ЖердіҢ бетінен 20…250м тереҢдікте суҒа батырылатын арнайы, электр сорапты ғондырҒылар жерасты суларын түрмыстығ және өндірістік мағсаттарҒа пайдалануҒа кеҢ жол ашты. СолардыҢ арасында, еҢ мол тараҒан ПЭДВ (батырмалы су көтергіш электрқозғалтқыштар, ғуаты 2…65 кВт сыртғы диаметрі 140…230 мм) тҮріндегі электрқозғалтқыштар. ОлардыҢ ғүрылысы, бірдей сериялы асинхронды электрқозғалтқыштардан айтарлығтай өзгеше. Мысалы, орамы арнайы сымнан жасалҒан, ол суда істеуге арналҒан, роторларының айгөлектері сырҒымалы, сумен майланады, ғабы толық тығыздалып, су толтырылҒан.
Батырмалы электрқозғалтқыштарды өндірістік эксплуатациялаудыҢ мағсаты, нысандарды сумен уағытылы ғамтамасыз ететін сорап ғондырҒысының П…ЕІН, еҢ жоҒары мәнінде үстауҒа көмектесу. ОҒан жету Үшін мына шараларды жҮйелі тҮрде орындап отыру керек:
— ғүдығтан тәулікте алуҒа болатын судыҢ мөлшері (дебит) мен динамикалығ деңгейін бағылау және ғондырҒы сүлбасының жұмыс тәртібін дүрыс белгілеу арғылы, сораптыҢ құрғақ жҮрісін болдырмау;
— желінің түрағты әрі еҢ жоҒары П…Е мен істейтін гидравликалығ өлшемдерін үстап түру;
— сумен ғамтамасыз ету жҮйесін, ғондырҒысы бүзылып ғалҒанда, сусыз ғалдырмау Үшін, ғосымша ыдыстар мен ғүбыр мүнарасымен жабдығтау;
— электрқозғалтқыштарға қажетті кернеудің сапасын үстап түру;
— электрқозғалтғыш пен бағылау станциясына техникалығ эксплуатациялау жұмыстарын уағытылы, әрі сапалы орындау.
Батырмалы электрқозғалтқышты жұмысға дайындау. Сосар алдында ішін таза сумен толтырады. Статор оқшаулағышының кедергісін өлшейді – ол судыҢ температурасы 200С кезінде 5 МОм-нан кем болмауы тиіс. өткізгіш үштарын ғоректендіргіш кабелге жалҒап, ғосған жерін металл ыдыстаҒы суҒа батырып ғояды да, 1,5…2 саҒаттан кейін ғоспаның кедергісін өлшейді, ол 500 МОм-нан кем болмауы тиіс. Сорап ғондырҒысы мен ғоректендіру кабелін ғүдығтаҒы суҒа батырады, 1,5 саҒаттан кейін статор орауы мен ғоректендіру кабелінің оқшаулағышының кедергісін өлшейді, ол 5 МОм-нан кем болмауы тиіс. Су ғүбырлары желісін даярлап, электрқозғалтқышты қосады. Амперметр бойынша желіден алатын тоғты анықтайды – ол Үйлесімді шамадан аспауы тиіс.
СондырҒы 5…6 кҮн жұмыс істегеннен кейін, амперметрдіҢ бөліктеріне белгі салады, ол электрқозғалтқыштың физикалығ нағты жҮктелуін көрсетеді, бүдан былай, ол басғару станциясын реттеуге, сондай-ағ, ғондырҒының кҮйін бағылауҒа қызмет етеді.
Техникалығ қызметті, ай сайын, ғондырҒыны судан көтермей, мына ретпен көрсетеді. Электр қозғалтқыштыҢ тоҒы мен кернеуін өлшейді. ТоғтыҢ (ғалыпты кернеуде) 20…25%-Ға артуы, ғондырҒының бөлшектерінің ғажалҒанын және аҒымдығ жөндеу керектігін көрсетеді.
СозҒалтғыш салғындаҒаннан кейін, 45 минут өткенше ғосып ғойып, сорап ғондырҒысының орауы мен кабел оқшаулағыштарының кедергілерін, жерлемеленген бөлігімен салыстырып өлшейді. Кедергінің, өткендегімен салыстырҒанда, 2…3 есе азаюы немесе 5 МОм-нан төмен азаюы, оқшаулағышта ағау барлыҒын көрсетеді.
Батырмалы электрқозғалтқыштардыҢ ғысғыштарындаҒы кернеудің ауытғуы, электрсораптыҢ жұмыс тәртібіне айтарлығтай әсер етеді және электрқозғалтқыштың алатын тоҒын үлҒайтады. Мұндайда электрқозғалтқыштың жылу тәртібі бүзылады – статор орамы орама өткізгіштерінің және резеҢкеметалл айгөлектерінің тез ескіруі байғалады
Батырмалы электрқозғалтқыштардыҢ, елеулі бөлігі, Үйлесімді деҢгейден айырмасы бар кернеумен жұмыс атқарады.
4.26-суретте батырмалы электрқозғалтқыштардыҢ, ғоректендіру желісіндегі кернеуінің ауытғу мәніне байланысты, алатын тоҒының өзгеруі көрсетілген. Соректендіру желісі кернеуінің өзгеруі, алатын тоғтыҢ артуына соғтырады.
Батырмалы сораптардыҢ сапасы төмен болуының негізгі себептері – металл бөліктерінің тоттануы (коррозия) мен орам оқшаулағыштарының ескіруі. Бұл процесс, істеп тұрған және істемей тұрған электрқозғалтқыштарда да жҮріп жатады. Бұл ғүбылысты жою Үшін, жасаушы зауыттар электрқозғалтқыштарға тазартылҒан (дистилированная) ингибиторланҒан су ғүюды үсынады.
ИнгибитордыҢ ғүрамы, уротропин-2,4 г/л, натрий нитраты-1,09, каллий хроматы-0,6 г/л. Мұндай ингибиторлар электрқозғалтқыштардыҢ бөлшектері мен тҮйіндерінің, коррозиялану жылдамдыҒын айтарлығтай баяулатады. Ингибиторланып тазартылҒан судыҢ орам оқшаулағышына тікелей әсері аздау. Батырмалы электрқозғалтқыштардыҢ осал түсы – ораманың кабелмен ғосылҒан жері.
4.26-сурет. Батырмалы сораптар Үшін алатын тоғтыҢ желідегі кернеуге
қарай өзгеруі: 1-ЭЦВ 10-63-65; 2-ЭЦВ 8-16-140; 3-ЭЦВ 6-10-235.
Жабысғағ хлорвинил таспаларды Бұл тҮйінді оғшаулауҒа пайдалану айтарлығтай нәтиже бермеуде. СосылҒан жерді лак-цапонмен оғшаулау ғалауымыздай нәтиже береді. Ингибиторлы тазартылҒан су ғүйып, ораманың ғосылҒан жерін лак-цапонды таспамен орап, батырмалы электрқозғалтқыштардыҢ 100 данасын байғау эксплуатациясына ғойҒанда, оның қызметінің орташа мерзімі 2,5 еседен аса үзарҒан. Ингибитор – арзан материал, оны кезкелген химиялығ лабораторияда жасауҒа болады.
ТазартылҒан судыҢ ингибитордыҢ, аздаҒан Н мөлшерімен, ертіндісін үзағ уағыт сағтауҒа болады. Оны алдын ала дайындап, керегінше, ғолдануҒа болады. Сөйтіп, батырмалы электрсораптардыҢ сенімділігін, кезекті жөндеу мен тексеру кезеҢдерінде ағауларын жою арғылы, арттыруҒа болады (4.10 -кесте).
4.10-кесте .
Батырмалы электрқозғалтқыштардыҢ ағаулары және оны жою тәсілдері
Ағау Негізгі себептері Жою тәсілі
әПускң тҮймесін басған-нан кейін амперметр жоҒары тоғ көрсетеді және қозғалтқыш кҮш алып кете алмайды.
Желідегі кернеу төмен. Роторда кедергі бар. Желінің станция трансфор-маторынан, қозғалтқыш ғысғышына дейінгі барлығ жеріндегі қажетті кернеуді ғалпына келтіру.
Амперметр көрсеткіші ауытғиды және сораптыҢ дірілі көбейеді. Сорап пен ғозҒалт-ғыштыҢ теҢестірілуі ғанаҒаттанҒысыз немесе олардыҢ кіндіктестіруі (центровка) нашар. Сорапты ғүдығтан көтеріп, ағауды жою.
Су бермейді, алатын тоҒы бос айналу тоҒына жағын. СораптыҢ су соратын жердегі торы кірлеген. СораптыҢ кері ғалпағ-шасы (клапан) жабулы кҮйінде түрып ғалҒан.
Сондай.
Су ғүбыры желісіндегі тепкін төмен. СозҒалтғыш дүрыс айналмайды. Сорап бөлшектері тозҒан. СүдығтаҒы судыҢ деҢгейі төмендеген. СозҒалтғыш айналымының бағытын өзгерту. Сорапты айырбастау. Су көтеретін ғүбырҒа баҒана қосу.