Дене температурасын орта мыйда орналасқан жолақ дене жылу орталығы басқарады.Бул орталық нерв тармақтары арқылы басқа да мый орталықтармен және шеттегі нервтермен байланысқан. Дене қабынған кезде жылжу орталыға қозады да, әдеттегі қан температурасына оның сезімі азаяды; орталықтан шыққан импульстер симпатикалық невр жүйесініның орталықтарына келіп түсіп нерв талшықтарды қоздырады. Мұның нәтижесінде зат алмасуы ұлғайып, тотығу процестері күшейіп, бұлшық еттері дірілдеп, организмге қор болып сақталады. Осымен бірге жылылық шығару азаяды, терінің қантармырлары тарылып тер шығу азаяды.
Жылылық өндіретін негізгі органдар: скелет бұлшық еттері, бауыр және басқа органдар болып саналады.
Дене қабынып ыстақ көтерілу- организмінің өзінше зыянды әрекеттерге, еңалдымен микробтарға қарсы тұратын қорғагу реакциясы деп санайды. Ыстық көтерілген әрбір жағдайда ыстық басқыш заттарға сүйену міндетті емес. Әдетте оларды организм ұзақ уақыт немесе қалыптан тыс қызғанда ғана тағайындау керек.
Есірткі емес анальгетиктер (ыстақ басқыш) заттар салицил қышқылы , пиразолон, анилин тобына бөлінеді.
Есірткі емес анальгетиктер ыстақ басқыш, ревматизимға қарсы, , аналгезиялық (ауырсынуды бәсендетеді), антисептикалық және паразиттарға қарсы, аздап несеп, өт айдағыш, қантоқтатқыштық, қан сұйытқыш дәрі ретінде әсер етеді.
Салицил қышқыл тұйыңдылыры:
Салицил қышқылың қолданылуы: 1. ыстық басқыш, 2. буын және ревматизмде, 3. жара, оюлы жара, экземаларда, 4. антисептикалық, 5. қанды сұйытқыш, және қан тамырларды кенею ретінде.
Препарттары: Натрий салицилат, салипирин, салицил қышқылы, метилсалицилат, салициламид, ацетилсалицил қышқылы, фенилсалицилат.
Пиразолон тұйындылары.
Пиразолон тұйындылары: ыстық басқыш, аналгезиялық әлсіз антисептикалық, ревматизимға, өт айдағыш және қантоқтатқыштық әсері болады.