Спирттердің көп атомдылығын анықтау.
Мақсаты:
Көп атомды спирттерді бір атомды спирттерден тәжірибе
жүзінде ажырата алу іскерлігін қалыптастыру.
Жабдықтар мен реактивтер:
5% , 10% , глицерин, этанол.
Жұмыс барысы:
Екі пробиркаға 5 тамшыдан , құйып, көгілдір тұнба түзілгенше ерітіндісінен қосу. Алынған тұнбалардың біріне — глицерин, екіншісіне — этанол қосу. Қай пробиркада өзгеріс болды? Өзгерістерді реакция теңдеулерімен өрнектеп, қорытынды жасау.
Бақылау сұрақтары:
1. Спирттердің анықтамасы
2. Спирттерді жіктеу:
а) көмірсутек радикалы бойынша
ә) –OH тобының орнына байланысты
б) – OH тобының саны бойынша
3. Спирттердің номенклатурасы, оларға қандай изомерия тән.
4. Қаныққан біратомды спирттердің гомологтық қатары.
5. Спирттерді алу жолдарын ата.
6. Спирттердің физикалық қасиеттері.
7. .Спирттердің химиялық қасиеттері, оларды топтастыр.
8. Спирттердің қолданылуы.
8. Этанолдың ағзаға әсері.
9. Глицериннің қолданылуы.
11. Спирттердің медицина саласында қолданылу аймағы.
Жаттығулар:
1. Формулалары бойынша келесі заттарды ата:
Қайсысы бір-біріне изомер бола алады?
2. Метанол мен этанолды қандай тәсілдермен алады?
Реакция теңдеулерін жаз.
3. Біратомды спирттердің молекулярлық массасының өсуінен неге олардың суда ерігіштігі төмендейді?
4. Келесі қосылыстардың құрлыс формулаларын жаз:
а) 2-метилпропанол – 1; б) 2 метилпентанол – 2;
ә) 2,3 диметилбутанол – 2; в) 2, 3, 4 – үшметилпентанол – 2
5. Келесі сызба бойынша сәйкес реакция теңдеулерін құрастыр:
А, В, С деген заттардың аттарын ата.
6. Келесі өзгерістерді жүзеге асыруға болатын реакция теңдеулерін құрастыр:
а) пропанол → пропен; ә) метанол → натрий метилаты;
б) этанол → бромэтан; в) этанол → диэтилэфирі.
7. Қандай спирттерді біріншілік, екіншілік, үшіншілік деп атайды? Дәлелді жауап беріңіз.
8. Келесі өзгерістерді жүзеге асыруға болатын реакция теңдеулерін жазыңыз:
ЕСЕПТЕР.
№ 1. Метанолды 1:3 қатынасында екі бөлікке бөлді, аз бөлігін оттегінде жағып, 9 г су алынды. Көп бөлігінен қандай масса бромметан алуға болады, егер оның шығымының массалық үлесі 80% құраса?
Жауабы: 57 г.
№ 2. Этанолды дегидратациялап этилен алынды, алыған этилен 400 г 3,2 % -ті бром суын түссіздендірді, реакцияға түскен этанолдың массасын анықтаңыз.
Жауабы: 3,68 г.
№ 3. 44 мл ρ = 0,789 г/мл болатын этанолды жағу үшін (қ.ж.) қандай көлем ауа қажет? Ауадағы оттегінің көлемдік үлесі 21%.
Жауабы: 241,5 л.
№ 4. Массасы 14,8 г бутанол–2–ні бромсутектің артық мөлшерімен әрекеттестіріп бром туынды алынды, Вюрц реакциясымен 8,55 г 3,4 – диметилгексан алынды. Алынған 3,4 – диметилгексанның шығымының массалық үлесін (%) есептеңіз.
Жауабы: 75%.
№ 5. Массасы 4,6 г натрий массасы 30г этил спиртімен әрекеттескенде бөлінетін сутегінің көлемін (қ.ж.) есептеңіз.
Жауабы: 2,24 л.
№ 6. Массасы 200 г бензол пропил спиртімен артық мөлшерде әрекеттескенде (қ.ж.) 8,4 л сутегі бөлінді, ертіндідегі спирттің массалық үлесін (%) есепте.
Жауабы: 22,5 %
№ 7. Массасы 35 г пропанол –1 9,2 г натриймен әрекеттескенде қандай массаса натрий пропилаты түзілді?
Жауабы: 32,8 %
№ 8. Спирттегі көміртегі, сутегі және оттегінің массалық үлесі 52,18, 13,04 және 34,78% құрайды. Спирттің формуласын қорытып шығарып, молекулалық массасын есептеңіз.
№ 9. Зат мөлшері 0,5 моль болатын метанолды артық мөлшердегі калий бромиді және күкірт қышқылымен қосып қыздырғанда массасы 38 г бромметан алынды. Бромметанның массалық үлесінің шығымын (%) есептеңіз.
Жауабы: 80%.
№ 10. Көлемі 560 л этиленді гидротациялап қандай масса этанол алуға болады? Спирт шығымының массалық үлесі 92%.
Жауабы: 1058 г.