Астана – Қазақстан Республикасының елордасы
1 нұсқа
Астана – Қазақстанның орталық бөлігінің солтүстігінде Ақмола облысында, Есіл өзенінің алабындағы өзен маңы жазықтығында орналасқан.
Қаланың атауы қазақ тілінен алынған. Қазақша ол сөз елдің бас қаласы дегенді білдіреді. Астана сөзі қазақ тіліне парсы тілінен ауысқан. Онда ол «киелі орын», «босаға» деген мағыналарға ие.
Астана 1830 ж. Есіл өзенінің жағасында қазақ-орыстар әскерлері негізін қалаған бекіністен бастау алады. 1862 ж. Ақмола қала мәртебесін алды. 1962 ж. қалаға Целиноград атауы берілді. 1997 ж. егемен Қазақстанның Президенті Н. Назарбаев Жарлығымен елорданы Алматыдан Ақмолаға көшіру туралы шешім қабылданды.
1998 ж. 6 мамырда жаңа елорданың атауы Астана болып өзгертілді.
1998 ж. 10 шілдеде Қазақстанның жаңа елордасы – Астананың тұсауы кесілді.
1998 ж. ЮНЕСКО-ның шешімі бойынша Астана қаласына «Бейбітшілік қаласы» жоғары атағы беріліп, медальмен марапатталды. Бұл атақ қысқа мерзім ішінде әлеуметтік-экономикалық, саяси және мәдени дамуда неғұрлым әсерлі әрі қуатты өсуге, тұрақты этникааралық қатынасты орнықтыруға қол жеткізе алған ғаламшардың жас қалаларына беріледі. Бразилияда өткізілген бұл конкурста Астана барлық өлшемдер бойынша әлемнің әртүрлі елдерінің он екі қаласын басып озды.
Астана өте серпінді дамуда. Астананың ойдағыдай дамып келе жатқанының белгілерін оның халқының жедел өсуінен байқауға болады. Елорданы көшіру жарияланған жылы мұнда небәрі 225 мың адам тұратын. 2004 жылы елорда тұрғындарының саны екі есе өсіп, жарты миллионнан асып кетті.
1998 жылы Астана еркін экономикалық аймақтың WEPSA халықаралық қауымдастығына кірді. Әлемнің 15 қаласы Қазақстан елордасының бауырлас қалалары болып табылады, олардың арасында Мәскеу, Берлин, Варшава, Минск, Киев, Анкара, Бангкок және басқалары бар.
Елорданың жаңа әкімшілік орталығында Бейбітшілік пен келісім сарайы мен «Пекин-Палас» бизнес-орталығы, ҚР Парламент Мәжілісі мен Сыртқы істер министрлігі ғимараттары, «Ғашықтар» саябағы, «Президент-отель» қонақүй кешені мен Ислам орталығы ашылды. Сенат пен Үкіметтің әкімшілік ғимараттары, «Тұлпар» тұрғын үй кешенінің құрылысы аяқталып келеді. Дипломатиялық қалашық, цирк ғимараты, «Сол жағалау — Абылай хан даңғылы тас жолы мен Есіл арқылы көпірдің» құрылысы жалғасуда.
Қаланың дәл жүрегінде орналасқан Бәйтерек мұнарасы жағаласындағы паркқа ұқсас ашық алаңында ұдайы арнайы мерекелер өткізіліп отырады.
Соңғы жылдары қалада мәдени-ағарту мекемелер желісі едәуір көбейді. Халықты спортпен және дене шынықтырумен тұрақты айналысуға тарту мақсатында өткен кезеңде жаңа спорт кешендері ашылды.
Қалада жоғары оқу орындар, колледждер, мемлекеттік жалпы білім беретін мектеп, дарынды балаларға арналған қазақ-түрік лицей-интернаты, арнаулы түзету мектеп-интернаты жұмыс істейді. Мектеп жасына дейінгі білім беру жүйесінде 11,2 мың баланы қамтыған 36 мектеп жасына дейінгі ұйым жұмыс істейді. Бес-алты жастағы балалардың мектепалды дайындығын ұйымдастыру үшін жағдайлар жасалған.
2005 жылы Астана қаласының тұрғындарына барлық мамандықтағы 3,6 мың дәрігер және 4,2 мың орта медицина қызметкерлері еңбек ететін, жергілікті басқару органдарының қарамағындағы 32 мемлекеттік медицина ұйымы және 100-ден астам мемлекеттік емес медицина ұйымдары қызмет көрсетті.
Сөздік
алап – русло, площадь
қалау – построить, воздвигнуть
бекініс – крепость
мәртебе – статус
марапаттау – награждать
негұрлым – чем …, больше, как можно больше
әсерлі – впечатляющий
орнықтыру – расположить
ғаламшар – вселенная
өлшем – мера, размер
серпінді – упругий
небәрі – всего лишь
екі есе – в два раза
қауымдастық – сообщество
рәсім – церемония
қалашық – городок
мұнара – башня, вышка
ұдайы – беспрерывно, постоянно, подряд
ағарту – просвещение, просвещать
жөндеу – ремонтировать, исправлять
сауықтыру –оздоровительный, оздоровить
дерек – факт
қарамағында – в подчинении
Тапсырма
1. Мәтінді оқып, мазмұнын айтып беріңіздер.
2. Мәтіннен Сіз үшін жаңа сөздермен сөйлем құрастырыңыздар.
3. Мәтіннің абзацтарына сұрақтар құрастырыңыздар.
4. Мәтіннен күрделі сөздерді жазып алып, біріккен және қос сөздерге бөліңіздер.
5. Мәтіннен жедел өткен шақтағы етістіктерді теріп жазыңыздар, жағын және жекеше немесе көпше түрін көрсетіңіздер.
6. Негізгі мазмұнын қалдырып, мәтінді қысқартыңыздар.