Уймереттер мен ғимараттарды найзагайдаи корғау. Төтенше жағдайларда халық қорғаныштары жанында негізгі принциптер
9.1 Медициналық қорғау құралдары
Медициналық қорғау құралдары ТЖ зақымдаушы факторларының әсер ету дәрежесін төмендету мен алдын-алуға (профилактика) бағытталған, бiрiншi көмектiң көрсетуiне арналған
Дәрiгерлiк қорғаулар құралдарына радиодан қорғайтын құралдар, (уыт) антидоттар, бактерияларға қарсы препараттар, жартылай санитарлық өңдейтін құралдарды жатқызады.
Дәрiгерлiк қорғау құралдарының қысқаша классификациясы:
1 Радиодан қорғайтын құралдар — бұл радиоактивтi заттардың (РЗ) әсерiне организмнің қарсы түрiнгiштiгiнiң жоғарылауына себепшi болатын препараттар. Олар келесi топтарға жiктеледi:
— сыртқы сәулеге түсiруде ұтылуларды профилактикалық құралдары (радиопротекторлар);
— организмнің сәулеге түсiруге (бұл құсуға қарсы құралдар негiзiнде) алғашқы реакциясының әлсiретуiнiң құралдары;
— РЗ организм дәл тигiзуде iшiне үзген радиациялық ұтылуларға профилактикалық құралдары (РЗ барынша тез бiржола организмнен жойылуына себепшi болатын препараттары);
— терінің ұтылуларын ол РЗ ластануғанда (жартылай санитарлық өңдеудi құрал) профилактикалық құралдары.
2 Антидоттар (уыт) — қиратуға немесе улы затты (УЗ) бейтараптандыруға себепшi болатын препараттар немесе заттар.
Антидоттық терапияны тек қана УЗ-ты қолдануын айғақ және оның теңестiруiн растауда өткiзедi
3 Қарсы бактериялық құралдар қолдануында немесе биологиялық құралдарды (БҚ) қолдану қауiпi болғанда қолданылады.
Егер белгiсiз қоздырушының түр болса, профилактиканың құралдары БҚ қоршаған ортаның ластануына қауiптiң жанында қолданады немесе белгiсiз ластанудан кейiн. Оған антибиотиктер, интерферондарды жатады.
Қоздырушының түрiнiң анықтаулары моменттен гамма-глобулин немесе қоздырушының анықталатын түрiнiң сезгiштiгi тура орнатылатын препараттармен профилактика жүргiзiледi.
Дәрiгерлiк қорғаулар құралдарға жатады: антидоттар, радиопротекторлар және бактерияларға қарсы құралдар естен тануды алғашқы профилактиканың құралының комплект (жеке дәрiханалық) АИ-2, сонымен бiрге; әр түрлi түрлендiрулердi жартылай санитарлық өңдеу қайта тағайындалған жеке химияға қарсы пакет; пакет таңатын (ППИ) жеке.
Санитарлық өңдеу — бұл сүрiктiң бетi және шырышты қабықтармен жартылай немесе толық алып тастау бойынша шаралардың кешенi РЗ, УЗ, БҚ.
Жартылай санитарлық өңдеу ретте апат ошағында өзi жүргiзiледi — және жеке химияға қарсы пакеттiң көмегiмен өзара көмек.
Толық санитарлық өңдеу апат ошағынан шығуынан кейiн жүргiзiледi және келесi дезактивациямен, газсыздандырумен және киiм және аяқ киiмнiң дезинфекциясымен жуғыш заттарын қолданумен суды бойдың жууына болады. [3, с. 308-312].
9.2 Халықтың жеке қорғаныс құралдары
Жеке қорғаныс құралдары (ЖҚҚ) тері мен дем алу мүшелерін радиоактивті заттар, улы затттар мен биологиялық құралдардан (РЗ, УЗ мен БҚ) қорғауға арналған.
9.2.1 Дем алу органдарын қорғау құралдары:
— Азаматтық (ГП-5, ГП-7), жалпы әскери (РШ-4, ПМГ-2), балалардікі (ДП-6, ДП-6М, ПДФ-Ш) сүзгіш противогаздар;
— үлкендерге Р-2, балаларға Р-2Д, өндірістік РПГ-67, РУ-60М, «Лепесток» респераторлар.
— қарапайым қорғаныс құралдары – мақта-дәке байлағыш, шаңға қарсы маталы маскалар.
— оқшаулаушы противогаздар — ИП-4, ИП-5, КИП-5, КИП-7 және басқалары.
Протизовазды таңдау (сүзгіш немесе оқшаулаушы, өндістік немесе азаматтық және басқалары) құрылыммен сәйкес ТЖ сипатына қатыты қоршаған орта жағдайына қарай анықталады.
9.2.2 Теріні қорғау құралдары
Теріні қорғау құралдары дененің, киімнің аяқ киімнің ашық учаскілеріне АОХВ (апатты-химиялық қауіпті заттар), РЗ, БҚ түсуінен қорғауға арналады:
— Теріні қорғаудың сүзгіш құралдары:
— ЗФО-58 – қорғаныш сүзгіш киім – хемосорбцион деген химиялық затпен сіңірілген мақта-матадан тігілген комбинезон;
— қолғанат құралдары — (спорт костюмі, плащтар, қолғап, етiктер) кәдiмгi, күнделiктi киiм; киiмнiң қорғайтын қасиеттерiнiң жоғарылатулары үшiн сабын — май эмульсиямен алдын ала тамақ берiле алады; кiр сабынның 1 көсегiнiң сабын — май эмульсиясының даярлаулары үшiн үккiштерде ағзындап кетедi және өсiмдiк майының 0, 5 л ашып тастайды.
— Теріні оқшаулаушы қорғау құралдары:
– ОЗК (жалпы әскери қорғаныс кешені), Л–1 (жеңіл оқшаулаушы костюм) және басқалары, қайсысы резеңкелелген кездемелерден өндiрiледi. Онымен ТЖ жоюы кезінде нақтылы құрастырулар жабдықталады. Оқшаулаушы киiмде болуда уақыт жылу регуляцияның процесстерiнiң бұзушылығы артынан шектелген және ауа райларынан тәуелдi болады.
9.2.3 Тұрғынның ұжымдық қорғану құралдары
Тұрғынның ұжымдық қорғану құралдарына жатады:
— Тығылатын жерлер — бұл тығыз бекiтiлген түрдiң ТЖ бейбiт және соғыс уақытының барлық қатты әсер ететiн фактор арашалаушы қорғаныш имараттары. Қашқын-пысқын адамдар тығылатын жерге жеке қорғану құралдарын қолданбайды.
— Радиацияға қарсы тасалары (ПРУ) — бұл адамдардың радиоактивтi заттармен иондайтын шығару, биологиялық құралдардың аэрозолдері және тамшы АОХВ жұқтырудан қорғайтын ғимараттар.
— Қарапайым таса типі – бұл саңылау, траншея, жер үйлер. Олардың тұрғызуына уақытты көп керек етпейді, бiрақ олар адамдардың ТЖ нақтылы факторларынан тиiмдi қорғай алады.
Қорғаныс ғимараттар жіктеледі:
— Тағайындау бойынша (қалалар және ауылшаруашылық жердегi тұрғынның қорғауына) жалпы тағайындауды қорғаныш имараты және арнайы тағайындаулар танып бiледi — басқару органы, хабарлау және байланыстың жүйелерiнiң орналастыруы, емдеу мекемелерi үшiн.
— Орын-орнымен орналастырылуларына қарай кiрiстiрiлген және бөлек тұрған танып бiледi.
— Уақытына қарай тұрғызулар алдын ала тұрғызылған тез тұрғызылатын болып бөлінедi.
— Тығылатын жерлер қорғайтын қасиеттер бойынша 5 класстарға жiктеледi. Тығылатын жердiң қабiлеттiлiгiн қорғайтын қасиеттер, оның қоршаушы құралымдары қиратушы толқынның қысымының нақтылы артық шамаларын шыдауға анықталады.
— Сыйымдылықтар бойынша (600 адамға дейiн) аз сыйымдылықтың тығылатын жерi, (600-2000 адам) орташа сыйымдылық және (2000iрек адам) үлкен сыйымдылықтар танып бiледi.
— тығылатын жерлер ТЖ барлық қатты әсер ететiн факторларынан сенiмдi қорғауды қамтамасыз етуi керек;
— қоршаушы құралымдар биiк температуралардан қорғауға арналған қыздыру кедергiлердi алуы қажет;
— тығылатын жерлер сәйкесiнше екi тәулiктердiң кемiнденiң адамдардың оларында болуына жабдықтаған болуы керек;
— ПРУ иондайтын шығаруды әлсiретудi есептi еселiлiктi қамтамасыз етуi керек;
— ПРУ адамдардың оларында ұзақ болуға арналған санитарлық-техникалық құрылымдармен қамтамасыз етуi керек;
— тасаның қарапайым олар адамдардың жарық арқылы шығаруы, енетiн радиация және қиратушы толқынның әсерiнен қорғай алу үшiн сайып келгенделермен сайланады. [1, б. 95-100; 2, б.392- 406; 3, б. 301-312].
Статикалық электр разрядтарының пайда болуы. Өндірістік жағдайлар-дағы статистикалық электр разрядтарының қауіптілігі. Статикалық электрден қорғау шаралары. Электр өрістеоінің әсеріңен қорғау. Үймереттер мен ғимарат-тарды найзағайдан қорғау күрылғыларыньщ категориялары. Найзағай тартқыш-тар конструкциялары. Найзағай тартқыштарды қорғау аймақтарын анықтау.