды жігіттің мойында талы бар,
Жалғыз жігіттің шығар шықпас жаны бар.
Балапан ұяда не көрсе,
Ұшқанда соны іледі.
Балаға байқап сөйлесең,
Ақылға көнер.
Байқамай шайқап сөйлесең,
Көрсетер бір «өнер».
Жасы кіші ініні
Ақылы артса аға тұт.
Жасы үлкен ағаны
Жақсы сыйлап жаға тұт.
Атасыз үй – батасыз,
Анасыз үй – панасыз.
Жақсы ата – орман,
Жақсы бала қорған.
Өсер жастың алдын кеспе,
Өсер ағаштың басын кеспе.
Өзінің шарқын білген,
Өзгенің нарқын біледі.
Ананың ізін қыз басар,
Атаның ізін ұл басар.
Аға әдепті болса, іні әдепті,
Апа әдепті болса, сіңілі әдепті.
Жас жемісті жұлма,
Жас баланы ұрма.
Ағадан – ақыл,
Ініден – ізет.
Әдепсіз бала
Ауыздықсыз атпен тең.
Ақылды қария
Жазып қойған хатпен тең.
Бала тәрбиесі – бесіктен.
Әжемді тыңдағаным –
Өзімді танығаным.
Ана алдында – құрмет
Ата алдында – қызмет.
Әдепті бала ата-анасын мақтатар,
Әдепсіз бала ата-анасын қақсатар.
Анаңа ауыр сөз айтпа,
Атаңа ауыр жүк артпа.
Ата – балаға сыншы.
Атаңа не қылсаң,
Алдыңа сол келер.
Баланың бас ұстазы – ата-анасы
Ата – бәйтерек, бала – жапырақ.
Ата тілін алмаған ұлдан без,
Ана тілін алмаған қыздан без.
Атадан жақсы ұл туса, есіктегі басын төрге апарар,
Атадан жаман ұл туса, төрдегі басын есікке апарар.
Анасын сүйгеннің баласын сүй.
Әкең өлсе де, әкеңді көрген өлмесін.
Ананың көңілі балада, баланың көңілі далада.
Ата көрген оқ жонар, ана көрген тон пішер.
Ана сүтін ақтамағанды, ешкім мақтамайды.
Әкенің қадірін балалы болғанда білерсің.
Ана жақсылығын ауырсаң білерсің,
Қайын жақсылығын қыдырсаң білерсің.
Атадан жақсы ұл туса,
Елінің қамын жейді.
Атадан жаман ұл туса,
Елінің малын жейді.
Адам болатын бала алысқа қарайды.
Әдепті бала арлы бала, әдепсіз бала сорлы бала.
Бала — адамның бауыр еті.
Бала — көңілдің гүлі, көздің нұры.
Жақсы бала — еліне бас болады,
Жаман бала — еліне қас болады.
Қарағайға қарап тал өсер,
Қатарына қарап бала өсер.
Қыз ырыс емес пе, ұл қоныс емес пе?
Өз балаң өзекке тепсең де кетпейді,
Кісі баласы кісендесең де тұрмайды.
Тайдың мінгені білінбес,
Баланың істегені білінбес.
Талапты бала – талпынған құстай,
Құмары қанбас аспанға ұшпай.
Ұлың өссе, ұлықтымен ауылдас бол,
Қызың өссе, қылықтымен ауылдас бол.
Ұл – қоныс, қыз — өріс.
Ұяты жоқ — ұл жаман,
Қылығы жоқ — қыз жаман.
Балам – балым, баламның баласы – жаным.
Күнсіз гүл өспес,
Күтусіз ұл өспес.
Атадан ұл қалса — өзі қалғаны,
Қыз қалса – ізі қалғаны.
Адам болатын бала ағайыншыл,
Бай болатын бала айырбасшыл.
Бала күлкіге тоймас, жаман ұйқыға тоймас.
Дүниеде бал тәтті,
Бала балдан да тәтті.
Талапты бала – талпынған құстай.
Қарға баласын аппағым дер,
Кірпі баласын жұмсағым дер.
Жеті атасын білмеген — жетімдіктің белгісі.
Бір жақсы қыз — екі жаман ұлға татиды.
Қыз жоқ жерде — қызық жоқ.
Астың дәмін тұз келтірер,
Ауылдың сәнін қыз келтірер.
Сенің табаныңа кірген тікен менің маңдайыма кірсін.
Алты ұл туған ананы —
Ханым десе болады,
Кезек сыйласқан ағайынды —
Жаным десе болады.