Рудаки
(860 — 941)
Әбу-Л-Хасан Рудаки, Әбу Абдаллах (Әбу-л-Хасан) Жафар Рудаки- тәжік классикалық әдебиетініңнегізін салушы, философ. Заманында«Ақындар атасы» атанған. Туындыларының ішінен бізге жеткені«Шарап туралы» қасида,«Кәрілік туралы» ода, 40-қа жуық әр түрлі жанрдағы жырлар. Шығармаларының негізгі идеясы – адам өмірін жырлау.
***
Өмір – кеме, жүзем онда демеңіз, Ізгіліктен жасалмаса кемеңіз.
***
Арлы адам – ең күшті адам. Өйткені, ол өткінші бақыттың, өткінші қайғының ырқына көнбейді. Сондықтан да оның тағдыры қиын, ауыр болуы мүмкін, өкінішті болуы мүмкін емес.
***
Әлсіз болсаң тастар жерге сіңіріп, Содан өзің жарып шықсаң, ірілік!
*** «Өмір – ақыл теңізі».
Өмір айтты: «бақытты деп өзгелер, Күйінбесең – саған рақат тез келер.
Қанағат көр басыңдағы бағыңды.
Аңсар көп жұрт сенің сол бір шағыңды».
Өмір айтты:
«Тоқтала біл ашудан,
Опа таппас бұл дүниеде ашынған, Сөйлеген жан бұғау салмай тіліне, Бұғаулатар екі аяғын түбінде».
Әлем – теңіз. Аңсайсың ба жүзуді?
Кемеңді соқ, жақсы ісіңмен түзеулі.
***
Бүкіл әлем жаралғалы әлімсақтан сонау бір Толастамай өткен әркез білімді аңсау – алау нұр.
***
Қандай да бір тілді алмайық, небір ғажап ғасырлы, Әрқашан да адамзаттыбілім мен бақ асырды.
***
Айлап-жылдап үйренсе тәтті сөзге құлағың, Естімессің, ұқпассың – біреудің мұңын, жылауын.
***
Жарық шашып алдыңнан, айың туып тұрғанда, Үлесіңді ал жылдам, кешігем деп, құр қалма.
***
Топыраққа кіргенің – топырақтан туғаның, Бағасы бар бәрінің – бізге ежелден бұл мәлім.
*** Жүрегім таза болсын тек – киімі лас болса да, Жер дүниеде көп-ақ-ау, жүрегі нәжіс бишара.
***
Жапалақ ұшса жалпаңдап, еремін деп сұңқарға,
Қайырылар жақсы қанаты, жүні қалмас бір тал да.
***
Байысаң, шырақ, мастанба, сабырлық етсең жарайды, Көрген де бұрын, көрешек дүние сендей талайды.
***
Осынау қиын өмірден, өнеге ал да, кел, үйрен, Сонда ғана өзіңнен зұлымдық әр кез жеңілген.
***
Өлген адам оралмас, тірілер жатар көрге кеп,
Әдеті солай дүниенің тұлғалы аспан дөңгелеп.
***
Игілік, бақыт бір сенің жұмсайтын құлың болса егер,
Жеңімпаздық пен жеңіс те атқосшың болсын, тарта бер.
***
Заңсыз туған бір ұлды, жасыру қолдан келер ед, Өмірде еткен ісіңді жасыра алмайсың, не керек!
***
Дүниенің байлығын басына үйіп қойсаң да, Алғыс айтпас пенденің әдеті ғой қашан да.
***
Құзғын неге жүз жасайды, әділет қайда жалғанда, Сүйкімді құс, дос қарлығаш бір күн жасап арманда.
***
Ақылдының орнына ақымақ кеп қонды да,
Ұмытты көк есегін де, үсті жыртық тонды да.
***
Уа, жарандар, досыңның қанын босқа артпай жүр, Жалғыз қолмен қос қарбыз көтерген жан жоқ әзір.
*** Жақсы-жаман істеріңді тізіп берсе жасаған, Батпақтаған есектейін болар едің есалаң.
***
Ғимараттың ірге тасын нықтап алсаң болғаны: Ірге тасы ғимараттың ең негізгі қорғаны
***
Махаббатым – еңбегімдей оңашада ойланған, Махаббатсыз – дүние бос, жайбарақат жайланба!
***
Жастық кетті, сол жастықпен ән де кетті біржола, Көңіл-күйім ауыр тартты, өмір болды зілзала.