ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫ МУЗЫКА
Сабақта:
1. Интеллектуалды музыкамен танысамыз;
2. Абай Құнанбайұлының жəне Дəулеткерей Шығайұлының шы- ғармашылығы туралы білеміз;
3. Абай əндерін айтып үйренеміз;
4. Дəулеткерей күйлерін тыңдаймыз;
5. Тыңдалған əндер мен күйлерге талдаулар жасаймыз.
«Интеллектуалды музыка» деп күрделі құрылымды, терең мағыналы, ойлы шығармаларды айтуға болады. Мұндай туындылар орындаушы- дан асқан шеберлікті жəне тыңдаушыдан да мол түсінікті қажет етеді. Əр халықтың ғасырлар бойы қалыптасқан музыкасы жəне оны тыңдап бағалай алатын тыңдаушылары бар. Қазақтың əн-күйлерінің ішінде философиялық терең ойға құрылған кемел туындылар баршылық. Оларды тыңдап, түсіну үшін арнайы дайындық керек, сонымен қатар тыңдарманның ой-өрісі, сана-сезімі жоғары деңгейде болуы тиіс. Мыса- лы, Абайдың əндері мен Дəулеткерейдің күйлерін осындай шығар- малардың қатарына жатқызуға болады.
Қазақ халқының мəдени, рухани əлемінде Абай Құнанбайұлының алатын орны ерекше. Абай – қазақ əдебиетіндегі ұлы тұлға, маңдай алды ақын. Ол қазақ- тың жаңа реалистік əдебиетінің негізін салушы. Абай Құнанбайұлы 1845 жылы бұрынғы Семей облысы Абай ауданы Шыңғыстау өңірінде дүниеге келген. Бір басына сан қырлы өнер қонған Абай – қазақтың музыка тілін абайлық стильмен байытқан, көптеген əндер тудырған жаңашыл композитор. Абай ақындығымен бірге му-
Абай Құнанбайұлы (1845–1904)
зыка саласында мол мұра қалдырып, қазақ музыка өнерін дамытты. Абайдың домбыра шерткендігі бізге белгілі, үш ішекті домбырасы ақын мұражайында сақталған. Абай- дың «Сегіз аяқ», «Қор болды жаным», «Айттым сəлем, қаламқас»,
«Желсіз түнде жарық ай», «Қараңғы түнде тау қалғып», «Көзімнің қарасы», «Татьянаның əні» т.б. əндері белгілі.