ДЖЕМС УИЛЬЯМ (1842-1910) –америкалық психолог және фило- соф. Ол организмнің физикалық жай- күйін сипаттайтын бірін-бірі үздік- сіз алмастырып отыратын жеке пси- хикалық күйлерді – «сана легі» ұғы- мын енгізе отырып, ассоцианизмге қарсы шықты. Джемс психика – ол организмнің биологиялық тұрғыдан өмір сүруінің шарты деді. Сананы оның бейімделушілік қызметінде қа- растыра отырып, Д. өзінің прагма- тизмдік философиялық концепция- сын ұсынды. Д. тұлға теориясын құ- рушылардың бірі. Ол тұлғаның үш қырын (физикалық, әлеуметтік және рухани) талдап көрсетті. Ол эмоция шеттік теорияларының бірі америка- лық алғашқы психология оқулығы- ның авторы.