«Айналым шығындарын болжау»
2.Мақсаты: студенттерді айналым шығындарын болжаумен таныстыру
3.Дәріс тезистері:
Дәріханадағы айналым шығындар дегеніміз ол медициналық тауарлардың өндірушіден тұтынушыға (сатып алушыға) жеткізуге дейінгі ақшалай түрдегі шығындар. Бұл шығындарға жататындар: тауарды керекті жерге жеткіздірумен байланысты шығындар, оларды сақтауға, өңдеуге кеткен шығындар дәріхананы штатпен қамтамасыз етуге кететін және т.б. шығындар.
Әрбір мекемеде айналым шығындарының төмендеуі оның табыстылығын, рентабельділігін артырады (көтереді). Айналым шығындарын төмендету (жолдары) үшін төмендегідей шараларды қолдануға болады:
тұрғындарды, емдеу мекемелерін дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етудегі ұйымдастыру жұмыстарын жетілдіру керек;
техникалық прогрессті үдетіп қызметкерллерінің еңбек өнімділігін арттыру;
жұмыс түрде медициналық тауарлардың өзіндік құнын және керекті жерге жетілдіру үшін кететін көлік шығындарын арзандату;
товарларды тасымалдау жолдарын жетілдіру;
дайын дәрігер санын көбейту штаттарды дұрыс пайдалану және т.б. шаралар.
Айналым шығындарын үнемдеу – ол дәріханалық негізгі міндеттерінің бірі бірақ себептерге байланысты дәріханалық мекемелерде айналым шығындарының деңгейі сату мекемелеріне қарағанда сәл жоғары болады. Егерде сату мекемелерінде айналым шығындарының орта деңгейі тауар айналымның 6-8% болса, дәріханалық мекемелерде бұл көрсеткіш 20-25% дейін болады. Бұндай жоғарғы көрсеткіш көп себептерге байланысты. Бірінші себебі дәріханада дәрілерді жасау, бақылау кезінде үлкен өндірістік жұмыстар жүреді. Екінші себеп дәріханада жоғарғы дәріжедегі, білімді қызметкерлер көп. Дәрілердің номенклатурасын көптігі және тез өтпеуі. Оларды сақтағанда бұзылуы және т.б. ДСМ 1989 жылы наурызында шыққан №213 бұйрығына сәйкес айналым шығындары төмендегідей 13 статьяға бөлінеді.
тауарды жеткізудегі темір жол, су, ауа көліктерімен автомобильге кететін шығындар.
жабдықтаушыға (поставщик) үстеме баға төлеу.
еңбек ақыға кеткен шығындар.
арендаға кеткен шығындар (здания, сооружения, помещения, инвентарь).
негіззгі заттарға кеткен амортизацииялық шығынддар.
жөндеу қоорына кеткен шыығындар.
арзан, тез тозаатын заттарға және арнайы киімдерге кеткен шығындар.
тауарларды сақтауға, өңдеуге, бұзуға кеткен шығындар.
сату жарнамасына кеткен шығындар.
банктың кредитына кеткен проценттер шығару.
алып келетіндегі, сақтағандығы, өткіздіргендігі нормаға байланысты жетіспейтін шығындар.
тауарларға кеткен шығындар.
тағы басқа шығындар.
І статьяға жататындар: транспортқа кететін (мекемелерге байланысты, салмағын өлшегенге, түсіргенге, кеткен материалдарға сақтағаны үшін, экспертизаға, сапасын талдауға және т.б.).
ІІ статьяға жататындар: жаюбдықтаушыға үстеме баға төлеу (қойма, база).
ІІІ статьяға жататындар: еңбек ақыға кеткен шығындар (барлық қызметкерлерге және бір мезгіл жұмыс (көтеру, салу, жуу және т.б.) істер).
ІV статьяға жататындар: арендаға жұмсалған шығындар (екі жақтан жасалынған шарты бойынша ақша төлейді) (таза тұруы үшін көше, мусорды алу, әк, сыпырғы, щетка т.б.) (өртке қарсы шаралар) (приборларды тексеруге) (сигнализация, охрана объекті т.б.) 50 % кап. ремонт.
V негізгі заттарға кеткен аммортизацииялық шығындарға негізгі заттарды қайтып восстановить етуге және арендаға алынған жайды алып қалуға (шарт) жұмсалған шығындар жатады. Бұл үшін ай сайын 1/12 төлеп тұру керек.
VІ Жөндеу қорына кеткен шыығындарға норма бойынша осы қорға негізгі заттарды жөндеуге отчислять етіліп тұратын шығындар.
VІІ Арзан, тез тозатын заттарды және арнайы киімдерге кеткен шығындар ол тозығы жеткен киімдерді описть еткен, оларды шеберханада жөндеткенде жұмсалатын шығындар.
VІІІ т.т. шығындарға еңбекті қорғау және техника қорғаныстарға жұмсалған шығындар жатады (вентилятор, ограждение машин и их движущихся частей, душ, раздевалка, сушалкариже т.б.) (медициналық мекемелерге аммортизацция үшін) (анықтама, плакат еңбекті қорғау жөнінде) (сабын, дәрілер т.б.) (соц. Страхование отчисление) (кассалық жұмыстарға чеки, ленты, инкассациюден выручка, почта) (подгот. кадров, вышестоящ. Орган).
4. Иллюстрациялы материалдар: слайд түріндегі презентация
5. Әдебиет:
6. Қорытынды сұрақтары (кері байланыс):
Дәріханадағы айналым шығындары дегеніміз не?
Айналым шығындардың статьялары?