Күні: Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 10
Сабақтың тақырыбы : Сөз қолдану мәдениеті
Сабақтың мақсаты : 1) Сөз қолдану мәдениеті туралы түсінік беру;
2) өзіндік практикалық әрекет ортасын қалыптастыру,сауатты,әдемі жазуға бейімдеу,ойлау,есте сақтау қабілеттерін ажырату;
3) оқушыларды патриоттыққа,жігерлікке,жаңашылдыққа, ізденімпаздыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: білім,іскерлік дағдыны жетілдіру сабағы
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, іздендіру, дамыта оқыту
Сабақтың көрнекілігі: плакат, семантикалық карта, қосымша материалдар.
Пәнаралық байланыс: әдебиет, орыс тілі
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастыру кезеңі :
Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ә) Үй тапсырмасын пысықтау :
Үйге берілген тапсырманы сұраймын . Оқушыларға өткен тапсырма бойынша бірнеше сұрақтар қоямын.
б) Жаңа сабақты түсіндіру.
Бұған дейін біз ауызекі тілде сөйлеудің түрлері, ерекшеліктері туралы айттық. Ауызша сөйлеудің қажеттілігі қолданылатын орындарына қарай маңызды екені белгілі.
Бүгінгі ғылым қарқын алған қоғамда сонау өткен-өткен ғасырлардан бері қарай ауызша сөйлеудің шаруашылық, тұрмыс пен мәдениет, жалпы адамзат дамуы үшін жеткіліксіз екені байқалды.
Қазақ қоғамында жазу мәдениетін болмады деген пікір дұрыс емес екенін бәріміз де білеміз. Бірақ көшпелі мәдениетті даму негізі санаған қазақ ұлты үшін ауызша сөйлеу, әдеби, рухани мұраны жатқа білу есте сақтау қабілетін күшейтті. Сөз құдіретін тануға әсер етіп, сөз киесінің сөйлеуші мен тыңдаушыға неғұрлым тегеурінді жетуіне ықпалын жасады. Ауызекі тілде сөйлесу қарым-қатынасты жасаушы, ұлтты ұйытушы, бірлік, ынтымағын жарастырушы болды, әлі де сол қызметін жоққа шығара алмаймыз.
Жазу адам ойын жүйелі, тиянақты, толық жеткізуге мүмкіндікті молырақ береді.
Жазбаша сөздің, қарым-қатынастың ерекшеліктері:
— сөйлем құрылымы қалыптасқан үлгіден көп ауытқи бермейді (стильдік өзгешеліктері болмаса);
— емле ережесі ортақ, оны өзгертуге болмайды;
— сөздердің жазылуының орфографиялық ұстанымдары сақталуы тиіс;
— қаратпа, қыстырма, одағай сөздер ретсіз көп қолданылмайды (стиль өзгешелігіне қарай ғана).
Қазақ халқы үш түрлі жазу жүйесін қолданған. 1929 жылға дейін мұсылман дінінің, ислам мәдениетінің таралуына байланысты араб әліпбиін пайдаланады. Кеңес өкіметі кезінде 1929 жылдан латын жазуына көшсе, 1940 жылдан бері орыс жазуын қолдануда.
Қазақ тілінің емле ережесі 1957 жылы, 1983 жылы (2003 жылы) жаңа толықтырулар мен өзгертулер негізінде түзетіліп отырды.
Сөздердің дұрыс жазылуы «Қазақ тілінің орфографиялық сөздігіне» сүйене отырып қадағаланады.
Жаттығумен жұмыс: 34-жаттығу. Әр қатарды тапсырма бойынша сөздермен толықтырыңдар.
Білімді бекіту: Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.
Бағалау: Үй тапсырмасын орындап келгеніне және жаңа сабаққа ынталы қатысып отырғандарын бағалаймын.
Үйге тапсырма: 35-жаттығу.