Заң бойынша демалыстың мынандай төрт түрi бар:
1.Күнделiк демалыс;
2. Апталық демалыс;
3. Мерекелiк демалыс;
4. Жыл сайынғы демалыс.
Күнделiк демалыс деп жұмыс арасындағы, яғни бiр жұмыс күнiнiң (кезекшiлiк) аяқталуымен келесi жұмыс күнiнiң басталуы арасындағы үзiлiс. Күнделiк жұмыс арасындағы демалыс уақыты кезекшiлiк кезектiгi немесе қолданылатын жұмыс режимiне қарай екi жұмыс күнiнiң ұзақтығындай немесе 15-16 сағаттай болуы мүмкiн.
Бiр кезекшiлiк екiншi кезекшiлiкке ауысқанда да кезекшiлiк демалыс 15-16 сағаттан кем болмауға тиiс. Сондықтан бiр кезекшiлiктен басқа кезекшiлiкке ауысу әр апта сайын, яғни демалыс күнi өткен соң кезекшiлiк графигi бойынша болуға тиiс.
Күнделiк демалыс берудiң кейбiр ерекшiлiктерi айналым (вахталық) әдiспен жұмыс iстегенде кездеседi. Онда кейбiр кездерде кезекшiлiк арасындағы демалыс 12 сағатқа дейiн төмендеуi мүмкiн. Мұндағы пайдаланбаған демалыс күндерi жұмысшыларға қосылып берiледi
Күн сайынғы жұмыстың кезекшiлiк (сменаның) басталу және аяқталу уақыты, iшкi еңбек тәртiбiнiң ережелерiмен немесе кезекшiлiк сменалық кестелерi бойынша белгiленедi.
Жұмыс күнi iшiнде жұмысшылар мен қызметшiлерге тынығу және тамақтану үшiн екi сағаттық үзiлiс берiледi. Бұл үзiлiс жұмыс уақытына қосылмайды.
Жұмысшы, қызметшi үзiлiс уақытына өз қалауы бойынша пайдалануға ерiктi, осы уақыттың iшiнде ол жұмыс орнына кетiп қалуына да болады.
Тынығу және тамақтану үшiн үзiлiс, әдетте жұмыс басталған соң төрт сағаттан соң берiледi.
Үзiлiстiң басталуы мен аяқталуы, оның ұзақтығы iшкi еңбек тәртiбiнiң ережелерiмен белгiленедi.
Кейбiр үзiлiссiз өндiрiстер жағдайында жұмысшы, қызметшiге жұмыс уақытының iшiнде тамақ iшуге мүмкiндiк берiледi. Мұндай жағдайларда тамақ iшудiң тәттiбi мен орны күн бұрыннан белгiленiп қоюға тиiс.
Жұмыс күнi iшiнде жұмыс уақытына енгiзiлiп және ақы төленетiн мынадай үзiлiстер берiледi:
1. Емiзулi баласы бар әйелдерге, бала емiзу үшiн;
2. Қыс кезiнде суықтан жылыну үшiн;
3. Жүк тасушылар үшiн.
Бұл көрсетiлген үзiлiстердiң саны, Ұзақтығы әкiмшiлiк кәсiподақ комитетiмен келiсе отырып, iшкi еңбек тәртiбiнiң ережелерiнде белгiленедi.
Апталық демалыс күндерi ЕТЗК-ның 57-62 баптарында көрсетiлген.
Барлық жұмысшылар мен қызметшiлер үшiн бес күндiк жұмыс аптасы енгiзiлген кәсiпорындар мен мекемелерде аптасына екi демалыс күнi, алты күндiк жұмыс аптасы енгiзiлген кәсiпорындар мен мекемелерде – бiр демалыс күнi белгiленген.
Апта сайынғы үздiксiз тынығудың ұзақтығы қырық екi сағаттан кем болмауға тиiс.
Бес күндiк жұмыс аптасы мектеп оқушылары мен жоғары оқу және арнайы оқу орындары үшiн қолданылмайды.
Министрлiктер мен орталық мекемелердiң аппарат қызметкерлерi үшiн апта бойынша күнделiк жұмыс ұзақтығы мынадай норма бойынша белгiленген: дүйсенбi, сейсенбi, сәрсенбi, бейсенбi күндерi – 8 сағат 15 минуттан, жұма күнi – 8 сағат. Демалыс күндерi – сенбi, жексенбi.
Басқа мекемелер – Парламент, Мәжiлiс депутаттары атқару комитеттерi, облыстық, қалалық басқару орындары, ғылыми-зертеу мекемелерi де осы норма бойынша iстейдi.
Демалыс күндерi жұмыс iстелiнбейдi. Бұл күндерi жеке жұмысшылар мен қызметшiлердi жұмысқа тарту тек мынадай ерекше жағдайларда кәсiподақ комитетiнiң рұқсатымен мүмкiн: 1. Қоғамдық немесе табиғи апатты, өндiрiстiк аварияны болғызбай немесе жою немесе олардың зардаптарын тез жою үшiн; 2. Жазатайым оқиғаларды, мемлекеттiк немесе қоғамдық мүлiктiң жойылуын немесе бүлiнуiн болғызбау үшiн; 3. Шұғыл, бұрын күтпеген жұмыстарды орындау үшiн, кәсiпорындар мен мекемелердiң одан әрi бiрқалыпты жұмыс iстеуi осыған байланысты болса.
Демалыс күндерi жұмысшыларды жұмысқа тарту мекеме, кәсiпорын әкiмшiлiгiнiң арнайы жазба түрлерi бұйрығы бойынша жасалады.
Демалыс күнгi жұмыс тараптардың келiсiмi бойынша басқа демалыс беру немесе екi егеленген ақша төлеу арқылы өтеледi.