Ішжүргізгіш заттар
Ішжүргізгіш заттар деп ішектің перистальтикасын күшейтіп және оның қыйдан босануын тездететін заттарды айтады.
Ішжүргізгіш заттар: 1) ішектің перистальтикасы баяулаған әрбір жағдайда; 2) ішек-қарыннан улы және басқа заттарды тез шығарып тастау керек болғанда, 3) ішекті дезинфекцияланғанда және оны дегильминтизацияланғанда және тиісті операция жасаудың алдында ішек-қарынды қыйдан тез босату үшін, 4) көз, мый және басқа органдар ауруға ұшыраған кезде олардан қанды басқа органдарға аударып қабыну процесін бәсеңдету үшін және 5) ісік сары суын бойға сіңіру үшін қолданылады.
Іш жүргізгіш заттар өздерінің әсеріне қарай: 1) нәжіс қый қоюлығы мен оның сыртқа шығу жылдамдығын өзгертпестен ішек жұмысын байрғы қалыпқа келтіретін Aperitiva; 2) нәжіс қоюлығын өзгертіп (сұйық немесе ботқа тәрізді қойыртпаққа айналдырып) және оның сыртқа шығуын жиілететін ішек перистальтикасын күшейтетін Laxantia яғни Purgantia; 3) нәжісті судай сұйылтып және оның сыртқа шығуын жиілетіп шаншу тигендей ішек перистальтикасын төтенше қатты күшейтетін Drastica топтарына бөлінеді. Кейбір ішжүргізгіш заттар қан тамырларын кеңейтіп ішек-қарынды гипермияға ұшыратады, сондықтан бұл жағдайда ол дәрілерді буаз малдарға тағайындағанда әркезде есте ұстау керек. Олар кейде ішек-қарынды түгелдей немесе оның бір бөлегін қабындырады.
Ішжүргізгіш заттар әсер тигізу механизміне қарай: 1) ішектің нерв аппаратын қоздыратын заттарға; 2) өзінің көлемімен әсер ететін тұзды ішжүргізгіш заттарға; 3) а) ішектің кілегей қабығын және б) ішектің тегіс еттерін тітіркендіретін заттарға бөлінеді.