Дәріс мақсаты: ауыл шаруашылығының даму ерекшеліктерін, агроклиматтық ресурстарды, ауыл шаруашылығы салаларының ерекшеліктерін, олардың географиясын, проблемалары мен даму перспективаларын зерттеу.
Ауыл шаруашылығы агроөнеркәсіптік кешеннің ажырамас бөлігі бола отырып, әрқашан өнеркәсіп, құрылыс, көлік, сауда және халық шаруашылығының басқа салаларымен тығыз байланысты болды.
Шығыс Қазақстан Республиканың ірі агроөнеркәсіптік аудандарының бірі болып табылады.
Ауыл шаруашылығы – халықты азық-түлікпен, ал қайта өңдеу өнеркәсібін шикізатпен қамтамасыз ететін экономиканың маңызды секторы.
Ауыл шаруашылығының негізгі салалары-өсімдік шаруашылығы және кіші салалары бар мал шаруашылығы: астық шаруашылығы, жемшөп өндірісі, техникалық дақылдар өндірісі (зығыр шаруашылығы, қызылша шаруашылығы және т.б.), бау-бақша, көкөніс шаруашылығы, ірі қара мал шаруашылығы, Шошқа шаруашылығы, қой шаруашылығы, құс шаруашылығы, қоян шаруашылығы, тоған балық шаруашылығы, Аң шаруашылығы, ара шаруашылығы.
ШҚО ауыл шаруашылығында жетекші рөлді қой шаруашылығы, құс шаруашылығы, жылқы шаруашылығы, Шошқа шаруашылығы, мал шаруашылығы, ара шаруашылығы, ешкі шаруашылығы дамыған мал шаруашылығы алады. Өсімдік шаруашылығының негізгі бағыты дәнді, майлы, жем-шөп, көкөніс және бақша дақылдарын өндіру болып табылады.
90-шы жылдары ауыл шаруашылығында, экономиканың барлық салаларындағы сияқты, салалар жоспарлы-әкімшілік жүйеден нарықтық жүйеге көшу реформаларынан өтті. Осы мақсаттарға қол жеткізу үшін кәсіпорындардың жаңа ұйымдық нысандарын құру, меншік нысандарын өзгерту арқылы ауылшаруашылық өндірісінің құрылымдық реформалары жүргізілді.
Мал шаруашылығының негізгі саласы-қой шаруашылығы аймақтың батыс бөлігінде дамыған. Оның бағыттары табиғи жайылымдардың өнімділігіне байланысты: солтүстігінде, орта бөлігінде және таулы аудандарда биязы жүнді және жартылай биязы жүнді қойлар, оңтүстігінде және оңтүстік-батысында қылшық жүнді құйрықты қойлар өсіріледі. Мал шаруашылығы барлық жерде дамыған, бірақ қой шаруашылығы сияқты, ол әртүрлі бағыттарға ие: оң жағалау бөлігінің далаларында, Алтай, Қалба және Тарбағатай тау бөктерінде сүт-ет, ал қалған аумақтарда ет – сүт бағытындағы мал өсіріледі.
Шығыс Қазақстанда шошқа шаруашылығы жақсы дамыған. Үйірлі жылқы шаруашылығы да дамыған. Негізінен орыс және орел, сондай-ақ буденово және Дон жылқыларының тұқымдары өсіріледі.
Шығыс Қазақстан-бұғы шаруашылығы дамыған республиканың жалғыз өңірі (теңбіл бұғылар мен маралдар).
Бал өсімдіктері мол Алтайда және Тарбағатайдың оңтүстік беткейлерінде ара шаруашылығы жақсы дамыған.
Өсімдік шаруашылығы-ауыл шаруашылығы өндірісінің негізгі саласы, өйткені қайта өңдеу кәсіпорындары үшін тамақ өнімдері мен шикізат өндіруден басқа, оны жеммен қамтамасыз ете отырып, мал шаруашылығын дамыту үшін негіз болып табылады. Қазіргі уақытта ауыл шаруашылығы өндірушілері өңірлердің табиғи мүмкіндіктерін ескере отырып, экономикалық тиімді өндірістерді дамытуға көп күш жұмсайды. Нәтижесінде өсімдік шаруашылығы Ауыл шаруашылығы өндірісінің рентабельді және тез өтелетін саласы бола отырып, мал шаруашылығына қарағанда көбірек дамыды.
Егіс алқабында басты орынды дәнді дақылдар алады. Жаздық бидай басым. Техникалық дақылдардың ішіндегі ең бастысы – күнбағыс. Қалалар мен ауылдардың маңында картоп пен көкөніс дақылдары айтарлықтай. Кейбір жерлерде бау-бақша және бақша шаруашылығы дамыған (Үржар, Күршім аудандары).
ШҚО-дағы негізгі техникалық дақыл күнбағыс болып табылады.
Орташа облыстық деңгейде күнбағыстың жоғары өнімділігі 6,5 ц/га Глубокое (гектарына 13,7 центнер), Шемонайха (12,1), Зырян (10,0) аудандарының шаруашылықтарында; төмен – Тарбағатай (1,8) және Аягөз (2,3 центнер) аудандарының шаруашылықтарында байқалады.
Картоптың маңызды тағамдық және жемдік маңызы бар, сонымен қатар крахмал мен алкоголь өндірісі үшін шикізат ретінде қызмет етеді. Картоп өсіру алаңы – 27,8 мың га. бұл дақыл бүкіл облыс бойынша таралған, бірақ негізінен қолайлы табиғи және экономикалық жағдайлар болған жерлерде, сондай-ақ қала маңындағы аймақтарда шоғырланған.
Көкөніс-бақша дақылдары-ылғал және жылуды жақсы көретін мәдени өсімдіктер. Сондықтан олар Күршім, Үржар, Зырьянов, Глубокое аудандарында дамыды.
Бақша дақылдарының негізгі өндірісі облыстың екі ауданында шоғырланған: Үржар (9,0 мың тонна немесе жалпы көлемнің 23,4%) және Күршім (18,7 мың немесе 48,7%).
Осылайша, өсімдік шаруашылығының дамуы ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алқаптарының кеңеюімен, дәнді дақылдар мен көкөністер түсімділігінің артуымен, облыс өнімдерінің жалпы түсімінің едәуір артуымен сипатталады.
Өнімділіктің төмендеуі картоптың, күнбағыстың жалпы түсімінің 17 мың тоннаға азаюына әкелді, бірақ соған қарамастан, облыс күнбағыс майын өндіруде республикада бірінші, ал картоп өндірісі бойынша екінші орында.
Өсімдік шаруашылығы өнімдерінің негізгі түрлерін өндірудің рентабельділігі сақталуда. Бұл жақын арада ШҚО ауыл шаруашылығында өсімдік шаруашылығы жетекші рөл атқарады деп болжауға мүмкіндік береді.