Ақын, журналист Әбдірашев Жарасқан 1948 жылы 7 наурызда Арал ауданы Аманөткел ауылында дүниеге келіп, 2001 жылы 10 ақпанда Алматы қаласында дүние салды.
1969 ж. ҚазМУ-дың журналистика факультетін бітіріп, 1969-94 ж. «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас Алаш»), «Қазақ әдебиеті» газеттерінде, «Жалын» альманағында, «Жұлдыз» журналында,
Қазақстан Жазушылар одағы жанындағы көркем аударма және
әдеби байланыстар жөніндегі бас редакцияда қызмет атқарған, «Тамаша» ойын-сауық театрында бас редактор болған. Алғашқы жинағы — «Тұңғыш кітап» 1969 ж. жарық көрген. Замандастарымыздың өмірінен өрнектелген «Ақ қайран» (1970), «Найзағайлы жаз» (1971), «Саяхат» (1972), ұлттық ой-сана тұрғысындағы толғамдардан тұратын «Дала сенің ұлыңмын» (1975), «Соғыстан соң туғандар» (1977, 1993), «Перзент парызы» (1980), «Сана соқпағы» (1988) т. б. өлеңдер мен поэма жинақтары, қазақ әдебиетінде эпиграмма жанырын қалыптастырған «Әзілің жарасса» (1989) кітабы, қазақ балалар әдебиеті мәселелерін көтерген «Парасат пен парыз» (1973) әдеби-зерттеу еңбегі жарық көрді.
Ақынның таңдамалы жырларының 3 томдығы («Сана соқпағы» 1998; «Көңіл көкпары» 1998; «Шежірелі шаңырақ» 1998) жарияланған.
А.С.Пушкиннің, Р.Тагордың, М.Бсисудің, П.Элюардың, Я.Купаланың, К.И.Чуковскийдің, А.Л.Бартоның, А.А.Блоктың жекелеген туындылардың қазақ тіліне аударған.
Ж.Әбдірашевтің төл шығармалары неміс, венгер, орыс, украин, өзбек, тәжік, әзербайжан, түркімен, қырғыз, саха тілдеріне тәржімеленген.
Қазақстан Жазушылар одағы М.Жұмабаев атындағы сыйлықтың алғашқы иегері (1989).
Әдебиеттер:
Әбдірашев Ж. Әзілің жарасса / Ж.Әбдірашев.- Алматы: Жалын, 1989.- 144 б.
Әбдірашев Ж. Дала, сенің ұлыңмын: / Ж.Әбдірашев.- Алматы: Жазушы, 1975.- 100 б.
Әбдіраштың Ж. Көңіл көкпары: Таңдамалы. – Алматы: Ана тілі, 1998. – 317 б.
Әбдіраштың Ж. Құлпытас немесе екі дүние: фаниден бақиға дейін:
Эпитафиялар, өлеңдер, поэмалар, эпиграммалар. – Алматы:Атамұра, 2001. – 360 б.
Әбдірашев Ж. Найзағайлы жаз: Лирика / Ж.Әбдірашев.- Алматы: Жазушы,1971.- 72 б.
Әбдірашев Ж. Парасат пен парыз: Әдеби сын / Ж.Әбдірашев.- Алматы: Жазушы, 1973.- 166 б.
Әбдіраштың Ж. Парыз. Парасат. Пайым:Әдеби сын. – Алматы: Өнер, 2001. – 312 б. Әбдірашев Ж. Перзент парызы: Жыр жинағы / Ж.Әбдірашев.- Алматы: Жалын, 1980.- 112 б.
Әбдірашев Ж. Сана соқпағы / Ж.Әбдірашев.- Алматы: Жазушы, 1988.- 128 б.
Әбдіраштың Ж. Саяхат: Өлеңдер, тақпақтар, ертегі, жаңылтпаштар, санамақтар, жұмбақтар. – Алматы: Жазушы, 2003. – 160 б.
Әбдірашев Ж. Соғыстан соң туғандар / Ж.Әбдірашев.- Алматы:Жазушы, 1993.- 320 б.
Әбдіраштың Ж. Шығармалары: Екі томдық -Астана:Фолиант, 2009.
Әбдіраш Ж. Жаңылтпаштар / Ж. Әбдіраш. // Бала би.- 2016. — № 1. — 44 — 45 б.
Әбдіраш Ж. Санамақтар: Өлең / Ж. Әбдіраш. // Bala Bi.- 2015. — № 11. — 36 — 37 б. Әбдіраш Ж. Шырағы сөнбейтін жыршы: Өлеңдер: Мен туған ауыл; Ағаны іздеу; Өзіңді-өзің жоғалтпа…; Адасқан шағала туралы ән; Әкемнен әңгіме / Ж. Әбдіраш. // Сыр бойы.- 2013. — 16 наурыз. — 9 б.
Әбдірашев Ж. Жан сырым: Ақын Ибрагим Исаев шығармашылығы хақында / Ж. Әбдірашев. // Кітап жаршысы.- 2012. — қазан (№10). — 3 б.
Әбдірашев Ж. Қиын есеп; Міне,қызық; Қашпас едім…; Шофер: Өлеңдер / Ж. Әбдірашев. // Жыл — он екі ай.- 2013. — №4. — 93 — 95 б.
Әбдірашев Ж. Наурыз: Ән / Ж. Әбдірашев, Әні: Д.Омаров // Толқын.- 2013. — 20 наурыз. — 4 б.
Әбдірашев, Жарасқан. Ат міндім: Өлең / Ж. Әбдірашев. // Ақмешіт жастары.- 2017. — 24 тамыз (№ 33). — 10 б.
Әбдіраштың Ж. Келсе жұртқа танытқың…: Өлең / Ж. Әбдіраштың.// Жарасымды жанұя.- 2015. — № 4. — 47 б.
Әбдіраштың Ж. Көк пен қара: Өлең / Ж. Әбдіраштың // Қазалы.- 2015. — 21 қазан (№ 81). — 3 б.
Әбдірашұлы Ж. Мен туған ауыл; Адасқан шағала туралы ән; Әкеммен әңгіме; Кенже бала: Өлеңдер / Ж. Әбдірашұлы. // Толқын.- 2015. — 9 желтоқсан (№ 95). — 2 б. * * *
Әбдірашев Жарасқан //Қазақ әдебиеті: Энциклопедиялық анықтамалық — Алматы: «Аруна», 2005.-67 б.
Әбдірашев Жарасқан //Қазақстан. Ұлттық энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редциясы, 1998.- Т.1. — 602 б.
Әбдірашев Жарасқан //Қазақстан жазушылары / Құраст. С.Қамшыгер,Қ.Жұмашева. – Алматы: Ан Арыс, 2009. – 52-53 б.
Әбдірашев Жарасқан // Қазақстан жазушылары. ХХ ғасыр –Алматы: «Ана тілі», 2004.- 44 — 45б.
Әбдірашев Жарасқан//Иманғалиев С., Қыстаубаева З. Қызылорда көшелері. – Алматы, 2009. – 25 б.
Әбдірашев Жарасқан //Советтік Қазақстан жазушылары: био-библиографиялық анықтамалық. – Алматы:Жазушы, 1987. – 60-61 б.
Әбдірашев Жарасқан //Сыр елі. Қызылорда облысы: Әнциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған. – Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. – 128-129 б.
Абдрахманов С. Жарасқан Әбдірашев //Абдрахманов С. Жиырмасыншы ғасыр жырлайды: Қазақ поэзиясының антологиясы. — Алматы:Раритет, 2007.- Т.1. – 125-126 б. Қайырбеков Ә. «Сыңғырлаған сұраусыз бір сөз деме»: Ақын туралы ой-
толғам //Қайырбеков Ә. Саға.Эссе, әдеби-сын зерттеу.- Астана: Фолиант,2003.-136-142 б.; 183- 185 б.; 190 б.
Майтанов Б. Ақын кетіп барады…: Ақын Ж.Әбдірашевтың өлеңдері жайлы //Әбдіраштың Ж. Шығармалары: Екі томдық. – Астана: Фолиант, 2009. – Т.1. – 5-
19 б.
Мырзабеков А. Айтылмай қалған ақиқат: Ақын Ж.Әбдірашев туралы әңгімеге кіріспе //Мырзабеков А. Ақ жауын:Әдеби-сын мақалалар. – Астана:Елорда, 2001. – 61-72б. Сарбалаев Б. Біздің буын болмысы: Ж.Әбдірашевтің «Соғыстан соң туғандар» атты кітабы жайлы //Сарбалаев Б. Көккесене. – Астана: Фолиант, 2009. – 168-173 б.
Сейпутанова А.Қ. Қазіргі қазақ лирикасындағы стильдік ізденістер (Ж.Әбдірашев, К.Мырзабеков, Ж.Жақыпбаев поэзиясы негізінде): Филология ғыл.канд.дисс.автореф. — Астана, 2006.- 29 б.
Абылаев Т. Жасын жырдың жасауы: Ақын Ж.Әбдірашев туралы //Сыр бойы. – 2008. – 20 мамыр
Ақынның жыры да, өзi де мәңгiлiк: Арал ауданында ақын Ж. Әбдiрашевтiң
шығармашылығына арналған жыр кешi өттi. // Ана тiлi.- 2016.- 21 — 27 қаңтар (№ 3).- 3 б.
Аханбайқызы А. Ақынның темірқазығы: Ақын Ж.Әбдіраш туралы жары
Н.Мергенбаева әңгімелейді //Айқын. — 2008. — 15 наурыз. — 6 б.
Аяшұлы Д.Жарасымын жырдан тапқан: Ақын Жарасқан Әбдірашев 50жаста //Сыр бойы. – 1998. – 24 ақпан
Әбдірашев Р. «Әкемнің арманы орындалды» / Р. Әбдірашев; сұхб. Д.Омаров // Сыр бойы.- 2016. — 9 қаңтар (№ 2/3). — 8 б.
Әбдірашев Р. Кино — рухани субстанция: Ж.Әбдірашевтің ұлы Рүстемніңәкесі туралы
«Қаладан келген қыз»қысқа метражды фильлмнің тұсаукесер рәсімі өтті //Алтын Орда.- 2004. — 9-15 сәуір (№14).-9 б.
Әдібаев Х. Сезім тұнығы: Ақын Ж.Әбдірашевтің «Дала сенің ұлыңмын» жыр жинағы жайлы //Қазақ әдебиеті.-1976.-23 январь
Әбдiрашев Әуезхан. Жанарым терезедей терлеп күзгi…: Ақын Жарасқан Әбдiрашев туралы толғау. // Жұлдыз.- 2009.- № 8.- 139-145 б.
Әбдірашев Ж. Ауру бастан сау өлең шықпайды: Ақынмен сұхбат /
Сұхб. С.Төлеумағанбет //Заман-Қазақстан. – 1999. – 19 наурыз (№12). – 8-9 б.
Әбдiрашев Жарасқан. «Соның бәрi — өлiмнен қорыққаннан»: қынның өзi туралы әңгiмесi. / Әңг. Д.Рамазан // Қазақ әдебиетi.- 2000.- 17 қараша(N 46).- 4-5 б.
Әбдiрашев Жарасқан. Қаладан келген қыз: Естелiк-элегия // Жас Алаш.- 1996.-23 сәуiр Әбдiраштың Жарасқаны: Қазақтың көрнектi ақыны Ж.Әбдiрашов туралы // Ақ желкен.- 2001.- N 3.- 17,19 б.
Әжіғалиева Г.О. Дала ұлы немесе табиғат –анамен сырласу: Ж.Әбдірашев поэзиясындағы табиғат тақырыбы //Білім-Образование. — 2005. — №5. — 41-43 б.
Әжіғалиева Г. Ж.Әбдірашев шығармаларындағы өлең өлшем өрнектері //Қазақ тілі мен әдебиеті. — 2005. — №11. — 98-102 б.
Әлімбаев М. Барар жері — болашақ: Ақын Ж.Әбдірашев туралы эссе-естелік //Қазақ әдебиеті. — 2002. — 8 қараша
Әлiмжанов Баянғали. Ерекше адамдар жайлы естелiк: Ақын Ж. Әбдiрашев пен Ғ. Құлахметов жайлы. // Қазақ әдебиетi.- 2016.- 14 -20 қазан (№ 40).- 19 б.
Әмір-Бек К. Жүректегі жазуларды жазып кеткен Жарасқан //Жас Алаш.-2003.-15 наурыз
Әріп Ә. «Құлпытас» : Мемлекеттік сыйлыққа ұсынылған ақын шығармасы жайлы //Алтын Орда. — 2002. — 6 желтоқсан
Батталова А. Жасын жырдың Жарасқаны: Осы тақырыппен ақын Ж.Әбдірашевтің 60 жылдығына арналып облыстық драма театрында еске алу кеші өтті / А.Батталова // Сыр бойы. — 2008.-1 шілде
Бекмұратұлы С. Төрінде төбедей болып отырар еді //Алматы ақшамы.-2008.-15 наурыз.-8-9 б.
Бектас Е.Ақынға тағзым: Әдебиетшiлер үйiнде өткен ақын Жарасқан Әбдiрашты еске алу кешiнен // Түркiстан.- 2014.- 6 наурыз (№ 9).- 12 б.
Ерғалиев Х.,Мәуленов С. Соғыстан соң туғандар атынан: Ж.Әбдірашевтің жыр жинағы жайлы //Қазақ әдебиеті. – 1978. – 18 август
Жарасқан Әбдірашұлы: Көрнекті ақын: 1948-2001: Некролог //Егемен Қазақстан.-
2001. — 13 ақпан
Жарасқантегі Ә. Қазақ деген ұлы елдің аманаты боламын:Ақын туралы немересінің естелігі //Жалын. — 2004. — №1. — 69 б.
Жарасқанұлы Қ. Қазақ деген ұлы елдiң азаматы боламын: Жарасқан — немере көзiмен // Жалын.- 2004.- N 1.- 69 .
Жарасқанұлы Р. Сүрлеудің мен бір соқпағы: Ақын туралы баласының естелігі //Жалын. — 2004. — №1. — 64-69 б.
Жұртбаев Т.Бiр дауыс: Ақын Жарасқан Әбдiрәш туралы. // Жұлдыз.- 1998. — N 3.- 150158 б.
Жұртбай Т. Бір дауыс //Жұлдыз. — 1998. — №3. — 150-158 б.
Жыр қанатының алтын қауырсыны: Ақынның 60 жылдығы М.Әуезов театрында аталып өтілді. Алматы қаласы //Сыр бойы. — 2008. — 19 наурыз
Дәуiрмен үндес дарын: Бiр топ жазушылардың Ж.Әбдiраш туралы естелiгiнен //Жалын.- 2004.- N 1.- 70-б.
Кекілбайұлы Ә. Аяулы ақын, асыл аманат: Ақынның «Құлпытас» атты соңғы кітабын оқығанда //Егемен Қазақстан. — 2001. — 3 шілде
Кеңшілікұлы А. Әкем мен Жарасқан //Жас Алаш. — 2001. — 11 тамыз
Кеңшілікұлы А. Рухтар мәңгі жасайды //Қазақ әдебиеті. – 2008. – 29 ақпан. – 8-9 б.
Көленқызы Г. Сарқылмас сағыныш: Ақын Жарасқан Әбдіраш туралы жары Нәзігүл Нұрғалиқызы әңгімелейді / Г.Көленқызы // Сақшы.- 2008. — 7 ақпан
Көпен Әмiр-Бек. Жүректегi жазуларды жазып кеткен Жарасқан: [азақтың көрнектi ақыны Жарасқан Әбдiрашев туралы. // Жас Алаш.- 2003.- 15 наурыз(N 32).- 8 б.
Кірмеші жиі түсіме…: Қазақстан Жазушылар одағының Әдебиетшілер үйінде ақын Ж.Әбдірәшті еске алуға арналған әдеби сазды кеш өтті.// Ана тілі.- 2014. — 6-12 наурыз (№ 9). — 3 б.
Қабдолов Зейнолла. Ақын кетiп барады…:Жарасқан Әбдiрашев туралы. // Егемен Қазақстан.- 2001.- 13 ақпан.
Қайырбеков Ә.Сыңғырлаған сұраусыз бiр сөз деме: Ақын Жарасқан Әбдiрашевтiң шығармашылығы туралы. // Таң-Шолпан.- 2014.- № 2.- 82-86 б.
Қайыржанқызы С. Өлеңмен қойлған «Құлыптас»:Ақын Әбдiраш Жарасқанның «Құлыптас» атты кiтабы жайында. // Ана тiлi.- 2001.- 5 шiлде(N 27).- 2 б.
Құлбарақ Сәмен. Сортопырақ: Ақын Жарасқан Әбдiрашевтiң «Сортопырақ» поэмасы жайында.//Қазақ әдебиетi.- 2016.- 23 — 29 қыркүйек (№ 36).- 19 б
Майтанов Б. Ақын кетіп барады..: Ақын Ж.Әбдірашевтың өлеңдері жайлы /Б.Майтанов // Әбдірашев Ж.. Шығармалары. — Астана, 2009. — Т.1. — 5-19 б.
Мәлiкова Д. Еске алу кешi. Сыр елiнде жалғаспақ: Ақын Әбдiрашев Жарасқанның 60 жылдық мерейтойына орай еске алу кешуiнiң өтуi // Алматы ақшамы.- 2008. — 18 наурыз (№ 31). — 12 б.
Медетбек Т.Алмас кездiк: Ақын Ж.Әбдiраштың қазасына көңiл бiлдiру.// Қазақ әдебиетi.- 2001.- 16 ақпан(N 7).- 12 б.
Медетбек Т. Әбдіраштың Жарасқаны: Өлең //Сыр бойы. — 1998. — 24 ақпан; Алматы ақшамы. – 2008. – 18 наурыз. – 12 б.
Медетбек Т. Көбе сөгер жебе еді //Қазақ әдебиеті. — 2002. — 1 ақпан
Медетбек Т.Ұлт рухын қолдаушының бiрi: Депутаттыққа кандидат ақын Ж.Әбдiрәш туралы // Қазақ әдебиетi.- 1999.- 17 қыркүйек.- 4 б.
Мергенбаева Н. Естелік: Ж.Әбдірашевтің жұрт білмейтін сырлары //Жұлдыз. – 2008. №2. – 117-125 б.
Мергенбаева Н. Талантты ақындар өз ажалынан өлмейді: Ақынның жарымен сұхбат /Сұхб. Е.Шайхыұлы //Айқын. — 2005. — 4 тамыз
Мырзабек А.К. Айтылмай қалған ақиқат //Заман-Қазақстан. — 1997. — 7 қараша
Нұрғалиқызы Н. Ақындық пен ғашықтық: Ақын туралы жарының естелігі //Жалын. 2004. — №1. — 63-65 б.
Нұрғалиқызы Н. Кемел жырдың кермаралы: Ақын Жарасқан Әбдiрашевтiң «Көк пен қара» поэмасы, оны жеке мұрағатыан алынып жариялауы туралы естелiк // Жұлдыз.-
2009.- № 5.- 3 б.
Нұрғалиқызы Н. Сарқылмас сағыныш: Ақынның жары Нәзігүл Нұрғалиқызымен сұхбат/ сұхб. Г.Көленқызы //Сақшы. — 2008. — 7 ақпан (№5)-10 б.
Омаров Д. Ақынның екінші ғұмыры басталды: Сыр елі ақын Жарасқан Әбдірашұлын еске алды. / Д. Омаров // Сыр бойы.- 2015. — 12 желтоқсан (№ 188/189). — 5 б.
Раушанов Е. Бақұл бол, баурым!:Ақын Ж.Әбдiраштың қазасына көңiл бiлдiру. // Қазақ әдебиетi.- 2001.- 16 ақпан(N 7).- 12 б.
Сарыбай Б. Алынбаған автограф //Жас Алаш. — 2002. — 27 сәуір
Сатиева К. Кино экрандағы әке бейнесі: Ақынныңұлы Рүстемнің әкесі туралы
«Қаладан келген қыз» фильмінің тұсаукесері //Қазақстан. — 2004. — 8 сәуір
Сәдiрқызы Г. Жұртының жүрегiне сөзiн жазған: Ақын Жарасқан Әбдiрашты еске алу кешi жайында].// Егемен Қазақстан.- 2003.- 21 наурыз(N 64-65).- 8 б.
Сәрсенбай Қ. Дала оның дәптерi, домбырасы: Ақынмен сайлау алдындағы сұхбат //Жас Алаш.- 1999.- 4 қыркүйек(N106).-5 б.
Тайлақбаева А. Өлеңдегі өмір өрнегі //Қазақ тілі мен әдебиеті. — 2002. — №9. — 61-63 б.
Тұрғынбекұлы С.Жасын жырдың жарқылы: Ақын Жарасқан Әбдірашев 60 жаста //Егемен Қазақстан. — 2008. — 26 наурыз
Түменбай Қ. Асықтың ба, Ақбұлақ?!…//Жас Алаш. — 2001. — 13 ақпан
Түменбай Қ. Жарасқанның бір сыры //Жас Алаш. — 2001. — 3,9 маусым Түменбай Қ. Жарасқанның бір сыры: Ақын Әбдіраштың Жарасқаны жайлы. / Қ. Түменбай // Үркер.- 2015. — № 11. — 32 — 34 б.
Түменбай Қуандық. Құлпытас немесе өзiне-өзi ескерткiш қойған ақын: Ақын Ж.
Әбдiрашевтiң шығармашылығы жайлы. // Ана тiлi.- 2017.- 20 — 26 сәуiр (№ 16).- 9 б.
Тұрғынбекұлы С. Жасын жырдың жарқылы: Ақын Әбдiраштың Жарасқаны туралы естелiк //Егемен Қазақстан.-2008.-26 наурыз ( № 91/92). — 5 б.
Тұрсынбайұлы Б. Жарасқанға жастардан бiр сөз. Ақын Ж.Әбдiрашев өлеңдерi туралы. // Қазақ әдебиетi.- 2013. — 8 — 14 наурыз (№ 10). — 11 б.
Тұрсынбайұлы Бағашар.Жарасқан жаратылысы: Ақын Ж. Әбдiрашевтың шығармашылығы туралы. // Қазақ әдебиетi.- 2016.- 12 — 18 ақпан (№ 6).- 1,5 б. Ыбырайым Б. Жан дауысы жаңғырыққан жырларында //Қазақ әдебиеті. — 2003. — 14 ақпан (№7).- 14 б.