Бұқар Қалқаманұлы

Бұқар Қалқаманұлы

(1668-1781)

 

Ұлы жырау, ойшыл. Баянауыл маңында туып-өскен. Хан билігіне араласып, алымды да жалынды, ойлы жырларымен ел мүддесін қорғаған. Қабірі Далба тауының етегінде.

***

Өлең – сөздің данасы, шындықтың анасы.

***

Қалмаса қайнар азайып, аққан дария суалмас.

***

Жалғызға зорлық қылмаңыз, жағасынан алмаңыз.

***

Арғымағын жоғалтып, тай жүгірткен заман-ай.

***

Сыпайы сырын білдірмес.

***

Өтірікті шын қылған – ол адамның қызыл көзді пәлесі.

***

Екі жақсы қас болмас, екі жаман дос болмас.

***

Қарттарыңды сыйлай біл: күндердің күні болғанда кімдердің белі бүгілмес.

***

Ажал жетпей жан шықпас.

***

Қара көзден нұр тайса, қарға адым жер мұң болар.

 

***

Айтқан сөзде тұрмаған – Жаман емей немене?! Кісі ақысын көп жеген – Арам емей немене?!

Сыртыңдағы құлағың – Амал емей немене?! Сусағанда берген су – Шекер емей немене?! Ынжық ерге біткен мал – Бекер емей немене?!

***

Асқар таудың өлгені – басын мұнар шалғаны, Көктегі бұлттың өлгені – аса алмай таудан қалғаны. Ай мен күннің өлгені – еңкейіп барып батқаны, Айдын шалқар өлгені – мұз болып тастай қатқаны. Қара жердің өлгені – қар астында қалғаны, Өлмегенде не өлмейді – ғалымның хаты өлмейді.

***

Әлемді түгел көрсе де, алтын үйге кірсе де,

Ай нұрын ұстап мінсе де, қызыққа тоймас адамзат.

***

Әлемді түгел білсе де, қызығын қолмен бөлсе де, Қызықты күн қырындап, қисынсыз үйге түссе де, Өмірге тоймас адамзат!

***

Жақындап ажал тұрса да, жанына қылыш ұрса да, Қалжырап, көңіл қарайып, қарауытып көзі тұрса да – Үмітін жоймас адамзат.

*** Ер жігіттің қадірін – ағайын білмес, жат білер.

***

Келіншекке жарасар емшектегі баласы.

***

Тоқсан бес деген торы екен, дүйім жанның қоры екен,

Қарайын десең,екі жағың ор екен,

Найза бойы жар екен, түсіп кетсең түбіне, Түбі жоқ терең көл екен, ел қонбайтын шөл екен – Келмейтұғын неме екен!

***

Тоқсандағы қарт бабаң топқа жаяу бармағай.

***

 

Қызда қылық болмаса, құр шырайдан не пайда.

***

Ежелгі дұшпан ел болмас, етектен кескен жең болмас.

***

Іштен қыңыр туғанды тезге салсаң түзелмес.

***

Ежелгі дұшпан ел болмас, көңілінде кір, даты бар.

***

Абысынның аразы ағайын сәнін кетірер, Ағайынның аразы елдің сәнін кетірер.

***

Жар басына қонбаңыз – дауыл соқса үй кетер, Жатқа тізгін бермеңіз – жаламенен бас кетер.

***

Аталыдан би қойсаң – адаспас жол мен жорадан, Атасыздан би қойсаң – босамас аузы парадан.

***

Бәріңіз бір енеден туғандай болыңыз, жат жанынан түңілсін: айнала алмай ат өлсін, айыра алмай жат өлсін.

 

 

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *