Өсімдіктер физиологиясы пәні. Даму тарихы.
1. Пәннің мақсаты және міндеттері.
2. Өсімдіктер әлемінің пайда болуы және тірі организмнің қасиеттері.
3. Өсімдіктер физиологиясының әдістері.
4. Өсімдіктер физиологиясынан қысқаша сипаттама.
Өсімдіктер физиологисы өсімдік организмдегі тіршілік құбылысына байланысты процестердлі зерттейтің ғылым.Жер бетіндегі өсімдік әлемі төмен және жоғары сатыдағылар болып бөлінеді. Төменгі сатыдағы өсімдіктер (санырауқулақтар, бактерияларө, көбнесе, бір клеткалы да, бүкіл әрекеттерін өздігінше, дербес жүзеге асыра алады. Жоғары сатыдағы осімдіктер болса коп клеткалы, ьелгілі тіршілік қызметін атқаратын, толып жатқан үлпалардан, мүшелерден түратын күрделі қүрылымды организмдер болып есептеледі. Осыған байланысты осімдіктер физиологиясы өзінің зерттеулерін жеке клеткадағы тіршілік әрекеттерінен бастайды. Содан кейін жеке мүшелердегі және түтас есімдіктегі минералдық коректену, фотосинтез, тыныс алу, сырқы ортаның қолайсыз жағдай ларына тозімділігін, есу мен дамуының физиологиялық негіздерін зерттейді.
Жоғары сатыдағы осімдіктердің негізгі мүшелері- тамыр, сабақ, дің, жапырақ, кебею мүщелері- гүл шоғыры, жемістер мен дәндер.
Басқа тірі организмдерге қарағнда есімдіктердің ездеріне ғана тән ерешеліктері бар. Олардың ішіндегі бірінші орынды олардың автотрофтағы, яғни коршаған ортадағы минералдык заттарды пайдаланып, алуан түрлі органикалық заттарға айналдырушылық қабілеттілігі алады.
Осімдік клеткаларының пішінің қалыптастыратың катты, ірі заттарды еткізбейтін тығыздалған қабатының болуы осімдік элемінің жалпы эволюциясына тиісті ықпал жасады.
Өсімідіктердің сулы ортадан қүрлыққа шығуы олардың қоректену мүшелерінің сыртқы ортамен жанасатын беттік аудандарына тәуелді етті. Осыған байланысты есімдіктердің сыртқы пішіндері қүрделеніп, бөлшектеніп, торамдалып, удайы үлғайыштык қасиет калыптасады.
Өсімдіктердің физиологиясының негізгі міндеті — есімдік организмнің еміріндегі тіршілік әрекеттерінің ішкі тетіктерін — механизмдерін, зандылықтарын, сыртқы орта жағдайларына байланыстылығының негіздерің
ашып, оларды адам қоғамының иінилигіне байланысты өзгертіп, иегудің өдістерін қалыптастыруға бағытталған.
Осы замандағы физиологиялық ғылыми зерттеулер төмендегі бағыттарда жүргізіледі
Биохимиялық бағыт- өсімдіктерде фотосинтез, тыныс алу процестерінде пайда болатын әр түрлі органиқалық қосындылардың тіршіліктегі маңызын зерттейді
Биофизикалық бағыт — клеткадағы энергетикалық процестерді есімдік электрофизиологиясының, су алмасудың, тамыр арқылы қоректенудің, фотосинтез бен тыныс алудың физико-химиялық зандылықтарын зерттейді.
Онтогенездік бағыт- ішкі биохимиялық және биофикалық процестерге тауеледі өсімдіктердің дамуының жасына байланысты зандылықтарды, морфогенезді және өсімдіктің дамуын иегерудиң мүмкіндік жолдарын зерттейді( фотопериодтық, өсімдіктерді шынықтыру, жасанды жарықтаөсіру т.б.ө.
Эвөлюциялық немесе салыстырмалы бағыт- белгілі түрдің, өкілдің филогенздік, сыртқы ортанын белгілі жағдайларында жеке өсімдік дамуының ерекшеліктерің ашып, генотип функциясы ретінде онтогенезді зерттейді.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары:
1. Өсімдіктер физиологиясы нені зерттейді. 2. Биохимиялық бағыты нені қарастырады. 3. Онтогенездік бағыт нені қарастырады.