Есімше І, ІІ — Participle I, II

 

Есімшенің 2 түрі бар: Participle I және Participle II.

Participle I – етістікке – ing жалғау арқылы, ал Participle IІ – етістікке – ed жалғау арқылы жасалады.

Мысалы: going — Participle I, went — Participle II.

Participle — екі түрлі қызметте қолданылады. Бірде етістік қызметін, бірде іс- әрекеттің тура өзін білдірмей, оның амалын, сынын, себебін, мезгілін, болу мақсатын білдіріп, үстеу мәнінде де жұмсалады.

Participle І is an Active form, Participle II is a Passive form.

Есімшенің шақ және етіс формасы бар:

 

	Active	Passive
Indefinite	asking	being asked
Perfect	having asked	having been asked

 

Participle І сөйлемде 2 түрлі қызмет атқарады:

1. Анықтауыш. Boiling water – қайнап жатқан су.
2. Пысықтауыш. Walking in the park I met my friends. – Паркте қыдырып жүріп достарымды кездестердім.

Participle І қыстырма сөз ретінде де қолданылады:

generally speaking – жалпы айтқанда,

roughly speaking – дөрекі айтқанда,

strictly speaking – қатал айтқанда,

granting it to be true – шындық деп санағанда

Participle І to go, to come, to lie, to sit, to stand, to drink етістіктерінен кейін етістік қызметін атқарады.

Participle ІІ (Past Participle)

Participle ІІ дұрыс етістікке – ed жалғануы арқылы жасалады. Мысалы: open – opened, close – closed. Ал бұрыс етістік болса, кестеден 3-інші бағананы қарау керек. Мысалы: write – wrote – written.

Participle ІI сөйлемде 2 түрлі қызмет атқарады:

1. Анықтауыш. written letter – жазылған хат.
2. Пысықтауыш. She didn’t say a word shocked by his proposal. – Оның ұсынысына таң қалған ол еш нәрсе айта алмады.

 

Бекіту жаттығулары

 

Жаттығу №1

Есімшеге I-ге көңіл аудара отырып, қазақ тіліне аударыңыз:

1. The girl standing at the window is my sister.
2. Having been sent to the wrong address the letter didn’t rich him.
3. He sat in the arm-chair thinking.
4. She came up to us breathing heavily.
5. The hall was full of laughing people.
6. The singing girl was about fourteen.
7. Having read the book I gave it to Pete.
8. The large building being built in our street is a new school – house.
9. Having finished the experiment the students left the laboratory.
10. Being busy, he postponed his trip.

 

Жаттығу №2

Жақшаны ашып, осы шақтағы есімшені ырықты және ырықсыз формаға қойыңыз.

1. (To impress) by the film, they kept silent.
2. (To lose) the book, the student couldn’t remember the topic.
3. He spent the whole day (to read) a book.
4. (To travel) around America for a month, she returned to England.
5. He watched Mike (to go) out of the door and (to cross) the street.
6. The question (to discuss) now is very important.
7. (To pack) in the beautiful box the flowers looked very lovely.
8. (To descent) the mountains, they heard a man calling for help.
9. (To reject) by everybody he became a monk.
10. (To show) the wrong direction, the travelers soon lost their way.

 

Жаттығу №3

Жақшаны ашып, Indefinite немесе Perfect Participle I қолданыңыз. Аударыңыз.

1. (To write) out all the words, I started to learn them.
2. (To buy) food, they left supermarket.
3. (to bark) dog doesn’t bite.
4. She entered the room (to smile).
5. (To drink) coffee she was talking to her friend.
6. (To find) the keys, we were able to open the door.
7. (To make) the report, Tom left the room.
8. (To see) her he raised his hat.
9. My task (to finish), I went to bed.
10. While (to learn) the pronunciation of the words we learned their meaning.

 

Жаттығу №4

Есімшеге I-ге көңіл аудара отырып қазақ тіліне аударыңыз:

1. He doesn’t like boiled milk.
2. I remember well his words said at the meeting.
3. We don’t like the book bought last week.
4. The stolen things were returned to the owner.
5. Asked about this event, he replied nothing.
6. The explanation given was not complete.
7. When burnt, coal produces heat.
8. The results received were of great importance for the further work.
9. When reconstructed the theatre looked more beautiful than before.
10. She showed us a list of the newly published books.

 

Жаттығу №5

Жақшаны ашып, өткен шақтағы есімшеге қойыңыз.

1. The letter (to write) by him was very long.
2. We are interested in the goods (to produce) by this factory.
3. She didn’t understand the word (to say) by him.
4. He didn’t see the things (to keep) in her box.
5. I don’t like the video (to buy) yesterday.
6. This is the house (to build) many years ago.
7. The question (to put) to the professor was important.
8. When (to offer) to work abroad, he refused.
9. The article on agriculture (to publish) in this magazine was written by Smith.
10. You can get the book (to recommend) by our teacher in the library.

 

Жаттығу №6

Есімшенің қажетті формасын қолданып, ағылшын тіліне аударыңыз.

1. Төсекте жатып оқыма.
2. Бөлмеде жалғыз қалып қойған қыз жылап жіберді.
3. Қазір талқыланып жатқан кітап – осы жазушының соңғы шығармасы.
4. Сіздің офис үшін жіберілген жаңа журналдар міне.
5. Қағаз бен қалам алып бала жаза бастады.
6. Теннис ойнап жатып бала қолын жаралап алды.
7. Мынау баяндама соңғы жиналыс кезінде талқыланған баяндама.
8. Туристер тамақтанып алып, өздерінің саяхаттарын жалғастырды.
9. Билетке төлеп біз залға асықтық.
10. Жолды өтіп жатып абай бол.