Шеңбер» ұстанымы. Іс-әрекет барысында қатысушылардың барлығы бір-бірін көріп отыруы керек. Олар дөңгелене отырғанда барлығы бірдей жағдайда болады. Отырғаннан соң олар топтық жұмыс сертін қабылдайды:
«Біз дөңгеленіп отырған жер біздің тобымыздың кеңістігі. Осы кеңістікте біздің өзімізден басқа, өзімізбен алып келген жан дүниемізден басқа ешнәрсе жоқ. Бұл ең бастысы. Біз өзімізді тек осы жерде, тек бір-біріміздің бір-бірімізге көрсеткен көмегімізбен жетілдіре аламыз. Бізге өз-өзімізді толық түсінуге көмектесетін күш – біздің қарым-қатынасымыз. Осы жерде бір-бірімізге білдірген сезіміміз бен қалыптасқан қатынасымыз арқылы біз өзімізді танып білеміз. Біздің қарым-қатынасымыз тиімді болу үшін, әр қайсың өзіңнің алдыңа қойған мақсатқа жету үшін, топтың келесі ережелерін толық орында»
«Қазір және осы жерде» ережесі бойынша қатысушылардың осы жерде болып жатқан, қазіргі қажеттіліктерге байланысты сезімдері талданады. Топтық жұмыс барысында бір-бірі туралы қатысушының өзі және осы жерде айтқан мәліметтерін ғана пайдалануға болады. Оның бұрынғы тәжірибесіне мысалдар келтіруге тыйым салынады. Кездесу кезінде бөлмеден шығуға болмайды.
«Эмоционалдық ашықтақ» ұстанымы бойынша қатысушы осы жерде және қазір бір ойға бөленіп, одан шыға алмай жүрсе, ол туралы өзінің сезімін топтағыларға айтып, басқалармен бөлісуі керек. Сонда бұл ой, сезім, қайғы топтағылардың ортақ сезімін туғызады, ол топтың жаңа сезіміне, топтық жұмыстың жаңа перспективасын анықтайды.
«ТОҚТА» ережесі әр адамға өзінің сезімін басқаларға айтқысы келмесе: «Мен өзімді мазасыздандырып тұрған мәселені айта алмаймын, өйткені мен одан да бетер қиналатын сияқтымын». Осы айтылған сөз, ой, сезім, қайғы топтағылардың ортақ сезімін туғызады, ол топтың жаңа сезіміне айналады және топтық жұмыстың жаңа перспективасын анықтайды.
«Адалдық» ережесі бойынша тек шынайы адамды қамықтырып тұрған сезімдер туралы сөз болғанда оны жұбататын, ақтайтын немесе сезімін тереңдететін нәрселерді ғана айтуға болады. Егер қарым-қатынас жасап отырған серігіңнен сырыңды жасырсаң оның нәтижесінде басқаларда өзің туралы теріс пікір қалыптасуы мүмкін.
«Кеңес беруге тыйым» ережесі. Берген кеңесің қанша бағалы болғанымен оны орындау қиын немесе тіптен мүмкін емес болса, оны айтуға тиым салынады. Өйткені ондай кеңес адамның осы топта қолы жеткен бостандығын шектейді, сондықтан ол бейсаналы түрде кеңес берген адамға бағытталған агрессия тудыруы мүмкін.
«Мен айтамын» ұстанымы бойынша әр кім өз пікірін, әр сөзін тек өзімен болып жатқан нәрселерге байланысты сезімін, тек өзінің атынан айтуына болады.
Диагноз қоюға және бағалауға тиым. Бұл ереже сұраныс болмаса өзгелерге сын айтып, олардың саулығы бойынша ойдағыны айту оның содан кейін орын алатын бағалауы бойынша мазасыздануға, түйсініп қалуына, басқаларға икемделуге алып келуі мүмкін, сондықтан ешкімнің бостандығын шектемеу керек.
Жауапкершілікті өзіне жүктеу ұстанымы. Топтық жұмыс барысында адамның өзінің көрсеткен белсенділігіне байланысты орын алған және болатын нәрселерге жауапкершілік өзінің мойнына жүктеледі. Кедесу барысында тек қана өзің жауап бере алатын нәрсені айтуға болады, өйткені өз сөзіңе өзің жауап бересің.
Өз үлесіңді қосу ұстанымы бойынша қатысушы қанша белсенділік білдірсе, сонша оның топ жұмысына қосқан үлесі мол болады да, өзін дамытуға мүмкінішілігі кеңейеді. Топтық іс-әрекеттердің барлығына қатысушылардың барлығы бірдей қатысуға құқықты және міндетті.
Құпия сақтау ұстанымы топтық процестегі айтылған сөздер, жасалған істер, шешуін талап еткен проблемалар, талданған мәселер туралы басқа еш жерде айтылмайды.
«Саулық презумпциясы» бойынша барлық қатысушылар өздерін сау адаммын деп қабылдайды және дені мен жанының саулығына жауапкершілікті өз мойынына алады.
Қатысушылардың ынталығы талабы бойынша бірінші кезекте ең өзекті деп табылған проблемалар талданады (хирургия ұстанымы бойынша аурудың «өмірлік көрсеткіші» бойынша ең ауыр жарақатты бірінші кезекте емдейді). Сондықтан қатысушылардың шағымдарының иерархиясын жасап, талдау сол ретімен жүреді.
«Ендірілген болу» барлық кездесулерде барлық қатысушылар (психологта), барлық әрекеттерге толық қатысады, супервизор, бақылаушы, бағалаушылар қажет болғанда ол ролді кезектесіп орындайды..
«Тұрақтылық» ұстанымы топ мүшелерінен тұрақтылық көрсетіп, сабақтардан, кездесуден қалмауын талап етеді.
Психокоррекциялық тренингтерді жүргізуде «Мәдениаралық өзара әрекет» тренингі алдымыздағы мақсатқа жетуге негіз болады деп таптық.
Мақсаты: Топта әр адамның өмір сүруіне қолайлы жағдайларды қалыптастырудың ең тиімді жолы – ойын тренингін жүргізу. Ойын адамның мінез-құлқын, қабілетін, әлеуметтік ортада өзін ыңғайлы сезінуге үйретіп, өз құрбыларымен, оқытушылармен қарым-қатынас жасау жолдарын көрсету, мінез-құлық нормаларын меңгертіп, құндылықтары мен таныстыру үшін тиімді әдіс-тәсілдер жинағы болып табылады. Сондықтан коррекцияның басым көпшілігі ойын арқылы жүргізіледі.
Ойын барысында қатынасушылар талап ететін тұлғааралық қатынасты құру арқылы балалардың жалпы мәдениетін көтеруге мүмкіндік туады. Топтағы балалардың бір-біріне сенімі артып, қарым-қатынастағы кеңістіктің маңыздылығын жете түсінуге көмек көрсетіледі және серіктерстік қатынас барысында кеңістікте орналасудың өзінің өте маңызды екенін, оның әсерін түсінеді.