Ыбырай Алтынсарин

 

Ыбырай Алтынсарин

(1841-1889)

 

Ұлы ұстаз, ағартушы, ақын, жазушы, заңгер, аудармашы. Қазақ тарихында педагогикалық ой-пікірдің, педагогтік демократиялық көзқарастың негізін тұңғыш қалаушы, қазақтың жазба көркем әдебиетінің қарлығашы.

 

***

Аяңшыл ат арымас

***

Мал –дәулеттің байлығы Бір жұтасаң жоқ болар.

Оқымыстының байлығы Күннен –күнге көп болар.

 

***

Надандықтың белгісі- Еш ақылға жарымас.

Жайылып жүрген айуандай, Ақ-қараны танымас

***

Жөн білмеген адамға Қыдыр –ата дарым.

***

Білмегенді білуге

Есті бала тырысқан, Есер бала ұрысқан.

***

Ата-анаң қартайса, Тіреу болар бұл оқу. Қартайғанда мал тайса, Сүйеу болар бұл оқу.

***

Қасіретсіз бұл дүниеде пенде болмас.

***

Хан болсын, хакім болсын, бұлай болса, Бір адым мен біреуден кеммін деме.

***

Туралық, риясыз жолға түссең, Қалдырмас ілтипатсыз сені Алла.

***

Жігіттен бақыт ұшса халыққа жақпас.

***

Өздерің өз жұртыңа дұшпан болып, Бозбала жараспайды жүрістерің.

***

Береке халықта болса сізде болар, Талығын тәңірім беріп, өзі оңдаса.

***

Саны көп, сапасы жоқ,сапырылысқан


Он үйге бір би болған келді кезге.

***

Заман бұл бірде түлкі, бірде қасқыр.

***

Көңілі соқыр көрмейді көзге ұрсаң да.

***

Аласы ағайынның алаңдатты.

Бес күндік дүние өтер аттай желіп.

***

Адам жоқ сыйласатын амандықта, Досың жоқ ат салысар жамандықта. Ағадан-мейір, ініден қайыр кетті, Айналып дүние жүзі арамдыққа.

***

Бәріміз бір адамның баласымыз, Жігіттер, бір-біріңе қарасыңыз.

***

Мектеп — қазақтарға білім берудің басты құралы…Біздің барлық үмітіміз, қазақ халқының келешегі осы, тек осы мектептер.

***

Ат өнері білінбес Бәйгеге түсіп жарыспай.

***

Аз жұмысты қиынсынсаң, көп жұмысқа тап боларсың; Азға қанағат ете білмесең, көптен де құр қаласың.

***

Дүниедегі жаратылған жанды-жансыздардың ешқайсысының да керексіз болып, жерде қалатыны болмайды.

***

Не нәрсенің құр сыртына қарап қызықпа, асылы ішінде болар.

***

Құс та Құдайдың жәндігі.

***

Көбірек жақсылық етуге шамаң келсін десең, әр нәрсеге күтімді болу керек.

***

Рахымды бол, саған мұның үшін Құдай рахым етер.

***

Аурудан аяған күштірек.

***

Саны, сапасы жоқ көп сөйлеген мылжың шын сөзді аз айтады.

***

Байлық қанағат пен еңбекте.

Тар жерде жолдасын тастап қашатын достармен жолдас болма.

***

Айуанның естісі көп, бірақ адамдай толық ақылы жоқ.

***

Балдақты бейшараға жаңадан аяқ табылса, жалаңаяқ та болса жүгіріп жүруді дүниенің бір қызығы деп білер еді-ау…

***

Арыстан дем алуға суға кірсе,

Балықтар шымшып ойнар терісінде.

***

Иманды ер Құдайдан ұялады.

***

Қолыңнан келсе қыл қайыр.

***

Ақылсыз жанды досым деп, Басыңды қосып сыр айтпа.

***

Ақылсыз достан ақылды дұшпан артық.

***

Білімді кісі рәуішті көрінеді.

***

«Өнерлі өрге жүзеді» деген бұрынғылардан қалған сөз бар екен. Бұл күнде бақ та, дәулет те, күш те сол мақалды ұмытпай ескерген жандарда.

***

Әр елге, әр жұртқа алтын сақа табылмас.

***

Мақтанба сұлумын деп ажарыңа,

Ажарсыз адамдарды ал назарыңа.

***

Жинақылық — сараңдыққа қосылмайды.

***

Оқысаңыз, балалар,

Шамнан шырақ жағылар.

***

Халық мектептері үшін ең керек кісі – оқытушы. Тамаша педагогика құралдары да, ең жақсы үкімет бұйрықтары да, әбден мұқият жүргізілген инспектор бақылауы да жақсы оқытушыға тең келе алмайды.

***

Мектептің шаруашылық жағдайлары жаман болса, оның ісі еш уақытта алға баспайды.

***

Оқи білген таниды

Бір жаратқан Құдайды.

Қорлама кем адамды болсаң дана.

***

Араз бол кедей болсаң ұрлықпенен,

Кете бар кессе басың шындықпенен.

***

Керексіз еш нәрседен қалдырмайды Жаратқан бір тәңірінен күдер үзбе.

***

Өмір деген бес күндік кетер өтіп, Атаң барған орынға барасыңыз.

***

Жақсыдан ғапыл қалмаңыздар.

***

Адамның адам біткен баласымыз,

Қайсың бөлек тудың деп айырайын.

***

Ұмытпа бай болдым деп бір Құдайды.

***

Қорек тап, бейнеттен де Тәңірің жәрдем, Телмірме бір адамға мұңлықпенен!

***

Ит үрер жақсыға да, жаманға да,

Қылмағы бірақ залал Құдайдан-ды!

***

Достарың, дұшпан түгіл, табалайды Аяғың бір нәрседен шалыс болса.

***

Мақтанба бақыттымын деп бағыңызға, Қартаймақ қиын сауда тағыңызда. Іске аспай бақ-дәулеттің қалуы оңай, Басыңнан бағың тайған шағыңызда!

***

Ренжітпе бенде болсаң бейшараны, Қаріп көңіл бір сынық бияла-ды.

***

Істің болар қайыры

Бастасаңыз алдалап.

***

Сараңдық жасап, қараулық көрсеткен адам халықтың қаһарына ілінбек.

***

Біреуге жақсылық етсең, ол жақсылығыңды міндет етпе.

Көңіліңді, бойыңды мөлдір бұлақтай таза ұста.

***

Өнер – білім бар жұрттар Тастан сарай салғызды.

***

Оқытушыны бағалағанда олардың іске қатысты жоқ сөздеріне қарап емес, олардың егістерінің бетіне шыққан жемістеріне, яғни оқушыларына қарай бағалау керек.

***

Алдыңа келсе, әділдігіңді аяма.

***

Өнер, білім, бәрі де Оқуменен табылған.

***

Маған жақсы мұғалім бәрінен де қымбат, өйткені мұғалім – мектептің жүрегі.

***

Егер балалар бірдемені түсінбейтін болса, онда оқытушы оларды кінәлауға тиісті емес, оларға түсіндіре алмай отырған өзін кінәлауға тиіс.

***

Мал-дәулеттің байлығы Бір жұтасаң жоқ болар.

Оқымыстының байлығы

Күннен-күнге көп болар, Еш жұтамақ жоқ болар.

***

Адамның адамшылығыжақсы ұстаздан болады.

 

 

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *