Естай Беркімбаев
(1873-1946)
Ақын -импровизатор, Қазақ ССР-нің Еңбек сіңірген өнер қайраткері Е.Беркімбаев 1874 жылы Павлодар облысы Екібастұз ауданынында туған. Қазақтың атақты әншісі, ақын-композиторы. 1939 жылы Қазақстан Композиторлар Одағының алғашқы мүшелерінің бірі болды. Шаруа отбасында туған. Анасы-Күлипа, нағашысы- Байтұлым әнші еді. Солардың арқасында жыр, дастан, толғау айтуға әуес болған. 16-18 жасында ән салған Естайды Есіл, Ертіс, Баянауыл төңірегі өте жақсы білген. Біржан салмен ксздесіп, оның өнерлі тобына қосылған. Ақан сері, Жарылғапберді, Балуан Шолақ, Сүтмағамбет, Үкілі Ыбырай, Шашубай сынды әнші -ақындармен небір ұлы жиындарда (Омбы, Қараөткел, Көкшетау. Қызылжар, Семей, Кереку, Зайсан, Тарбағатай, Жетісу атырабы, Алматы қ.) ән салып отырған. Естай әндері демократиялық сипатқа ие болған сал-серілер дәстүрін шырқау биікке көтеріп, оны ілгері дамытты. Оның «Жай қоңыр», «Наз қоңыр», «Майда қоңыр», «Хорлан», «Сандуған», «Юран», «Бір мысқал», «ІПоң қара аған», «Ану-пынақ», «Дүние-ай», «Еркем», «Гүлнар», «Қоштасу» әндері қазақ музыкасының інжу-маржаны. Ал классикалық «Хорлан» әні Естайдың есімін аңызға айналдырды. Бұл әнді композиторлар М.Толебаев «Біржан-Сара», Е.Г.Брусиловский «Ер Тарғын» операларында, С.И.Набелыский мен Л.М.Наргородский қобыз бен оркестрге арналған концертінде пайдаланды. Е.Беркімбаев жаңа өмірді шалқыған шабытпен жырлады. «Туды күнім», «Құрбылар», «Өмір», «Қоңыр жел» деген патриоттық әндерін шығарды.
1939 жылды Естай Алматыға келіп, музыка зерттеушісі әрі композитор Б.Г.Ерзаковичке өз әндерін нотаға түсіртті. Сол сапарында ол халық ақыны Жамбылмен кездесті. Ақын Қ.Аманжолов әншінің өз аузынан «Хорлан» әнін естіп, «Хорлығайын» атты драмалық поэма жазды. Е.Беркімбаев Қазақстан Жазушылар Одағының 2 съезіне қатысты. ¥лы Отан соғысы жылдарында еңбекшілер арасында ән шырқап халықты жеңіске рухтандырды. 1968 жылы ақън М.Әлімбаев «Естай-Хорлан» поэмасын әнші өміріне арнады.