Байлау (салт)
«Бері кел, байлан мынаны!» (Ғ.Мүсірепов). Қазақтың мәрттік, мырзалық, азаматтық қасиетін білдіретін салттарының бірі – байлау.
Соғып алған аңды кездескен кісіге сыйлау, олжаны, тауып алған дүниені (затты) жанындағы адамға ұсыну ежелден қалыптасқан ұлттық әдет. Бұл салтты бұзу адамгершілік әдебінен аттау ретінде жазаға тартылады, сөгіс жарияланады немесе ел алдында бетке басылады. Дегенмен мұндай жағдайда аңшы адамның алғашқы олжасы болса, ол «байлануға» жатпайды, керісінше, оған «құтты болсын» айтады.
Сөздік:
мәрттік – гостеприимство
соғып алған – убить (зверя)
олжа – добыча
ұсыну – предложить
бұзу – нарушать
аттау – переступить
жаза – вина
тартылу – вменять
бетке басылу – при всех публично оглашать
керісінше – наоборот
Тапсырмалар
1. Мәтінді оқып, мазмұнын айтып беріңіздер.
2. Мәтіннен Сіз үшін жаңа сөздермен сөйлем құрастырыңыздар.
3. Мәтіндегі келесі зат есімдерге сын есімдерді табыңыздар: жаза, сөгіс, мырзалық, аңшы, олжа.
4. Асты сызылған сөздерді формалдық белгілері арқылы қай сөз табына жататынын анықтаңыздар.
5. Мәтіндегі етіс тұлғадағы тұрған етістіктерді көрсетіп, түрін анықтаңыздар.