Мұқағали Мақатаев (1931-1976 жж.)
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев – қазақ… әйгілі ақыны. Туған жері – Алматы облысының Нарынқол ауданы…ғы Шалкөде ауылы. Топырақ бұйырған жері – Алматы қаласы.
Балалық бал дәурені соғыс жылдары… ауырлық-тауқыметімен тұспа-тұс келеді. Әкесі Сүлеймен соғыста қаза болып, анасы Нағиман Мұқағалидың өкшес…н баса туған үш ұлды өзі асырап, жеткізген. Орта мектепті интернат… жатып бітірген Мұқағали еңбекке ерте араласып, ауылдық кеңес… хатшысы, қызыл отаудың меңгерушісі, комсомол қызметкері, жеті жылдық мектептің мұғалімі болады.
Содан Нарынқол аудандық «Советтік шекара» газеті… орналасып, қаламгерлік… ден қояды. Мұнан соң «Социалистік Қазақстан» (қазіргі «Егемен Қазақстан») газетінің, «Мәдениет және тұрмыс» (қазіргі «Парасат»), «Жұлдыз» журналдары… редакциясында, Қазақстан Жазушылар одағы… қызмет атқарады.
Мұқағали Алматыдағы қазақ әдебиеті мен өнерінің қаймақтары шоғырланған ортада өткерген аз ғана жылдар ішінде өзіндік дара үнін, суреткерлік қайталанбас дарынын танытып, өнімді еңбектене білді.
Мұқағали поэзиясы… қайнар көзі, шабыт тұғыры – туған елі, өскен жері, Отан тағдыры, замана тынысы, замандас…ының арман-аңсары. Ол өз шығармалары арқылы қазақ поэзиясы… жаңа биіктерге көтеріп, мазмұны… байытты. Мұқағали поэзиясы тек өнер үшін туындаған өнер деңгейі…гі ғана құбылыс емес. Оның өлмес өнері, қанатты поэзиясы қазақ халқы… сезімін байытып, кісілігін биіктетіп, парасатын кемелдендіре түсті.
Мұқағали аударма сала…нда да өзіндік шеберлік-шалым…мен толымды еңбектер тындыра алды. Ол Дантенің «Құдіретті комедиясының», «Тамұқ» атты бөлімін, Шекспирдің «Сонеттерін», Уолт Уитменнің өлең…ін қазақ тілі… аударды. Біртуар дара дарын Мұқағали Мақатаевтың қаламынан туған қанатты жырлар халқы… бірге мәңгі жасай бермек.
Сөздік
топырақ бұйырған жері – место, где похоронен
балалық бал дәурені – детские годы
ауырлық-тауқымет – трудность, лишения
тұспа-тұс – противоположный
өкшесін баса туған – родившиеся следом за
асырап жеткізу – вырастить и воспитать
кеңестің хатшысы – секретарь совета
қаламгерлікке ден қояды – зд: занялся писательством
өнерінің қаймақтары – зд. лучшие творения искусства
шоғырлану – концентрироваться, скапливаться
өткеру – провести, пропустить
өзіндік дара үні – собственный голос
қайталанбас – неповторимый
шабыт тұғыры – вдохновение, желание, муза
арман-аңсары – душевные мечты
сезімін байыту – обогатить сознание
кісілігін биіктету – возвысить благородство
кемелдендіру – обогащать
тындыра алу – суметь довести до конца ???
Тапсырмалар
Мәтінді оқып, «шын» немесе «жалған» екенін анықтаңыз.
— Мұқағали Мақатаев 1931 жылы туды.
— Топырақ бұйырған жері – Талдықорған қаласы.
-Ол өз шығармалары арқылы қазақ поэзиясын жаңа биіктерге көтеріп, мазмұнын байытты.
-Мұқағали Мақатаев – қазақ әйгілі ақыны.
— Ол Уолт Уитменнің өлеңін орыс тілне аударды.
Көп нүктенің орнына жалғауларын қосыңыз.
Мәтінді оқып, мазмұнын айтып беріңіздер.
Мәтіннің абзацтарына сұрақтар құрастырыңыздар.
Мәтіннен -лық, -лік,-дық, -дік, -тық, -тік жұрнағы бар сөздерді алфавит ретімен теріп жазыңыздар.
Мәтіннен етістіктерді теріп жазып, қандай тұлғада тұрғанын анықтаңыздар.
Мәтіндер бойынша кез келген сөздерді қолданып, келесі тапсырмаларды орындаңыздар: дыбыстық талдау, морфологиялық талдау, сөз құрамына талдау, синтаксистік талдау.
Мәтіннен табыс септік жалғауы тәуелдік жалғаудан кейін тұрған сөздерді жазып алыңыздар.