Жасөспірім жасындағы оқушылар үлгермеушілігінің обьективті және субьективті себептері.
Мектеп пен оқу жасөспірімдер өмірінде үлкен орын алады. Дегенмен, балалардың оқуға деген көзқарасы бәрінде бірдей емес. Көпшілігін мектеп құрдастарымен араласу мүмкіндігі арқылы қызықтырғанымен, оқудың өзі бұдан опық жейтіні бар. Жасөспірім үшін сабақ – оқу жұмысына арналған 45 минут қана емес, сонымен қоса сыныптастарымен, мұғаліммен қарым-қатынас-қа түсу жағдайы. Сабақты ұйымдастыру барысында мұғалімнің материалды қызғылықты түсіндіру шеберлігі ғана кіші жасөспірімді жолдастары туралы ұмытуға мәжбүр етеді. Достарымен көп уақыт өткізетін оқушылар әдетте сабаққа дайындалуға көңіл бөлмейді, оның үстіне олардың жеке қызығушы-лықтары, сүйікті істері мен ойын-сауықтары пайда болады. Әр түрлі көздерден игеретін сан алуан қызық ақпаратты жасөспірім мектепте алатын біліммен ұштастырады. Орта мектепке ауысарда жасөспірімдердің оқу жұмысы біршама күрделенеді: себебі, бір мұғалімнің орнына 5-6 жаңа ұстаз сабақ беруге кіріседі. Олардың әрқайсысының түсіндіру мен сұрастыру нақышы, оқушыларға қатынасы мен оларға қояр талабы түрліше. Оның үстіне, әуелгі кезде мұғалімдер оқушылар жайлы жақсы білмейді. Мұғалімдердің жаңа және сан алуан талаптарына дағдылану процесі бүкіл сынып, әсіресе оқу қызметінің жасырын және айқын ақауларына ие оқушылар үшін күрделі өтеді. Жасөспірім-дер білімді және қатал, бірақ әділ, мейірімді және материалды қызық және түсінікті етіп жеткізе алатын, сабақ барысын қарқынды ұйымдастыра алатын, сабаққа оқушыларды тарта біліп, оқушылардың пәнге ынтасын арттыра алатын мұғалімдерді қадірлейді. 7-8 сыныптарда оқушылар әсіресе мұғалімнің білімділігін, пәнді еркін меңгергенін, оқулықтан тыс қосымша білімдер беруге ұмтылысын, сабағының бостан-бос өтпеуін құрметтейді; ал оқушылардың өзіндік тұжырымдарына кері қарайтын мұғалімдерді жақтырмайды. «Оқу» түсінігінің мазмұны жасөспірімдік кезеңде кеңейеді, өйткені білімді меңгеру оқу бағдарламасының аясынан шығып, өздігінше және мақсатты түрде жүзеге асырылады. Тұлғаның құнды қасиеттері мектептік білімді меңгерумен қатар мазмұны мектеп бағдарламасының шеңберінен шығатын өзіндік қызмет арқылы да қалыптасады.
Жасөспірім оқушылар үлгермеушілігінің объективті және субъективті себептері
Оқу-тәрбие процесінде оқу тарабы бастысы оқушының ойлау қабілетінің дамуын анықтаса, тәрбиелейтін жақ оның ойлау қызметіне, білімдерге қатынасын анықтайды. Қиын жасөспірімдер білімдерге кері қатынасымен ерекшеленеді. Бұл осындай оқушылардың ойлау қызметіне қатынасына негізделген, олардың ойлау қабілеті дамуындағы олқылықтар педагогикалық босаңсу салдарынан орын алады. Қай тараптың басым екенін анықтау үшін оқушылармен индивидуалды жұмыс барысында осы тараптардың әрқайсысы-ның белсенділік дәрежесін анықтау қажет.
Оқушының оқу қызметіне белсенді қатынасы екі компоненттен құралады: 1) өзіндік индивидуалды; 2) дербес (мотивациялық). Интеллектуалды компо-нент білімдерді меңгеру және қолдану процесіндегі ойлау операцияларының сапалы ерекшеліктері мен деңгейінде болады. Мұндай белсенділіктің қайнар көзі – оқушының білім жүйесінде. Үлгерімі төмен оқушылардың білімі жүйесіз, берік емес, пәнаралық байланыстардың жоқтығымен сипатталады. Дербес компонент – бұл, біріншіден, өз міндеттерін, жауапкершілік сезімін, парызын сезіну. Сонымен бірге, мұнда оқушы тұлғасына тән қасиет ретінде инициативтілік қажет.