Кабел желілері зақымданған кезде оқшаулағыштың кедергілері жоғары күйінде ғала береді, Сондықтан да зақымданған жерді іздеп табу әдісін таңдап алу қиындайды. Мұндайда зақымданған жердің өтпелі кедергісін 10…100 Ом-ға дейін төмендету Үшін, зақымданған жердің оқшаулағышын күйдіреді. Егер, күйдіргіш қондырғыныңкедергісі, шамамен, зақымданған жердің өтпелі кедергісіне теңболса, күйдіргіш қондырғының П…Кі жоғары болады. Тәжірибеде, сынақ кернеуі жоғары және ішкі кедергісі төмен немесе айнымалы қондырғылар жоқ. Сондықтан, көп жағдайда, кабелдерді күйдіру құрама қондырғылармен жүргізіледі. Алғашында аз тоқпен (5А дейін) жоғары кернеулі (15 кВ-ға дейін, одан жоғары) болатын бағыттау қондырқысымен күйдіреді. Соңында күйдіру Үшін, жұмысшы кернеуі төмен, шықар шердегі тоғы жоғары, арнайы трансформаторды қолданады.
өте қарапайым, әрі жеңіл және ғолҒа ұстап жҮруге болатын аспаптан жоғары сынау кернеуін алу мүмкіндігі бар, күйдіру тиімділігі жоғары, тербелістік (жаҢҒырту) тәсілі кең қолданыс табуда.
Мұнда, екінші орамды қосқышы бар арнайы трансформатор қолданылады. Екінші орамды, күйдірілетін кабелге жалқайды. Жалғанған Кабелдің сыйымдылығы, трансформатордың жоғары вольтты екінші орамыныңиндуктивтілігімен бірігіп, 50 Гц жиілікте, жоғары тербеліс (резонанс) туҚызады. Контурдағы тербеліс 127 В және 380 В тораптан қоректенетін трансформаторлардың бірінші орамымен магниттік байланыстан туындайды. Контурды баптау ажыратқышын (орам саны) өзгерту арқылы, кабелдегі кернеуді өзгертеді. Тербеліс контурында бірнеше жҮздеген киловатт-ампер реактивті қуат ғозуы мүмкін, ол кезде, қоректену торабында тұтыну қуаты аса көп емес, тікелей шығынныңорнын басатындай бірнеше киловатт мөлшерінде Ғана, болады. Оқшаулағышты тесіп өту екі полярлық жағдайда да болады, және тесіп өту жиілігі секундына 100 ретке жетуі ықтимал. Сондықтан резонанс әдісімен күйдіру басқа әдістермен салыстырғанда қарқынды және тез болады.
Жерге төселген кабел желілері кабелтарыныңэлектрлиттік және электр химиялық әсерлерден күйреу қауіпі бар. Коррозияның бірінші түрін кезбе тоқ туғызады, екінші түрі топырақтың зиянды қасиеттерінен болады.
4.10-суретте электрленген теміржол туғызатын кезбе тоқтың әсерінен коррозиялану аймақының пайда болу сорабы келтірілген.
Сурет-8.10. Электрленген теміржол туғызатын кезбе тоқтың әсері
Тұрақты тоқ көзінің оң полюсына оқшаулағышға ілінген өткізгіш, ал сол полюсына рельс жолдары жалғасған. Егер, тоқ жүретін рельстерге жақын жерде, металл кабелты кабел болса, онда кезбе тоқтың бір бөлігі қатарлас орналасқан өткізгіш ретінде соған ауысуы мүмкін. Мұндайда рельс те, кабел кабелы да электрод болады, ал олардың маңындағы түрлі түздар мен қышқылдары бар топырақ электролиттың орнына жҮреді. Кезбе тоқтың, рельстен кабелге өтер жері катод аймақы делінеді, Бұл аймақта рельстің потенциалы кабел ғабыҒыныңпотенциалынан жоғары. Тоқтың кабелден жерге өтетін жері анод аймақы делінеді, Мұнда, кабел кабелыныңпотенциалы жоғары болады. Кабел кабелыныңқарқынды күйреуі (металлдың балғуы) анод аймақында байқалады. Ол Үшін, потенциал айырмасы 0,1…0,2 В болса жеткілікті. Жерге кетіп қосылуы кезбе тоқтың 15 мА/м2 тығыздығы, кабел үшін, қауіпті саналады. Кабелді электролиттік ғауыптан сақтау олардың кабелындағы потенциалды ең аз деңгейге жеткізу немесе жоюға саяды. Ол Үшін электрдренаж – металлдан жалғастырушы жасап, сол арқылы, кезбе тоқты Кабелдің кабелынан рельске немесе сорып алу желісіне аударады, болмаса, катодтығ полярлау жасайды, демек, Кабелдің кабелына, тұрақты тоқ көзінен теріс потенциал береді (4.11-сурет)
Кабелдерді кезбе тоқтың әсерінен электрлік жолмен қорғау әдісі, сонымен қатар, топырақты коррозиядан да корҚайды, себебі, кабел кабелымен жіберілген теріс потенциал, заттардың металл беттеріне, электрхимиялық коррозия кезіндегі тҮзіндісінің кері әсерін басады. Кабелді оқшауланҒан құбырларҒа орналастыру, коррозияға қарсы қаптамалау мен пласмасса кабелтар кигізу арқылы да коррозиядан сақтайды.
4.11-сурет. Кабелдерді кезбе тоқтың әсерінен электрлік жолмен қорғау әдісі.
Кабел желілерін жөндеу. Кабелдің қорғасын немесе алюминий кабелтарын жөндеу. Ауа кірмейтін саңылаусыз жабу әдетте, жер қазу жұмыстарын жүргізген кезде механикалық зақымданудан бүзылады. Саңылаусыз жабуды қалпына келтіру жұмысы, кабелге су енбегеніне толық сенімді болғанда Ғана жүргізіледі. Ондай жұмыстар мына ретпен атқарылады:
зақымданған жердің екі жақын ан кабелтың бір бөлігін алады;
белдеме оқшаулағыштың жоғарғы таспасын (лента) қарап, ылғал жоқтыҒын тексереді;
зауыттық кабелтың үшын ашады;
Кабелдің саңылаусыздыҒын қалпына келтіреді. Ол Үшін жалаҢашталған бөлігіне қорғасын құбыр кигізіп, мойнаҒы мен бойлық ғиюласған жерін, тігісін жатғызып, дәнекерлейді, ғүю тесігі арқылы кабелдік массамен толтырады да, тесігін бітейді;
кабелты Кабелдің бронымен жалғастырады және кабелге шойыннан істелген қорғаныш қаптама кигізеді де, жерге төсейді, немесе ашық төсеу Үшін арнайы болат құбыр кигізеді.
Егер ылғал оқшаулағышға өткен болса, ол жерді кесіп алып тастайды да, оның орнына дәл сондай маркалы кабелден жалқайды. Құрап орнату шартына байланысты, жалғайтын кабелдің ұзындығы, кемінде, үш метр болуы тиіс.
Кабелмен жалғанған жерге, біріктіргіш екі муфта кигізіледі. Кабелді ұзын алып, муфтаның екі жағынан артық қалдырып, иректеп бүктейді.
Кабел оқшаулағышын жөндеу. Оқшаулағышты, электр тесіп өтіп кеткен жағдайда, тоқ өткізетін талшықтар аман болса, кабелдің талшығын тілмей-ақ, түйістіргішсіз муфтаның көмегімен жөндеуге болады. Ол үшін, оқшаулағышта ешқандай дымқылданудың жоқтығына және былай шығарып зақымданған оқшаулағышты қосымша орауға мүмкіндік беретін ұзындық барына көз жеткізу керек. Кабелді саңылаусыз бекіту үшін, қорғасын құбырға салып, кабелдік массамен толтырады және т.б. жұмыс реті қорғасын және алюминий қабыршықтарды жөндегендегі сияқты.
Кабел желілерін күрделі жөндеуден өткізгенде, ұштарындағы муфталарды жаңасымен алмастырып, мықтап бекітеді. Эпоксидті компаундтармен толтырып, бекіткенде ауа кірмейтін тығыздықтың бұзылуы, және төменгі не жоғары жағынан сіңірілген құраманың ағуы мүмкін. Сіңірілген құрам, бөліктерді біріктірген жерден аққан жағдайда, муфтаға бекіткен, екі жағынан да 40…50 мм, жерін майсыздандырады, содан кейін қорғасын немесе алюминий кабелдердің бекітілген ұшын эпоксидтік компаундмен майланған мақта-мата таспамен, екі қабат етіп, орайды. Одан соң, оны эпоксидті компаундпен толтырады.
Егер, сіңіргіш масса, жоғарыдан талшықтар шығатын, бітеген жерден ақса, бітеген жердің жалпақ бөлігін және талшық маңын 30 мм ұзындықта пышақпен немесе шыны қағазбен тазалап, майсыздандырады (бензинге немесе ацетонға матырылған жіппен тазалайды). Содан соң, жөндеу қалыбын орнатып эпоксидті компаундпен толтырады.
Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары
1. Жүктеу тоғы бойынша тәртіп қалай сақталады?
2. Әуе желісін қарап шығу деген не?
3. Сақтандыру өлшеулері мен тексерулер деген не?
4. Әуе желілерін сақтау туралы айтып беріңіз.
5. Әуе желілерін жөндеу қалай жүргізіледі?
6. Кабел күш желілерінде тоқпен жүктеу тәртібін сақтау дегеніміз не?
7. Кабел желілерін қарап шығу, сақтандыру сынағы және өлшеу дегеніміз не?
8. Зақымданған жерді қалай анықтайды?
9. Кабелді күйдіру дегеніміз не, және кабелдерді коррозиядан сақтаудың мәні қалай?
10. Кабел желілерін қалай жөндейді?