Топырақтың тірі фазасы. Топырақ туралы ғылымның негізін қалаған орыстың ұлы ғалымы В.В. Докучаевтың анықтамасы бойынша «топырақ дегеніміз – су, ауа, әртүрлі өлі және тірі ағзалардың бірлескен әсеріне ұшырауының нәтижесінде табиғи жолмен өзгерген тау жыныстарының беткі қабаты». Бұл анықтамада топырақ түзілу үрдісінің жүрілуіне және топырақтың әртүрлі қасиеттерінің пайда болуына тірі ағзалар негізгі бір фактор ретінде қатысатыны анық көрсетілген. Ағзалардың өлі қалдықтары тікелей топырақтың құрамына айналады. Тірі ағзалар топырақтың құрамына тікелей кірмегенімен, олардан бөлінген нәжіс, сөл, шырын тәрізді заттар топырақ түзілуіне қатысады. Тірі ағзалар топырақта жүріп қозғалу, қоректену тәрізді іс-әрекеттері арқылы топырақты сиретіп, оның механикалық, физикалық қасиеттерінің қалыптасуына пәрменді әсерін тигізеді.
Топырақтың тірі фазасын онда тіршілік ететін бактериялар, актиномицеттер, балдырлар, қыналар, қарапайымдар, құрттар, былқылдақ денелілер, жәндіктер, кейбір омыртқалы жануарлар құрастырады.Олардың морфологиялық, физиологиялық қасиеттері және экологиялық талаптары біркелкі емес. Осыған орай топырақпен байланысы, топыраққа тигізетін әсері де әрқилы. Далалық қара топырақты аймақтарда топырақтың жалпы көлемінің орта есеппен 10 пайызын тірі ағзалар фазасы құрайды.