ЖАН ЖАРАҚАТЫ – адамның ба- сынан өткен ауыр істер мен азап ше- гіп тіршілігіндегі қайғы-қасіретке ұшырау салдарынан көңілі мен есін- де қалған іздер. Сондай-ақ ұмытыл- мастай есте қалған, қиын-қыстау жайттар, азап шектірген оқиғалар мен ауыр тіршілік бейнесі адам- ның санасында өшпестей із қалды- рады. Ондай оқиғалардан адам қан- ша құтыламын десе де санаға сің- ген ауыр күндер өшпейтіндей із қалдырғандықтан, үнемі еске түсіп жаңғырып тұрады. Бастан өткен қайғы-қасірет адамның жан дүние- сін жарақаттағаны соншалық бүкіл өмірде ұмытылмайды. Мидың белгі- лі бір алабынан орын тауып, мәңгілік орналасып қалғандай болады да тұ- рады. Ж.ж. күйігі ауыр оқиға жайын- да ақын Қ.Жармағамбетов: «Жаны- на жара салып күйігі ауыр, «Анама естіртемін», – деді, неғып» дейді (Баллада)». Адам жанының жарақа- ты оны әртүрлі қайғылы, түңілу, мұңаю сияқты жағдайларға еріксіз түрде ұшыратып отырады. Өйткені Ж.ж. санада өшпес із қалдырып, белгілі жағдайға ұшыраған сайын еске еріксіз түсіп отырады. Саналы әрекетімен іс қылған адам ондай ке- леңсіз оқиғаны шапшаң ұмытып ке- те алмай жарақаттанған жанын көз алдына жиі елестете беретін күн ке- шеді. Тіршілікте азап шектірген оқи- ғаның жан дүниесіне өшпестей із қалдырып кетуі кейде кісі жанынан түңілетін күйге ұшыратуы тіршіліктен түңілтеді. Ж.ж-н жазу адам қандай қиын-қыстау жайттарды басынан кешіргенімен, дүниеге сеніммен қарап, өзінің іс-әрекетін, қимыл-қозға- лысын, алға қойған мақсат-мүддесін орындап шығуға ұмтылуы керек. Сезімді ақылға билетіп, бойындағы ерік-жігер қасиетін шыңдай түсі- руін өз қолына алуы қажет.