Бухгалтерлік баланс
Бухгалтерлік баланс екі жақты кесте түрінде көрсетілген.Сол жағына құрамына қарай жинақталған шаруашылық көздері актив деп аталады. Оң жағында негізгі көрсеткіш табыс көздері және оның толық мақсаты жеке капитал және міндеттемелері (СКО) деп аталады. Актив пен СКО топтар құрамы бойынша біртекті балансқа ие және әртүрлі баптардан тұрады. Олар баланс қатары бойынша анықталады.
Баланстың соңғы қорытындысы волюта деп аталады. Баланстың ерекшелігі актив және СКО қорытындыларының теңесуі болып табылады. Бұл активтегі көрсеткіштер құрамы бойынша анықталған қаржыбағасы бойынша, ал пассивте – оның қалыптасу көздері бойынша түсіндіріледі.
Өндірістік шаруашылықтың қалыптасу процесіндегі операциялар актив және пассивты қорытындыларының теңсіздігін бұзбайды. Ал құн бабы немесе валюта балансы өзгеріп отыруы мүмкін. Бұл кезкелген операция есептің санағында жазылады, яғни баланстың екі бабы қозғалады. Бқл дегеніміз ол бір уақытта активте және пассивте немесе ол тек активте не тек пассивте болуы мүмкін. Бұл көзқарасқа қарай бухгалтерлік баланстағы барлық өзгерісті төрт типке бөлуге болады:
А) Екеуі өзгермелі баланс бабында және актив құрамында.
Б) Пассивтің құрамындағы екі баптың өзгеруін қамту.
В) Актив және пассив баптары азайды.
Г) Актив және пассив баптарыөседі.
Баланс баптарының толықтырулары бухгалтерлік есептің нормативке сәйкес құжаттарға сәйкес немесе анықталған сәйкесінше көрсетулер бойынша жүргізіледі.
Көрсету мерзіміне қарай айлық, кварталдық, жартыжылдық және жылдық баланс болып бөлінеді.