ПАРАДИГМА (грек. раradigma – үл- гі) – 1) берілген білімдер саласында- ғы белгілі бір тарихи кезеңдегі ға- лымдардың зерттеу практикасы со- ларға қарай ұйымдастарылатын не- гізгі ғылыми жетістіктер (теориялар, әдістер) жүйесі. Ұғымды енгізген америкалық тарихшы Т.Кун ғылыми пәннің дамуында препарадигмалық кезең (П. белгіленер алдындағы ке- зең), П. үстемдігі кезеңі, дағдарыс жә- не ғылыми революция кезеңі (пара- дигмалардың алмасуы, бірінен екін- шісіне өту) болады деп пайымдады. П.-тұжырымдамасы алға қойған проб- лемалар (ғылыми пән және оның даму кезеңдері туралы танымның субъек- тісі ретіндегі ғылыми қауымдастық туралы және т.б.) Отандық ғылымда диалектикалық-материалистік әдіс- нама тұрғысында талдап шешілуге;
- шындық болмыстың мәнді сипат- тарын білдіреті ұғымдар жүйесінде тұлғаланған қатаң ғылыми теория;
- белгілі бір тарихи кезең ішінде ғылыми қоғамдастықта үстем бола- тын зерттеу әдістерінің, проблемалар қою мен оларды шешудің бастама тұ- жырымдамалық схемасы, моделі.