Әл-Фараби (870-950)
2 нұсқа
Әбу Насыр ибн Мұхаммед – Оңтүстік Қазақстан облысы Қызылқұм ауданының территориясындағы Фараб (Отырар) қаласында дүниеге келген.
Кәмелетке толғанда Бағдат, Алеппо, Дамаска қалаларында тұрды. Данышпан ойшыл Аристотельді атағандай, оны көзінің тірісінде-ақ «екінші ұстаз» (Аристотельден кейін) деп атады. Ғалым-энциклопедист және философ Әл-Фараби ұрпақтарына орта ғасыр басындағы білімнің барлық салаларын қамтитын орасан зор мұра қалдырды. Оның еңбектерінің саны 200-ге жетеді. Бізге әлемнің көптеген тілдерінде жазылған және аударылған 50-ден астам шығармалары жеткен.
Ол түрік, араб және парсы тілдерін жетік білді, латын, грек және санскрит тілдерінде емін-еркін сөйлеп, жаза білді.
Бірінші болып әлемде жан туралы ілімнің үйлесімді жүйесін баяндап берді. Ол сондай-ақ өз еңбектерінде физика мен математиканың, психологияның, педагогиканың және музыканың теориясын қарастырады.
Негізгі шығармалары: «Данышпандық геммалары», «Рақымшыл қала тұрғындарының көзқарасы туралы трактат», «Ғылымды жіктеу туралы трактат», «Астрология», «Музыка туралы үлкен кітап».
Сөздік
кәмелеттік – совершеннолетие
кәмелетке толғанда – по наступлении совершеннолетия
данышпан – гений, мудрец
тірісінде-ақ – ещё при жизни
орта ғасыр – средневековье
қамту – охватывать
орасан зор – огромный
қалдыру – оставить
жету – достигать, доходить
жетік болу – знать хорошо, в совершенстве
емін-еркін – свободно
ілім – учение
баяндау – излагать
соңдай-ақ – также
қарастыру – рассматривать
«Данышпандық геммалары» – «Геммы премудрости»
«Рақымшыл қала тұрғындарының көзқарасы туралы» трактат – трактат «О взглядах жителей добродетельного города»
«Ғылымды жіктеу туралы» трактат – трактат «О классификации наук»
Тапсырмалар
1. Мәтінді оқып, мазмұнын айтып беріңіздер.
2. Мәтіннен Сіз үшін жаңа сөздермен сөйлем құрастырыңыздар.
3. Мәтіннен сан есімдерді теріп алып, мағынасын анықтаңыздар.
4. Мәтіннен үстеулерді қатысты сөздермен теріп жазыңыздар. Үстеулердің мағынасын белгілеңіздер.
5. Асты сызылған сөздерді формалдық белгілері арқылы қай сөз табына жататынын анықтаңыздар.
6. Мәтіннен етістіктерді, етістік формаларын жазып алып, құрамын көрсетіп, түсіндіріңіздер.